Showing 6 results

Archival description
Only top-level descriptions Γενικά Αρχεία του Κράτους - Κεντρική Υπηρεσία Θεσσαλονίκη (Νομός)
Print preview View:

Αρχείο Προσωρινής Κυβερνήσεως Θεσσαλονίκης, Ανωτάτης Διευθύνσεως Δημοσίας Εκπαιδεύσεως

  • GRGSA-CSA- ADM054.02
  • Fonds
  • 1916-1917

Το αρχείο είναι σημαντικής ιστορικής αξίας˙ όχι μόνο γιατί προέρχεται από μια μοναδική για την ελληνική ιστορία περίοδο, τον διχασμό, αλλά και γιατί είναι ένα από τα ελάχιστα σωζόμενα, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, τμήματα των αρχείων της Προσωρινής Κυβέρνησης Θεσσαλονίκης (1916-1917). Παρά τον μικρό όγκο και τον θεματικό περιορισμό του στον χώρο της εκπαίδευσης, το αρχείο αποτελεί πηγή πληροφόρησης για σημαντικά κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα των Νέων Χωρών, προσδιορισμένα, βέβαια, από τις συνθήκες του πολέμου και του εθνικού διχασμού.
Στο αρχείο υπάρχουν, καταρχήν, τεκμήρια σχετικά με την επιτελική δράση των δυνάμεων της Entente στη Μακεδονία˙ μέσα από την αλληλογραφία του συμβούλου Δημοσίας Εκπαιδεύσεως με αξιωματούχους υπηρεσιών της Στρατιάς της Ανατολής (Armée d’ Orient) μπορεί να διαπιστωθεί ο κυριαρχικός ρόλος τους σε θέματα μείζονος σημασίας, όπως ο επισιτισμός, ο έλεγχος των μετακινήσεων, η απελευθέρωση συλληφθέντων και η τύχη αγνοουμένων, η συλλογή και ο έλεγχος των πληροφοριών. Στοιχεία, επίσης, για ζητήματα θρησκευτικών μειονοτήτων, κυρίως τα σχετικά με τα περιουσιακά δικαιώματα, τη θρησκευτική διοίκηση, την εκπαίδευση της μουσουλμανικής κοινότητας και τις σχέσεις της με τον ελληνικό πληθυσμό, όπως και για την εκπαίδευση της ισραηλιτικής κοινότητας μπορούν να αναζητηθούν στο αρχείο. Επιπροσθέτως, τα μικρής ποσότητας τεκμήρια για εκκλησιαστικά και μοναστηριακά ζητήματα της ορθόδοξης κοινότητας δίνουν εικόνα όχι μόνο για συνήθη θέματα (ναοί, κτήματα) αλλά και για την επίδραση του διχασμού στο σώμα της Εκκλησίας και τη στάση αρχιερέων στο κίνημα Εθνικής Άμυνας. Εξάλλου, το διοικητικό σχήμα της Προσωρινής Κυβέρνησης (τριανδρία, σύμβουλοι, αντιπρόσωποι, νομάρχες, υποδιοικητές, διοικητικοί επίτροποι) και η λειτουργία της αποκαλύπτονται με πληρότητα, καθώς και οι συγκρούσεις τοπικής και κεντρικής ισχύος στη λήψη των αποφάσεων. Έτσι, οι χειρισμοί κάποιων θεμάτων και οι σχετικές αποφάσεις μπορούν να αποτελέσουν τεκμήρια για την εκτίμηση της διακυβέρνησης που άσκησε η Κυβέρνηση Εθνικής Άμυνας κατά την υπό συζήτηση περίοδο.
Ως προς τα ζητήματα της εκπαίδευσης, το αρχείο έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον όχι για την αναζήτηση σε αυτό της τυπικής εκπαιδευτικής λειτουργίας, η οποία θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί σε συνήθη εκπαιδευτικά αρχεία, αλλά για τη γνώση της λειτουργίας και της διαχείρισης ενός ευαίσθητου χώρου, όπως αυτός της εκπαίδευσης, σε συνθήκες πολέμου και εθνικού διχασμού. Θέματα όπως η γλωσσική και εθνική αφομοίωση των σλαβόφωνων και βλαχόφωνων πληθυσμών της Μακεδονίας, η εκπαιδευτική αφομοίωση των νησιών Ίμβρου και Τενέδου, που βρίσκονταν ακόμη υπό ελληνικό έλεγχο, οι αντιδράσεις εκπαιδευτικών στο κίνημα, η εγκατάλειψη θέσεων ή η στράτευσή τους και η συνακόλουθη δυσλειτουργία των σχολείων, η πολιτική προπαγάνδα και τα σύμβολα που τέθηκαν σε χρήση από το καθεστώς συγκεντρώνουν, μεταξύ άλλων, το ιστορικό ενδιαφέρον.
Χρήσιμα τεκμήρια αποτελούν οι εκθέσεις διευθυντικών και εποπτικών στελεχών της εκπαίδευσης, οι αναφορές διοικητικών αρχών σε ελληνική και γαλλική γλώσσα, αναφορές και αιτήσεις κατοίκων, οι πίνακες εκπαιδευτικού προσωπικού, τα συνημμένα με αιτήσεις εκπαιδευτικών πιστοποιητικά σπουδών και υπηρεσίας (αρκετά από αυτά παλαιά, ξεδιπλώνουν ιστορίες και περιπλανήσεις εκπαιδευτικών σε κοινότητες του τουρκοκρατούμενου Ελληνισμού και φωτίζουν την εκπαίδευση εκείνης της περιόδου), οι προϋπολογισμοί σχολικών δαπανών των ετών 1910-1912 και η μαρτυρούμενη κοινοτική αδράνεια μετά το 1914 και την πορεία προς το εθνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Ενδιαφέρουσα διάσταση του αρχείου είναι και το ότι αυτό συγκροτεί συνοπτικό χάρτη των σχολείων δημοτικής και μέσης εκπαίδευσης που λειτούργησαν στις Νέες Χώρες λίγα χρόνια μετά την ενσωμάτωσή τους στο κράτος. Ουσιαστικά, το αρχείο αποτελεί μια ακόμη πηγή πληροφόρησης για παλαιά τοπωνύμια αυτών των περιοχών. Τα περισσότερα από αυτά, ταυτισμένα με τα αντίστοιχα σημερινά, έχουν καταγραφεί στο αλφαβητικό ευρετήριο.

