Δελτίο περιγραφής Φορέα
Η ψηφιοποίηση του αρχείου είναι σε εξέλιξη.
Ο Ιωάννης (Γιάγκος) Πεσμαζόγλου, γιος του τραπεζίτη Στέφανου Πεσμαζόγλου, σπούδασε νομικές, πολιτικές και οικονομικές επιστήμες στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στο St John’s Collegeτου Πανεπιστημίου Cambridge. Το 1950 αναγορεύθηκε υφηγητής Πολιτικής Οικονομίας στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, το 1964 εξελέγη εντεταλμένος υφηγητής και τον Μάρτιο του 1967 εξελίχθηκε στη βαθμίδα του καθηγητή• με μία παύση το 1968-1969, οπότε και τέθηκε σε διαθεσιμότητα, δίδαξε μέχρι την οικειοθελή του αποχώρηση το 1970 λόγω της αντίθεσής του προς το δικτατορικό καθεστώς.
Κατά το διάστημα 1951-1955 υπηρέτησε ως Γενικός Διευθυντής Οικονομικής Πολιτικής και Προγράμματος στο Υπουργείο Συντονισμού και στη συνέχεια (1955-1960) ως Οικονομικός Σύμβουλος στην Τράπεζα της Ελλάδος. Την περίοδο 1957-1961 ηγήθηκε της ελληνικής αντιπροσωπείας στις διαπραγματεύσεις με την ΕΖΕΣ και την ΕΟΚ και κατόπιν (1962-1965) της Επιτροπής Ευρωπαϊκής Συνεργασίας. Στο μεταξύ, το 1960, διορίστηκε Υποδιοικητής στην Τράπεζα της Ελλάδος, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι την παραίτησή του το 1967.
Την περίοδο 1967-1974 ανέπτυξε αντιδικτατορική δράση, στο πλαίσιο της οποίας ίδρυσε την Εταιρεία Μελέτης Ελληνικών Προβλημάτων (ΕΜΕΠ)• αποτέλεσμα της δράσης αυτής ήταν αρχικά η εκτόπιση και έπειτα η κράτησή του σε απομόνωση από το ΕΑΤ-ΕΣΑ.
Μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, ασχολήθηκε ενεργά με την πολιτική. Διετέλεσε Υπουργός Οικονομικών της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας του 1974 και στις εκλογές του ίδιου έτους εξελέγη βουλευτής του κόμματος Ένωση Κέντρου-Νέες Δυνάμεις (ΕΚ-ΝΔ) που μετονομάστηκε αργότερα σε Ένωση Δημοκρατικού Κέντρου (ΕΔΗΚ)• επανεξελέγη το 1977 με την ΕΔΗΚ, ενώ το 1985 εξελέγη ανεξάρτητος βουλευτής (συνεργαζόμενος με τη Νέα Δημοκρατία). Παράλληλα, συνέχισε τις διαπραγματεύσεις για την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ ως πρόεδρος της Μικτής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ελλάδας - Ευρωπαϊκής Κοινότητας(1975-1978). Από τα ιδρυτικά στελέχη του Κόμματος Δημοκρατικού Σοσιαλισμού (ΚΟΔΗΣΟ) διετέλεσε πρόεδρός του από το 1979 έως το 1984, οπότε και αποχώρησε από αυτό. Με το ΚΟΔΗΣΟ αρχικά και έπειτα ως ανεξάρτητος με την υποστήριξη της Νέας Δημοκρατίας,εκπροσώπησε την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (1981-1984 και 1989-1994).Μεταξύ άλλων, τον απασχόλησαν η οικονομική πολιτική, η δημόσια υγεία, το γλωσσικό ζήτημα, η εκπαίδευση, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, καθώς και οι πολιτικές εξελίξεις στα Βαλκάνια και την ανατολική Ευρώπη.
Καθοριστικός ήταν ο ρόλος του στην ίδρυση του Βασιλικού (μετέπειτα Εθνικού) Ιδρύματος Ερευνών το 1958, όπου και διετέλεσε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου μέχρι το 1968.Το 1992 εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, την προεδρία της οποίας ανέλαβε το 1996.
Στις μελέτες και τις ομιλίες του διαπραγματεύεται θέματα σχετικά με την οικονομία, την ευρωπαϊκή ενοποίηση, την εξωτερική πολιτική και ασφάλεια, τα ανθρώπινα δικαιώματα κ.ά.
[Πηγές: Το υλικό του αρχείου• Ν. Λουλέ-Θεοδωράκη, Γιάγκος Πεσμαζόγλου, Αθήνα 1996• Γ. Κουμάντος κ.ά., Γιάγκος Πεσμαζόγλου. Εκδήλωση τιμής και μνήμης, Αθήνα 2006•Γ. Σ. Δονάτος κ.ά., Ιωάννης Σ. Πεσμαζόγλου: Πανεπιστημιακός, ευρωπαϊστής, διαπραγματευτής, επιμ. Μ. Ψαλιδόπουλος, Αθήνα 2010].
