Αρχείο A.E. 11/15 - Μελά, Αλεξάνδρα

Περιοχή αναγνώρισης

Κωδικός αναγνώρισης της ενότητας περιγραφής

GR ELIA-MIET A.E. 11/15

Τίτλος

Μελά, Αλεξάνδρα

Χρονολογία(ες)

  • 1947-1970 (Δημιουργία)

Επίπεδο περιγραφής

Αρχείο

Μέγεθος και υπόστρωμα της ενότητας περιγραφής (ποσότητα, όγκος ή διαστάσεις)

4 αρχειακά κουτιά

Περιοχή πλαισίου παραγωγής

Όνομα του παραγωγού

(1895-1975)

Βιογραφικό σημείωμα

Η Αλεξάνδρα Μελά ήταν κόρη του τραπεζίτη, οικονομολόγου και πολιτικού Ιωάννη Πεσμαζόγλου και της Ειρήνης (το γένος Μιαούλη). Παντρεύτηκε τον Μιχαήλ Μελά, γιο του Παύλου Μελά και της Ναταλίας Δραγούμη, στρατιωτικό που πολέμησε στους Βαλκανικούς Πολέμους, στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στη Μικρασιατική Εκστρατεία και στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο του 1940-1941, και που διετέλεσε υπασπιστής του Βασιλιά Αλεξάνδρου και νομάρχης Κέρκυρας. Απέκτησαν μία κόρη, τη γλύπτρια Ναταλία (Νάτα) Μελά, που παντρεύτηκε τον αρχιτέκτονα Άρη Κωνσταντινίδη, και έναν γιο, τον Παύλο Μελά
Η Αλεξάνδρα Μελά, κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου, εργάστηκε εθελοντικά στον Πατριωτικό Σύνδεσμο και στην περίθαλψη των προσφύγων του 1922. Ίδρυσε τη λέσχη Εργαζόμενου Κοριτσιού, της οποίας ήταν πρόεδρος επί 20 έτη, τις Εργατικές Κατασκηνώσεις Βούλας και τις Ελεύθερες Σχολές Κοινωνικής Πρόνοιας. Διετέλεσε αντιπρόεδρος του Σώματος Ελληνίδων Οδηγών και των Λαϊκών Συσσιτίων και έφορος του νοσοκομείου «Ευαγγελισμός». Στην Κατοχή διετέλεσε μέλος του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού. Μετά τον πόλεμο πρωταγωνίστησε στην ίδρυση των παιδοπόλεων της Φρειδερίκης (Eράνου των βόρειων επαρχιών της Ελλάδας) μαζί με τη Λίνα Τσαλδάρη, αναλαμβάνοντας ποικίλες δράσεις κατά τη διάρκεια λειτουργίας τους. Είχε τιμηθεί με το παράσημο του Αργυρού Σταυρού Ευποιΐας, τον Ανώτερο Ταξιάρχη Ευποιΐας, τον Ταξιάρχη Όλγας και Σοφίας και με μετάλλια (4) του Ερυθρού Σταυρού.
Ο «Έρανος ΄΄Πρόνοια Βορείων Επαρχιών της Ελλάδος΄΄ υπό την Υψηλήν Προστασίαν της Α.Μ. της Βασιλίσσης», γνωστός και ως Έρανος της Φρειδερίκης, είχε ιδρυθεί το 1947. Διοικούνταν από μια πενταμελή Εκτελεστική Επιτροπή και διαχειριζόταν χρήματα από εισφορές, δωρεές και φόρους. Στις δράσεις του πρωταγωνιστούσαν είκοσι περίπου «Εντεταλμένες Κυρίες», εθελόντριες, μέλη της ανώτερης αστικής τάξης. Αρχικά ο στόχος του Εράνου ήταν η περίθαλψη των «ανταρτόπληκτων», οι οποίοι το 1949 αποτελούσαν περίπου το 10% του ελληνικού πληθυσμού (700.000) και σε αυτό το πλαίσιο πραγματοποιήθηκε και η ίδρυση των Παιδοπόλεων.
Από το καλοκαίρι του 1947 που ιδρύθηκε ο Έρανος έως το τέλος του χρόνου δημιουργήθηκαν επτά Παιδοπόλεις με «προσφυγόπουλα» ορφανά, εγκαταλελειμμένα ή άπορα. Ειδικά για την ίδρυση της Παιδόπολης στην Καβάλα, η Αλεξάνδρα Μελά έπαιξε σημαντικό ρόλο.
Ο αριθμός των τροφίμων των Παιδοπόλεων δεν είναι επακριβώς γνωστός. Υπολογίζεται σε 18.000 «περίπου» σύμφωνα με τις εκθέσεις του Εράνου, ενώ άλλες αρχειακές πηγές μιλούν για 13-14.000.
Ο Έρανος συνέχισε τη δράση του και μετά το τέλος του Εμφυλίου, ανανεώνοντας κάθε έξι μήνες την άδεια λειτουργίας του. Τον Ιούνιο του 1950, από τις 53 Παιδοπόλεις διατηρήθηκαν 13, ενώ ταυτόχρονα άρχισαν να ανοίγουν στη Βόρεια Ελλάδα τα «Σπίτια του Παιδιού». Στις αρχές του 1950 άρχισε και την έκδοσή του το περιοδικό Παιδόπολις, το οποίο στη συνέχεια μετονομάστηκε Το σπίτι του Παιδιού. Το 1956, όταν η Λίνα Τσαλδάρη ανέλαβε το υπουργείο Προνοίας, ο Έρανος μετονομάστηκε σε «Βασιλική Πρόνοια» και η Αλεξάνδρα Μελά έγινε Διευθύντρια.

