Φυσικό Πρόσωπο

Καπάνταης, Βάσος

1924 - 1990

Γεννημένος στα 1924 στη Μυτιλήνη, από Μικρασιάτες γονείς, ο Βάσος Καπάνταης ήταν ένας γλύπτης που με το έργο του ύμνησε την πατρίδα που δεν γνώρισε, θρήνησε έναν τόπο της ψυχής περισσότερο παρά του κόσμου τούτου, ευαγγελιζόμενος την πνευματική επιστροφή στη γενέθλια γη. Σπούδασε γλυπτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1942-1947) με καθηγητές τους Κώστα Δημητριάδη και Μιχάλη Τόμπρο, καθώς και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ασχολήθηκε συστηματικά με την κεραμοπλαστική, το μετάλλιο, αλλά και με τις διακοσμητικές τέχνες επιδιώκοντας ένα ενιαίο ύφος που εκκινούσε από την αρχαιότητα και έφτανε ως τη λαϊκή τέχνη. Η δημιουργία του Καπάνταη εξελίσσεται μέσα στο πλαίσιο της ελληνικής μεταπολεμικής γλυπτικής, δηλαδή τη σταδιακή απομάκρυνση από τύπους της αρχαϊκής πλαστικής και το άνοιγμα προς τάσεις του Μοντερνισμού και συγκεκριμένα την Αφαίρεση. Η Νίκη, που φιλοτέχνησε το διάστημα 1949-1951 προκειμένου να στηθεί στην Κρήτη και εκτέθηκε στην Πανελλήνια του 1952 κερδίζοντας καθολική αποδοχή, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της αφετηρίας του. Αντίστοιχα, η αναθηματική Στήλη στην κεντρική πλατεία της Νέας Σμύρνης (1969) και το άγαλμα της Ελευθερίας στη Χελωνοσπηλιά Καλαβρύτων (1971) φανερώνουν τη βαρύτητα της παράδοσης στο έργο του Καπάνταη. Σταδιακά ο καλλιτέχνης θα στραφεί σε ολοένα και πιο αφαιρετικές και εξπρεσιονιστικές φόρμες. Η έννοια του σπαράγματος (κατάλοιπο της αρχαιολογικής του παιδείας), η επίδραση του Μοντερνισμού (ιδίως της γλυπτικής του Henry Moore) αλλά και η εγγενής ανάγκη του Καπάνταη να μετατρέψει το θέμα σε σύμβολο, χαρακτήρισαν την όψιμη δημιουργία του: μνημειακά, δημόσια έργα όπως το Ηρώο της Περγάμου στην πλατεία της Εστίας Νέας Σμύρνης (1978) και το Ηρώο του Πόντου στο Χαϊδάρι (1987) κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση, ενώ ανάλογο πνεύμα διακρίνει και μικρότερα γλυπτά του, με γυμνά γυναικεία σώματα αλλά και ζευγάρια που μιλούν για τη χαρά και την ομορφιά της ζωής. Ο Καπάνταης, παρ’ όλη την αφαιρετική διάσταση του όψιμου έργου του, δεν πέρασε ποτέ στην Αφαίρεση. Η κλασική του παιδεία και οι ιδέες του καθόρισαν την ανθρωποκεντρική του δημιουργία που φαίνεται πως υπάκουε σε μια και μόνο αρχή: το μέτρο. Το 1990, λίγο προτού πεθάνει, ο καλλιτέχνης παρατηρούσε πως «Είναι ήδη πολύ, ευτυχώς, να είσαι Ίων, να είσαι από πρόσφυγες γονείς του 1922, να είσαι γλύπτης και πολίτης του αρχαίου Δήμου των Αθηναίων, να είσαι πατέρας γιου και σύζυγος γυναίκας, να έχεις σπίτι και αυλή και δέντρα και σκύλους και πουλιά ελεύθερα στα δέντρα, να έχεις φίλους και Θεό και ελπίδα για ειρηνική παλιννόστηση στη γη των προγόνων». Μέσα στη φράση αυτή κρύβεται, εντέλει, όλο το μεγαλείο του γλύπτη αλλά και του ανθρώπου Καπάνταη.

Δελτίο περιγραφής ΜΙΕΤ