Untitled

Συλλογή Μουστάκα (Κ351)

  • GRGSA-CA- COL196.01
  • Collection
  • 1793-1973

Τοπογραφικά σχέδια διαφόρων περιοχών (Αττική, Θεσσαλονίκη, Μεσολόγγι, Σπάρτη), συλλογή συμβολαίων (μεταξύ των οποίων και του κόμιτος Abudio Botzari ή Μποτσάρι), υλικό σχετικό με εκκλησιαστικά κτήματα, την Αεροπορική Άμυνα, Υπουργείο Οικονομικών και Μικτή Οθωμανική Επιτροπή. Επίσης, στοιχεία σχετικά με την ιδιοκτησία της Μονής Πετράκη.

Ελληνικός Πολιτειακός Σύλλογος (Κ54στ)

  • GRGSA-CA- PRI166.01
  • Fonds
  • 1917-1918

Φάκελος του "Ελληνικού Πολιτειακού Συλλόγου" που ιδρύθηκε το 1916 στη Θεσσαλονίκη. Περιέχει καταστατικό του Συλλόγου, λόγο του προέδρου του Συλλόγου στις 26 Φεβρουαρίου 1917, ψηφοδέλτια εκλογής Διοικητικού Συμβουλίου της 14ης Ιανουαρίου 1918, διάφορα έντυπα και σχέδια καθώς και μητρώο των μελών του Συλλόγου.

Ελληνικός Πολιτειακός Σύλλογος

Έγγραφα Νομαρχίας Θεσσαλονίκης για την περίοδο της Κατοχής, της Εθνικής Αντίστασης και του Εμφυλίου (Κ119)

