Αρχείο οικογένειας Μαυροκορδάτου

Φάκελος Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου (1835-1898)
Έκθεση του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου για την οικονομική κατάσταση της Ελλάδας (1835).
Επιστολές Χαρίκλειας Μαυροκορδάτου και των γιων της Γεωργίου και Νικολάου (1897-1898, χ.χ.)· μαθητικές σημειώσεις της Ελένης Μαυροκορδάτου.

Φάκελος Νικολάου Μαυροκορδάτου (1863-1903)
Ημερολόγια Νικολάου Μαυροκορδάτου (1865-1867, 1889)· επιστολές προς Νικόλαο Μαυροκορδάτο (1863-1866)· επιστολές Φωκίωνα Ρωκ και Εμμανουήλ Αργυρόπουλου προς τον Νικόλαο Μαυροκορδάτο (1864)· σχέδια και προϋπολογισμός κατασκευής της οικίας του Νικολάου Μαυροκορδάτου (1869).
Έγγραφα αναφερόμενα στη μετατροπή του ανατολικού ημερολογίου (1898).
Επιστολές προς και από Νικόλαο Μαυροκορδάτο (1872, 1892-1897)· έγγραφα σχετικά με τη συμμετοχή του Νικολάου Μαυροκορδάτου στις εκλογές (1872-1873)· σχολή Βοδενών (1876)· εφημερίδες και αποκόμματα τύπου με αγγελίες για το θάνατο του Νικολάου Μαυροκορδάτου (1903).
Αλληλογραφία μεταξύ του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου και του H Kiepert για την έκδοση χάρτη της Μακεδονίας (1877-1878)· χάρτης της Ελλάδας (1888).

Φάκελος Αλέξανδρου Ν. Μαυροκορδάτου (1890-1898)
Τοπογραφικοί χάρτες Ηπείρου, Θεσσαλίας κ.ά. καταρτισμένοι από τον Αλέξανδρο Ν. Μαυροκορδάτο· σημειώσεις γραμματικής και συντακτικού από τον ίδιο· κατάλογος προσωπικών του αντικειμένων μετά το θάνατό του (1890-1896)· έγγραφα διακανονισμού επιτροπείας του ανήλικου τέκνου του Αλέξανδρου (1895, 1898).

Αρχείο οικογένειας Μπαλτατζή

Φάκελος Περικλή Μπαλτατζή (1900-1908)
«Καθολικό μορτητών καλλιεργητών», ίσως του Περικλή Αργυρόπουλου (1900-1907)· αγγελίες θανάτου του (1908).

Αρχείο Γεωργίου Μπαλτατζή (1893-1922)
Προσωπικά έγγραφα: προικοσύμφωνο Χαρίκλειας Μαυροκορδάτου και Γεωργίου Μπαλτατζή (1893)· απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών για τη χρήση του επιθέτου Μπαλτατζής-Μαυροκορδάτος (1900)· φύλλο πορείας (1919)· τετράδιο αντιγράφων επιστολών του Γεωργίου Μπαλτατζή (1895-1904)· επιστολές Νικολάου Μαυροκορδάτου, Α. Δαμβέργη, Μάνου κ.ά. προς τον Γεώργιο Μπαλτατζή (1902-1903).
Προσωπικό ημερολόγιο του Γεωργίου Μπαλτατζή (1915).
Έγγραφα του Υπουργείου Εξωτερικών (1921): τηλεγραφήματα και αντίγραφα τηλεγραφημάτων από πρεσβείες και υπηρεσίες του κράτους προς το Υπουργείο Εσωτερικών για ποικίλα θέματα (1921-1922).
Διακοινώσεις, υπομνήματα και πρακτικά της διάσκεψης του Λονδίνου (Φεβρουάριος-Μάρτιος 1921).
Έκθεση για την κατάσταση στην Κωνσταντινούπολη και για την οργάνωση του δικτύου πληροφοριών στη Μακεδονία (20 Μαΐου 1921).
Σχέδιο υπομνήματος το Γεωργίου Μπαλτατζή για τη συνθήκη των Σεβρών (1920).
Πρακτικά της συνάντησης των: Λόρδου Κώρζον, Γεωργίου Μπαλτατζή, Δημητρίου Γούναρη και Ραγκαβή (27 Οκτωβρίου 1921).
Επιστολές, κοινοποιήσεις και υπομνήματα προς τον Γεώργιο Μπαλτατζή κατά το διάστημα της υπηρεσίας του στο Υπουργείο Εξωτερικών (1921).
Πρακτικά συνομιλιών μεταξύ Λόυντ Τζωρτζ και Οικουμενικού πατριάρχη Μελέτιου (18 Ιανουαρίου 1922).
Απολογία ενώπιον του Επαναστατικού Δικαστηρίου (12 Νοεμβρίου 1922).
Εφημερίδες και αποκόμματα τύπου με άρθρα για τη Δίκη των Έξι· εφημερίδες με σύγχρονα πολιτικά θέματα (1918-1920).
Αγορεύσεις του Ελευθερίου Βενιζέλου. Έγγραφα σχετικά με το κατηγορητήριο των κυβερνήσεων Σκουλούδη, Λάμπρου και Γούναρη.

