Το Ωδείον Αθηνών είναι το αρχαιότερο μουσικοθεατρικό εκπαιδευτικό ίδρυμα της νεώτερης Ελλάδας. Διακρίθηκε για την ποιότητα, το εύρος του έργου του και την προσφορά του στη μουσική και θεατρική παιδεία του τόπου. Ο Μουσικός και Δραματικός Σύλλογος ‘Ωδείον Αθηνών – 1871 ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 1871. Στο πρώτο καταστατικό του Συλλόγου καθορίζονταν ως σκοποί του η σύσταση Ωδείου, η συγκρότηση θεάτρου και η κατάρτιση δραματολογίου, η αποστολή υποτρόφων στο εξωτερικό, η απονομή βραβείων και η εκτέλεση συναυλιών και παραστάσεων, ενώ ο αμιγώς κοινωφελής χαρακτήρας που προσέδωσαν στο Σύλλογο τα ιδρυτικά του μέλη διατηρείται αναλλοίωτος μέχρι σήμερα.

Στον σχεδόν ενάμιση αιώνα λειτουργίας του, στο Ωδείο Αθηνών σπούδασαν ή δίδαξαν μουσικές προσωπικότητες διεθνούς εμβέλειας όπως ο Σπύρος Σαμάρας, ο Δημήτρης Μητρόπουλος, ο Νίκος Σκαλκώτας, η Μαρία Κάλλας, η Τζίνα Μπαχάουερ, η Αλεξάνδρα Τριάντη, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Λουκάς Καρυτινός, ο Δημήτρης Σγούρος και πολλοί άλλοι. Εδώ εκπαιδεύτηκε επίσης πλήθος άξιων μουσικών που στελέχωσαν τις συμφωνικές ορχήστρες της χώρας, ενώ η ίδια η σημερινή Κρατική Ορχήστρα Αθηνών αποτελεί την ιστορική μετεξέλιξη της Συμφωνικής Ορχήστρας του Ωδείου Αθηνών. Σημαντική υπήρξε η ιστορική συμβολή του Ωδείου Αθηνών στη διδασκαλία και καλλιέργεια της Βυζαντινής μουσικής, μέσα από την ίδρυση, το 1903, της Σχολής Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής, με σκοπό τη διάδοση και ανάπτυξη της μουσικής παράδοσης του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως στον Ελλαδικό χώρο. Η Σχολή αυτή, που συνεχίζει να λειτουργεί μέχρι τις μέρες μας, αναγνωρίστηκε το 1936 ως η μόνη ‘επίσημος της Εκκλησίας και του Κράτους Σχολή Βυζαντινής Μουσικής’.

Αλλά και στον τομέα της Δραματικής Τέχνης, το Ωδείο Αθηνών προσέφερε πολλά από το 1871 μέχρι σήμερα, μέσα από τη λειτουργία της πρώτης και αρχαιότερης Δραματικής Σχολής της χώρας, στην οποία δίδαξαν κατά καιρούς επιφανείς θεατράνθρωποι, όπως ο Αιμίλιος Βεάκης, ο Δημήτρης Ροντήρης, ο Κώστας Μουσούρης, ο Δημήτρης Μυράτ κ.ά.