Οι Γενικές ∆ιοικήσεις
Η Πρέβεζα, όπως και οι υπόλοιπες Νέες Χώρες (Μακεδονία, Ήπειρος, Κρήτη, Νησιά ανατολικού Αιγαίου) ενσωµατώθηκε στο ελληνικό βασίλειο µε τους Βαλκανικούς Πολέµους του 1912-1913 και τις συνθήκες του Λονδίνου και του Βουκουρεστίου. Η εδαφική αυτή επέκταση της Ελλάδας καθιστούσε αναγκαία τον καθορισµό διοικητικών δοµών και τη διοικητική οργάνωση των Νέων Χωρών. Με τον Νόµο 4134 «περί διοικήσεως των στρατιωτικώς κατεχοµένων χωρών» της 1ης Μαρτίου 1913 διατηρήθηκε η διοικητική διαίρεση της οθωµανικής περιόδου, ορίστηκε ως εκπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης στις απελευθερωθείσες περιοχές ο Γενικός ∆ιοικητής και εισήχθη ένα αποκεντρωτικό διοικητικό σύστηµα που στηριζόταν στις ευρύτατες διοικητικές και νοµοθετικές αρµοδιότητες της Γενικής ∆ιοίκησης. ∆ηµιουργήθηκαν πέντε Γενικές ∆ιοικήσεις: Μακεδονίας, Ηπείρου, Κρήτης, Νήσων Αιγαίου και Σάµου. Η Πρέβεζα εντάχθηκε στη Γενική ∆ιοίκηση Ηπείρου. Με τον Νόµο 524 του 1914 «περί διοικητικής διαίρεσης των Νέων Χωρών» καταργήθηκε η Γενική ∆ιοίκηση Ηπείρου και µε το Β.∆. «περί διοικητικής διαίρεσης των Νέων Χωρών» του 1915 παγιώθηκε η διοικητική διαίρεση των Νέων Χωρών σε Νοµούς και Υποδιοικήσεις, εισάγοντας ουσιαστικά το σύστηµα διοικητικής διαίρεσης της Παλαιάς Ελλάδας. Στην Ήπειρο δηµιουργήθηκαν οι Νοµοί Ιωαννίνων και Πρέβεζας. Το 1918 µε τον Νόµο 1149 η κυβέρνηση Βενιζέλου επανέφερε τον θεσµό των Γενικών ∆ιοικήσεων µε αυξηµένες αρµοδιότητες και µε τον Γενικό ∆ιοικητή να έχει τον βαθµό Υπουργού. Στις επόµενες δεκαετίες ακολουθεί µια αλληλουχία υποβαθµίσεων-αναβαθµίσεων των αρµοδιοτήτων του θεσµού των Γενικών ∆ιοικήσεων και καταργήσεων-επανιδρύσεων Γενικών ∆ιοικήσεων. Σε γενικές γραµµές από το 1918 µέχρι τη δικτατορία του Μεταξά – µε κάποιες εξαιρέσεις – ο θεσµός των Γενικών ∆ιοικήσεων τείνει να παγιωθεί ως θεσµός αποκεντρωµένων υπηρεσιών τρίτου επιπέδου µε τις διευθύνσεις τους να αντιπροσωπεύουν στη ζώνη ευθύνης τους τα αντίστοιχα κεντρικά Υπουργεία. Την ίδια περίοδο, µε τους Νόµους 3265/1925 και 4392/1929 καθορίζονται οι αρµοδιότητες του Γενικού ∆ιοικητή στον οποίο µεταβιβάζονται αποθετικά στη ζώνη ευθύνης του οι αρµοδιότητες των υπουργών (πλην των υπουργείων Στρατιωτικών, Ναυτικών και ∆ικαιοσύνης), µε το τεκµήριο της αρµοδιότητας να είναι υπέρ του Γενικού ∆ιοικητή και όχι του Υπουργού. Από το 1936 και τον Α.Ν. 130/1936 «περί επεκτάσεως αρµοδιότητος του Νοµάρχη» µέχρι την οριστική κατάργηση των Γενικών ∆ιοικήσεων µε τον Νόµο 3200/1955 ο θεσµός των Γενικών ∆ιοικήσεων συνεχώς υποβιβάζεται µε τη µεταβίβαση των αρµοδιοτήτων του Γενικού ∆ιοικητή στον Νοµάρχη, γεγονός που προκαλούσε συνεχώς ζητήµατα σύγκρουσης δικαιοδοσίας και αρµοδιοτήτων ανάµεσα σε Γενικές ∆ιοικήσεις και Νοµαρχίες.