Δημοσιοποιήθηκε
Το αρχείο περιλαμβάνει τεκμήρια σχετικά με τη δραστηριότητα του Ιωάννη (Γιάγκου) Πεσμαζόγλου ως Γενικού Διευθυντή στο Υπουργείο Συντονισμού, Οικονομικού Συμβούλου και Υποδιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος και Υπουργού Οικονομικών•περιέχει επίσης, αρχειακό υλικό από τη δραστηριότητά του κατά τις διαπραγματεύσεις μεταξύ Ελλάδας και ΕΟΚ• ακόμη, περιλαμβάνονται τεκμήρια από την πανεπιστημιακή και ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία, την αντιδικτατορική του δράση (1967-1974), καθώς και από το πολιτικό του έργο στην Ελλάδα και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Στο αρχείο του Ιω. Πεσμαζόγλου εντάχθηκαν και έγγραφα από το αρχείο του πατέρα του, Στέφανου Γ. Πεσμαζόγλου (12 φάκελοι της περιόδου 1885-1963), καθώς και υλικό που συγκεντρώθηκε μετά τον θάνατό του (18 φάκελοι των ετών 2003-2018).
Το αρχειακό υλικό περιλαμβάνει έγγραφα, σημειώματα, αλληλογραφία, συγγράμματα και ομιλίες του Ιω. Πεσμαζόγλου, δημοσιεύματα εφημερίδων και περιοδικών, επίσημες εκδόσεις των ευρωπαϊκών θεσμών, οπτικοακουστικό υλικό και φωτογραφίες.
Η αρχική τάξη του αρχείου διατηρήθηκε και αποκαταστάθηκε όπου ήταν διαταραγμένη.
Το υλικό ταξινομήθηκε σε δεκαέξι αρχειακές σειρές που αντικατοπτρίζουν τις κύριες δραστηριότητες του Ιω. Πεσμαζόγλου στη διάρκεια του βίου του ως εξής: A6S1 Υπουργείο Συντονισμού• A6S2 Τράπεζα της Ελλάδος• A6S3 ΕΖΕΣ-ΕΟΚ: διαπραγματεύσεις – Συμφωνία Συνδέσεως•A6S4 Υπουργείο Οικονομικών• A6S5 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών• A6S6 Ακαδημία Αθηνών• A6S7 Επιστημονική έρευνα: δράσεις και προτάσεις• A6S8 Αντιδικτατορική δράση• A6S9 Ένωση Κέντρου -Νέες Δυνάμεις. Ένωση Δημοκρατικού Κέντρου• A6S10 Κόμμα Δημοκρατικού Σοσιαλισμού (ΚΟΔΗΣΟ)• A6S11 Ανεξάρτητος Βουλευτής• A6S12 Ανεξάρτητος Ευρωβουλευτής• A6S13 Ενημέρωση - επικοινωνία• A6S14 Ποικίλα θέματα• A6S15 Φωτογραφικό υλικό και A6S16 Οπτικοακουστικό υλικό.
Οι φάκελοι ταξινομήθηκαν θεματικά και χρονολογικά.
Διατηρήθηκε όλο το αρχείο. Έγινε εκκαθάριση των πολλαπλών αντιγράφων.
Το χαρτώο υλικό δωρήθηκε στο ΙΑΤΕ τον Φεβρουάριο του 2017 από την οικογένεια του Ιωάννη Πεσμαζόγλου, τη σύζυγο του Μιράντα και τα τέκνα τους Στέφανο και Βασίλη. Οι ίδιοι εμπλούτισαν το αρχείο δωρίζοντας τον Φεβρουάριο του 2019 το φωτογραφικό και το οπτικοακουστικό υλικό.
Δεν αναμένονται προσθήκες.
Το αρχείο επεξεργάστηκαν οι αρχειονόμοι Ασκητή Βασιλική, Γιάνναρη Κυριακή και Τακτικός Σπυρίδων.
Το ΙΑΤΕ διαθέτει προφορικές μαρτυρίες προσώπων που σχετίζονται με τον παραγωγό και τις δραστηριότητές του.
Η πρόσβαση είναι ελεύθερη, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία και τους όρους χρήσης του ΙΑΤΕ
Η Τράπεζα της Ελλάδος είναι υπεύθυνη για τη διατήρηση των πνευματικών δικαιωμάτων του αρχείου. Η αναπαραγωγή του υλικού επιτρέπεται σύμφωνα με τους όρους χρήσης του ΙΑΤΕ.
Το ευρετήριο φακέλων διατίθεται σε ηλεκτρονική μορφή στον ιστότοπο της Τράπεζας της Ελλάδος. Στο αναγνωστήριο του ΙΑΤΕ οι ερευνητές έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρονικό ευρετήριο.
Τα ακόλουθα έργα βασίζονται ή περιλαμβάνουν εκτενείς αναφορές στο αρχείο: Ι. Σ. Πεσμαζόγλου, Αγωνιστικά, τ.3, Αθήνα 1974-1988•Ν. Λουλέ-Θεοδωράκη, Γιάγκος Πεσμαζόγλου, Αθήνα 1996• Μ. Μινώτου, Η ευρωπαϊκή επιλογή της κυβέρνησης Καραμανλή, 1957-1959 [αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή], Αθήνα 2002• Τρ. Σκλαβενίτης (επιμ.), Τα ιδρυτικά κείμενα του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και η αλληλογραφία Ι. Στ. Πεσμαζόγλου – Λ. Θ. Ζέρβα, Αθήνα 2008• Δ. Σαμίου, Η Εταιρεία Μελέτης Ελληνικών Προβλημάτων (ΕΜΕΠ) και η ιδιαίτερη συμβολή της στον αντιδικτατορικό αγώνα (1970-1972), Αθήνα 2017.