Φάκελος Χαρίκλειας Μαυροκορδάτου - Μπαλτατζή (1893-1926)
Σημειώσεις, ενθυμήσεις και σκέψεις της Χαρίκλειας Μπαλτατζή (1893-1915, 1922-1924).
Κτηματικά, κληρονομικά του κτήματος Mauerbach, διαχειριστικά έγγραφα (1903-1904).
Επιστολές του Νικολάου και της Ελένης Μαυροκορδάτου προς την κόρη τους Χαρίκλεια (1866-1902).
Επιστολικά σημειώματα του Γεωργίου Μπαλτατζή προς τη σύζυγό του Χαρίκλεια (1893-1902)· σχέδια επιστολών της ίδιας προς διαφόρους.
Συλλυπητήριες επιστολές και αποκόμματα τύπου για το θάνατο του Γεωργίου Μπαλτατζή (Δεκέμβριος 1922) και το θάνατο της Χαρίκλειας Μπαλτατζή (1926)· διαθήκη και ληξιαρχική πράξη θανάτου (1926)· νεκρολογίες (1926).

Φάκελος Νικολάου Μπαλτατζή - Μαυροκορδάτου (1920-1929)
Επιστολές των Εμμανουήλ και Νικολάου Μπαλτατζή προς τη μητέρα τους Χαρίκλεια (1920-1921)· αλληλογραφία μεταξύ των αδελφών Νικολάου και Εμμανουήλ (Νώλη) Μπαλτατζή - Μαυροκορδάτου (1921)· επιστολές διαφόρων προς τον Νικόλαο Μπαλτατζή - Μαυροκορδάτο (1921)· εκτεταμένη επιστολογραφία της Χαρίκλειας Μπαλτατζή προς το γιο της Νικόλαο, όταν υπηρετούσε στο Μικρασιατικό μέτωπο (1921-1922), και του έτους 1924.
Σημειώσεις του Νικολάου Μπαλτατζή - Μαυροκορδάτου με τον τίτλο «Περίληψις των επιχειρήσεων του 2ου Συντάγματος Ιππικού κατά την τελευταία υποχώρηση εκ Μ. Ασίας». Σχέδιο νόμου για την αγορά της βιβλιοθήκης του Νικολάου Μπαλτατζή - Μαυροκορδάτου (1928-1929).

Στις αρμοδιότητες του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού εντασσόταν κυρίως η διευκόλυνση της επικοινωνίας των πολιτών με τους φορείς της δημόσιας διοίκησης και η προώθηση των υποθέσεών τους. Κατά συνέπεια ο κύριος όγκος του υλικού αποτελείται από αιτήσεις πολιτών, συλλόγων, σωματείων, ενώσεων, κοινοτήτων κ.λπ. οι οποίες διεκπεραιώνονταν από το Πολιτικό Γραφείο στα αρμόδια υπουργεία και στις υπηρεσίες, που με τη σειρά τους έστελναν τις σχετικές απαντήσεις στα αιτήματα και στις καταγγελίες αυτές. Τα αιτήματα αφορούσαν κυρίως διορισμούς, μεταθέσεις και προαγωγές δημοσίων υπαλλήλων και στρατιωτικών, πληρωμή αποζημιώσεων, διευκολύνσεις σε εμπόρους, εταιρείες και ιδιώτες, ενώ συχνές ήταν οι καταγγελίες για υπερβασίες εκπροσώπων των αρχών. Ανάλογος ήταν και ο ρόλος του Γραφείου στις σχέσεις κεντρικής και τοπικής εξουσίας. Πρόεδροι κοινοτήτων, νομάρχες και γενικοί διοικητές απευθύνονταν στο Πολιτικό Γραφείο ώστε να ασκήσουν πιέσεις στα διάφορα υπουργεία για τη λύση των προβλημάτων των περιοχών δικαιοδοσίας τους.