[Πηγές σύνταξης βιογραφικού: Who is Who, 1965. Τασούλα Βερβενιώτη, «Καλλιόπη Μουστάκα: αρχηγός Παιδόπολης Αγία Σοφία Βόλου», Αρχειοτάξιο 10/2008, σ. 186-199. http://nikhistor.blogspot.gr/2007/10/blog-post_10.html, https://www.myheritage.gr, υλικό του αρχείου]

Ιστορικό της ενότητας περιγραφής

Διαδικασία πρόσκτησης

Δωρεά της κόρης της Αλ. Μελά, Ναταλίας Μελά-Κωνσταντινίδη (Απρίλιος 2015).

Περιοχή περιεχομένου και διάρθρωσης

Παρουσίαση περιεχομένου

Το αρχείο περιλαμβάνει έγγραφα που αφορούν τη δράση της Αλεξάνδρας Μελά στη Βασιλική Πρόνοια.

Επιλογές, εκκαθαρίσεις και τελική διατήρηση

Δεν έγινε καμία εκκαθάριση.

Προσθήκες υλικού

Δεν αναμένονται προσθήκες.

Σύστημα ταξινόμησης

Περιοχή όρων πρόσβασης και χρήσης

Όροι πρόσβασης

Δεν υπάρχουν περιορισμοί στην πρόσβαση.

Όροι αναπαραγωγής

Γλώσσα(ες) των τεκμηρίων

Αλφάβητο(α) των τεκμηρίων

Σημειώσεις για τη γλώσσα και γραφή των τεκμηρίων

Ελληνικά, Αγγλικά.

Φυσικά χαρακτηριστικά και τεχνικές προϋποθέσεις

Εργαλεία έρευνας

Αναλυτική περιγραφή φακέλου και υποφακέλου σε ηλεκτρονική μορφή.

Περιοχή συμπληρωματικών πηγών

Εντοπισμός πρωτοτύπων

Εντοπισμός αντιγράφων

Συμπληρωματικές πηγές / σχετικές ενότητες περιγραφής

Σχετιζόμενες περιγραφές

Περιοχή παρατηρήσεων

Εναλλακτικός(οί) κωδικός(οί) αναγνώρισης

Σημεία πρόσβασης

Τόποι

Ονόματα

Είδη

Περιοχή ελέγχου της περιγραφής

Κωδικός αναγνώρισης περιγραφής

Κωδικός αναγνώρισης του φορέα καθιέρωσης της εγγραφής

Κανόνες και/ή συμβάσεις

ΔΙΠΑΠ (Γ) 2η έκδοση

Ημερομηνίες δημιουργίας, αναθεώρησης ή κατάργησης της περιγραφής

Οκτώβριος 2018

Αλφάβητο(α)

Πηγές

Δελτίο περιγραφής Φορέα

Παρατηρήσεις και Όνομα Αρχειονόμου

Δημήτρης Μπαχάρας

Περιοχή εισαγωγών

Σχετιζόμενα φυσικά και νομικά πρόσωπα

Σχετιζόμενα είδη

Σχετιζόμενοι τόποι