  • GRGSA-CA- COL027.154
  • Collection
  • 1940-1950

Συλλογή εγγράφων της Νομαρχίας Θεσσαλονίκης της περιόδου 1940-1950:
Έκθεση για τα γεγονότα της περιόδου 1940-1950 στο χωριό Νυμφόπετρα Θεσσαλονίκης, προπαγανδιστική ιταλική προκήρυξη, εγκύκλιος του Υπουργείου Εσωτερικών του Οκτωβρίου του 1940, λίστα επιταχθέντων ζώων από τις στρατιωτικές αρχές το 1941. Μήνυμα της κυβέρνησης της Νέας Ζηλανδίας προς την κοινότητα Χαλάστρας για τη βοήθεια που προσέφεραν σε Νεοζηλανδούς στρατιώτες. Έγγραφα της Επαρχίας Λαγκαδά και κοινοποιήσεις σε δήμους και κοινότητες εγκυκλίων ελληνικών αρχών και γερμανικών κατοχικών αρχών σχετικά με την ύπαρξη Σοβιετικών αιχμαλώτων πολέμου και ομήρων που παρέμειναν στην Ελλάδα μετά το τέλος του πολέμου, την αποστολή εργατών σε έργα της Γερμανικής Στρατιωτικής Διοίκησης Λαγκαδά, την εφαρμογή του γερμανικού ποινικού δικαίου στην κατεχόμενη Ελλάδα και την υποχρέωση τοπικών αρχών να φροντίζουν τους τάφους των Γερμανών στρατιωτών. Έγγραφα της Γενικής Διοίκησης Μακεδονίας προς τον Σύνδεσμο Βιομηχάνων Μακεδονίας σχετικά με την εντολή των γερμανικών αρχών για τη συγκέντρωση στοιχείων για τις βιομηχανίες της επαρχίας Θεσσαλονίκης καθώς και έγγραφα σχετικά με την προστασία των εγκαταστάσεων της Α.Ε. Χρυσωρυχεία Βορείου Ελλάδος στο Κιλκίς. Εκθέσεις πεπραγμένων του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης για τη λειτουργία παιδικών συσσιτίων, την ενίσχυση των απόρων φυματικών και των ιδρυμάτων προστασίας του παιδιού την περίοδο της Κατοχής και την ενίσχυση στρατιωτικών μονάδων, μαχομένων και των οικογενειών τους και "συμμοριοπλήκτων" την περίοδο του Εμφυλίου. Έγγραφα του Υπουργείου Οικονομικών για την απονομή πολεμικών συντάξεων σε εκτελεσθέντες από Γερμανούς, Βούλγαρους και Τάγματα Ασφαλείας, έγγραφα στρατιωτικών αρχών για προαγωγή επί ανδραγαθία πεσόντων οπλιτών και βεβαιώσεις βομβοπλήκτων και ανταρτοπλήκτων. Διαταγή της Ανωτέρας Διοίκησης Χωροφυλακής Κεντρικής Μακεδονίας προς την Επαρχία Λαγκαδά σχετικά με τη γνωστοποίηση εμφάνισης "συμμοριτών". Εγκύκλιοι της Γενικής Επιθεώρησης Μέσης Εκπαίδευσης Θεσσαλονίκης σχετικά με τη συμμετοχή των μαθητών σε εράνους υπέρ μαχομένου στρατού, ιδρυμάτων και σχολείων που καταστράφηκαν από "συμμορίτες". Έγγραφα σχετικά με την παροχή βοήθειας από UNRA, Greek War Relief Association, Διεθνή Ερυθρό Σταυρό και Σχέδιο Μάρσαλ για την αποκατάσταση ύδρευσης Θεσσαλονίκης, τη χορήγηση βοηθημάτων στο Δημοτικό Βρεφοκομείο Θεσσαλονίκης Άγιος Στυλιανός. Αντικομμουνιστικά έντυπα και φυλλάδια της Διεύθυνσης Τύπου του Γενικού Επιτελείου Στρατού. Φωτογραφία του Γεωργίου Πάλλα αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης, αντίγραφα φωτογραφιών της περιόδου της Κατοχής και σημειώματα του Πάλλα για την Κατοχή και την Εθνική Αντίσταση.

Νομαρχία Θεσσαλονίκης

Έκθεση Π. Αντίπα για τη δολοφονία του βασιλιά Γεωργίου Α΄(Κ58ζ)

  • GRGSA-CA- PRI169.01
  • Fonds
  • 1953

Έκθεση του καθηγητή Παναγιώτη Αντίπα με τίτλο "Επί τη συμπληρώσει 40ετίας από του θανάτου του. Η Δολοφονία του Βασιλέως των Ελλήνων Γεωργίου του Α'. Κατά την αφήγησιν ενός σπουδαίου αυτόπτου μάρτυρος" (δακτυλογραφημένη).

Αντίπας, Παναγιώτης