Βέβαια, το Πολιτικό Γραφείο αποτελούσε και τμήμα του κομματικού μηχανισμού της πολιτικής παράταξης που κάθε φορά βρισκόταν στην εξουσία, προωθώντας τις υποθέσεις των «ημετέρων» ή φροντίζοντας για την εκκαθάριση των αντιφρονούντων από τη δημόσια διοίκηση και το στράτευμα. Άλλωστε, το Πολιτικό Γραφείο ιδρύθηκε σε μια περίοδο που ο Εθνικός Διχασμός βρισκόταν στο απόγειό του. Το Σεπτέμβριο του 1917, οπότε και ψηφίστηκε ο ιδρυτικός νόμος της υπηρεσίας, ο Βενιζέλος μόλις είχε εγκατασταθεί στην Αθήνα από τη Θεσσαλονίκη επιτυγχάνοντας –με την απαραίτητη βοήθεια των συμμαχικών στρατευμάτων– την ενοποίηση του ελληνικού κράτους. Οι οπαδοί των Φιλελευθέρων ζητούσαν πλέον εκδίκηση και αποκατάσταση για τις διώξεις που υπέστησαν κατά τα Νοεμβριανά ή από τις φιλοβασιλικές οργανώσεις των Επιστράτων. Με τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920 και την ήττα του Βενιζέλου οι ρόλοι του θύτη και του θύματος αντιστράφηκαν. Οι φάκελοι του αρχείου απεικονίζουν πλήρως το κλίμα του Εθνικού Διχασμού στη χώρα, περιέχοντας πληθώρα υποθέσεων με διώξεις και απελάσεις «αντιδραστικών» πολιτών, υπαλλήλων και στρατιωτικών.

Παράλληλα, το Πολιτικό Γραφείο λειτουργούσε και ως ένα είδος προπαγανδιστικού μηχανισμού στήριξης της εκάστοτε κυβέρνησης. Στο πλαίσιο αυτό πολίτες, σύλλογοι και σωματεία έστελναν τηλεγραφήματα και ψηφίσματα με τα οποία εξέφραζαν την επιδοκιμασία τους σε ενέργειες της κυβέρνησης, τη στήριξή τους στο πρόσωπο του πρωθυπουργού και του εκάστοτε καθεστώτος και την αποδοκιμασία τους σε ενέργειες πολιτικών αντιπάλων. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις των φακέλων του αρχείου με τα τηλεγραφήματα καταδίκης της απόπειρας δολοφονίας του Ε. Βενιζέλου στο Παρίσι ή με τα τηλεγραφήματα στήριξης του καθεστώτος του Θ. Πάγκαλου.

Επιπλέον, το Πολιτικό Γραφείο λειτουργώντας επικουρικά στο έργο του πρωθυπουργού διεκπεραίωνε και υποθέσεις που σχετίζονταν με την εξωτερική πολιτική του ελληνικού κράτους. Έτσι, στο αρχείο έχουν διασωθεί σημαντικά έγγραφα που σκιαγραφούν τις ενέργειες της ελληνικής διπλωματίας, ιδιαίτερα της περιόδου 1917-1923. Υπενθυμίζεται ότι κατά την παραπάνω περίοδο σημειώθηκαν γεγονότα-ορόσημα για τη σύγχρονη ιστορία του ελληνικού κράτους: η συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η εδαφική επέκταση στη Θράκη και τη Μικρά Ασία, η υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, η στρατιωτική ήττα στο Μικρασιατικό Μέτωπο, ο ξεριζωμός του ελληνικού πληθυσμού και η υπογραφή της Σύμβασης ανταλλαγής των πληθυσμών και της Συνθήκης Ειρήνης στη Λωζάννη. Το Πολιτικό Γραφείο ήταν επίσης μέρος του προπαγανδιστικού μηχανισμού στήριξης των διεκδικήσεων της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται φάκελοι του αρχείου, όπως για παράδειγμα, εκείνοι που συγκεντρώνουν τηλεγραφήματα διαμαρτυρίας για το βομβαρδισμό της Κέρκυρας από τους Ιταλούς ή την απέλαση του Οικουμενικού Πατριάρχη από την τουρκική κυβέρνηση.

Η υπηρεσία του Πολιτικού Γραφείου συγκέντρωνε ακόμη και πληροφορίες που αφορούσαν τις επιχειρήσεις και την οργάνωση του ελληνικού στρατεύματος, αλλά και την εσωτερική ασφάλεια της χώρας. Έτσι, υπάρχουν φάκελοι με πληροφορίες για τις επιχειρήσεις των ελληνικών δυνάμεων στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη Μικρασιατική Εκστρατεία με χάρτες διάταξης των ελληνικών, συμμαχικών και εχθρικών στρατευμάτων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι φάκελοι εκείνοι που συγκεντρώνουν πληροφορίες για τη δράση κομμουνιστικών ομάδων, αντιφρονούντων, μειονοτικών ομάδων και κάθε είδους προπαγάνδας στο εσωτερικό της χώρας. Άλλωστε, στο πλαίσιο του Πολιτικού Γραφείου λειτουργούσαν υπηρεσίες που αποτελούσαν στην ουσία τους προδρόμους της ΕΥΠ, όπως η Υπηρεσία Πληροφοριών του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού και η Υπηρεσία Γενικής Ασφάλειας του Κράτους.

Η ενασχόληση με ζητήματα εσωτερικής ασφάλειας και η αντικομμουνιστική υστερία της περιόδου διασώζουν στα έγγραφα του αρχείου σημαντικά στοιχεία για τη δράση και την πολιτική σοσιαλιστικών και κομμουνιστικών ομάδων, εργατικών ενώσεων και συνδικάτων, ενώ δίνουν μια εικόνα για το εργατικό κίνημα στην Ελλάδα και για την πολιτική των ελληνικών κυβερνήσεων απέναντι στην εργατική τάξη και την πολιτική της εκπροσώπηση. Στο αρχείο λοιπόν φυλάσσονται σοσιαλιστικά και κομμουνιστικά έντυπα, προκηρύξεις του ΚΚΕ, ψηφίσματα και υπομνήματα της ΓΣΕΕ, Εργατικών Κέντρων, συνδικάτων, σωματείων και άλλο παρόμοιο υλικό.
Σημαντικά στοιχεία μπορούν να αντληθούν, επίσης, από το υλικό του αρχείου για την κοινωνική ιστορία της χώρας. Για παράδειγμα, η αποκατάσταση των προσφύγων μετά το 1922, ο πόνος του χαμού συγγενών τους και η εχθρική διάθεση των ντόπιων απέναντί τους είναι ζητήματα που διαπερνούν το υλικό του αρχείου. Υπάρχουν λοιπόν φάκελοι της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων και της Ανώτατης Διεύθυνσης Προσφύγων, πληθώρα υπομνημάτων προσφυγικών οργανώσεων, ενώ ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στους φακέλους με αιτήσεις συγγενών ελλήνων στρατιωτών και προσφύγων με τις οποίες ζητούσαν πληροφορίες για την τύχη των δικών τους που δεν είχαν επιστρέψει από τη Μικρά Ασία.

Το αρχείο του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού καλύπτει ακόμη ζητήματα οικονομικής και τοπικής ιστορίας, της καλλιτεχνικής ζωής του τόπου, ενώ παρέχει κάποιες πληροφορίες για τις ελληνικές κοινότητες του εξωτερικού. Εκτός από τα έγγραφα, οι παραπάνω πληροφορίες μπορούν να αντληθούν από διάφορα έντυπα, φυλλάδια, περιοδικά, εφημερίδες και φωτογραφικό υλικό.

Έγγραφα περιόδου 1894-1927: προσωπικά έγγραφα Ελευθερίου Βενιζέλου (1894 κ.έ.). Προσωρινή Κυβέρνηση Θεσσαλονίκης (1917)ˑ αποτελέσματα των εκλογών 1920ˑ οικογενειακή αλληλογραφία (1921-1923)ˑ επισκευές οικίας Βενιζέλου στη Χαλέπα (1927).
Δημοσιεύματα αγγλικού και γαλλικού τύπου για τον θάνατο του Ελευθερίου Βενιζέλου (1936).
Προσωπικά έγγραφα Σοφοκλή Βενιζέλου (1918-1940): τιμητικά μετάλλια και παράσημα κατά την υπηρεσία του ως αξιωματικού του πυροβολικού (1918-1919)ˑ γενεαλογικά της οικογένειας (1918)ˑ διαθήκη Σοφοκλή Βενιζέλου (1919)ˑ κατάλογοι της βιβλιοθήκης του.
Προσωπική αλληλογραφία: συγχαρητήριες επιστολές για  τους αρραβώνες του με την Αικατερίνη Ζερβουδάκη (1920)ˑ επιστολές του Σοφοκλή προς την Δέσποινα Ζερβουδάκη (1922-1923)ˑ επιστολές Αικατερίνης Ζερβουδάκη προς τον Σοφοκλή (1922).
Έγγραφα σχετικά με την υπηρεσία του στον στρατό (1909-1922)ˑ  στρατός κατοχής Μικράς Ασίας (1919).
Διορισμός του Σοφοκλή Βενιζέλου ως στρατιωτικού ακόλουθου στην ελληνική πρεσβεία της Ουάσινγκτον (1941)ˑ υπηρεσιακά έγγραφα, αλληλογραφία με τον έλληνα Γενικό Πρόξενο στις Η.Π.Α. (1940-1941)ˑ αλληλογραφία με τους: Εμμανουήλ Τσουδερό, Ρούσσο, Σταυρίδη, κ.ά. (1942).
Υπηρεσιακά έγγραφα, ραδιοφωνικές ομιλίες από Λονδίνο (1942).
Απόρρητα έγγραφα κυβέρνησης Καΐρου (1943)ˑ εκθέσεις, αναφορές για το Δωδεκανησιακό ζήτημαˑ τη στάση στο πολεμικό πλοίο "Ιέραξ"ˑ έκθεση του Τσουδερού για τη λεηλασία στην Τράπεζα Ελλάδος κ.ά.
Εκθέσεις για το πολιτειακό ζήτημα, την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα, την καταβύθιση ελληνικών πολεμικών πλοίων, την εθνική αντίσταση κ.ά. (1943).
Εμπιστευτικά έγγραφα, εκθέσεις, αλληλογραφία και σημειώσεις για τα γεγονότα (1944-1946) και την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα: Συμφωνία Λιβάνου, κίνημα Μέσης Ανατολής, παράδοση του Ρίμινι στις ελληνικές δυνάμειςˑ εκθέσεις για την κατάσταση στην Κρήτη (1945) και τη Βόρειο Ελλάδα (1946)ˑ αποστολή στις Η.Π.Α. (1946)ˑ πρακτικά συνομιλιών, αλληλογραφία σχετικά με άλλα θέματα.
Έγγραφατης Επιτροπής Διεκδικήσεων για την ανασυγκρότηση της Ελλάδας (1946). Εμφύλιος πόλεμος (1947).
Υπηρεσιακά και κυβερνητικά έγγραφα (1948-1949): αλληλογραφία του Σοφοκλή Βενιζέλου με τους C. Dwight, Griswold, Samy Cohn, ταξίαρχο Παντελίδη, Δημήτρη Φιλάρετο,  Απόστολο Ορφανίδη, Βασίλειο Δενδραμή (πρέσβη στις Η.Π.Α.) κ.ά. (1948)ˑ εκθέσεις για την στρατιωτική κατάσταση και την επαγγελματική εκπαίδευση, το ενεργειακό, την ελληνοτουρκική οικονομική συνεργασία κ.ά.
Υπηρεσιακά-κυβερνητικά έγγραφα (1950-1952): συλλήψεις και εκτοπίσεις πολιτικών κρατουμένωνˑ επιτροπή οικονομικώνˑ νομολογίες και σχέδια νόμωνˑ  ύδρευση της Αθήναςˑ σανατόριο Κρήτης. Εκκλησιαστικές υποθέσεις (1950-1951)ˑ αμερικανική βοήθεια (1951-1953)ˑ  ταμείο κοινωφελών έργων προέδρου της κυβέρνησης (1950-1952).
Υπηρεσιακά-κυβερνητικά έγγραφα (1952-1953): υπόθεση "Μερκαντίλε"ˑ αλληλογραφία με James Van Fleet, George Meyers κ.ά.
Έγγραφα των Υπουργείων: Εξωτερικών, Δημοσίων Έργων, Ανοικοδομήσεως, Υγιεινής, Συγκοινωνιών κ.ά. (1947-1964).
Προσφωνήσεις, αγορεύσεις του Σοφοκλή Βενιζέλου (1943-1952).
Έγγραφα ποικίλου περιεχομένου και αλληλογραφία των ετών (1953-1957).
Κυπριακό (1951-1964)ˑ  ελληνογιουγκοσλαβικά (1953-1963).
Έγγραφα σχετικά με την ελληνική Οικονομία και Βιομηχανία (1948-1963).
Πρακτικά και αποδείξεις συνδρομητών του κόμματος των Φιλελευθέρων (1946-1963).
Σημειώσεις και λογοτεχνικά σχεδιάσματα (1944, χ.χ.)ˑ  χάρτες επιτελικοί. Διάφορα (1951-1964).
Αποκόμματα τύπου (1943-1960)ˑ έντυπα (1893-1943).