∆ιοικητικά όρια Νοµαρχίας Πρεβέζης
Ο Νοµός Πρέβεζας δηµιουργήθηκε, όπως αναφέρθηκε, µε το Β.∆. «περί διοικητικής διαίρεσης των Νέων Χωρών» του 1915. Ο Νοµός αποτελούνταν από δύο υποδιοικήσεις: α) την Υποδιοίκηση Πρέβεζας µε έδρα την Πρέβεζα, στην οποία υπήχθη και µέρος της τέως Υποδιοίκησης Φιλιππιάδος (το υπόλοιπο εντάχθηκε στον Νοµό Άρτας) και β) την Υποδιοίκηση Μαργαριτίου µε έδρα την Πάργα. Το 1916 η έδρα της Υποδιοίκησης Μαργαριτίου µεταφέρεται από την Πάργα στο Μαργαρίτι. Το 1925 η Υποδιοίκηση Λευκάδας αποσπάστηκε από τον Νοµό Κερκύρας και εντάχθηκε στον Νοµό Πρέβεζας. Τον Νοέµβριο του 1927 οι Υποδιοικήσεις µετονοµάζονται σε Επαρχίες˙ ο Νοµός Πρέβεζας διαιρούνταν σε τέσσερις Επαρχίες: Πρέβεζας, Λευκάδας, Μαργαριτίου και Φιλιππιάδος. Το 1928 η Υποδιοίκηση Πρέβεζας µετονοµάστηκε σε Νικοπόλεως. Το 1936 µε τον Α.Ν. 353 «περί συστάσεως Νοµού Θεσπρωτίας», η Επαρχία Μαργαριτίου (εκτός έξι κοινοτήτων) ενσωµατώθηκε στον νεοσυσταθέν Νοµό και ο Νοµός Πρέβεζας αποτελούνταν, πλέον, από τις Επαρχίες Λευκάδας, Νικοπόλεως και Φιλιππιάδος. Το 1940 ο Νοµός Πρέβεζας διαιρούνταν σε δύο Επαρχίες: Νικοπόλεως και Λευκάδας. Το 1946 οι κοινότητες Αγιάς, Αµµουδιάς, Ανθούσης, Θεµέλου, Καστρίου, Κορώνης, Μεσοποτάµου, Πάργας, Σταυροχωρίου, Τουρκοπαλούκου, που το 1936 είχαν υπαχθεί στον Νοµό Θεσπρωτίας, επανήλθαν διοικητικά στον Νοµό Πρέβεζας. Την ίδια χρονιά µε τον Α.Ν. 953 η Επαρχία Λευκάδας αποσπάστηκε από τον Νοµό Πρέβεζας αποτελώντας ξεχωριστό Νοµό. Μετά τις νέες αυτές εξελίξεις στο διοικητικό χάρτη της χώρας, ο Νοµός Πρέβεζας διέθετε µόνο µία Επαρχία, αυτήν της Νικοπόλεως που από το 1948 µε το Β.∆. «περί διοικητικών µεταβολών µεταξύ οµόρων Νοµών και Επαρχιών» µετονοµάστηκε σε Επαρχία Νικοπόλεως και Πάργας.

Αρµοδιότητες Νοµάρχη
Για την περίοδο που αφορά το αρχείο της Νοµαρχίας Πρεβέζης που απόκειται στην Κ.Υ. των ΓΑΚ (1945-1950) οι αρµοδιότητες του Νοµάρχη και το οργανόγραµµα των υπηρεσιών της Νοµαρχίας καθορίζονται, αρχικά, από τους Αναγκαστικούς Νόµους 1179/13.4.1938 «Περί των Νοµαρχών» και 1488/22.11.1938 «Περί οργανώσεως των διοικητικών υπηρεσιών του Υπουργείου των Εσωτερικών» και το εκτελεστικό Βασιλικό ∆ιάταγµα του τελευταίου (Β.∆. 20.3.1939 «Περί εκτελέσεως του υπ’ αριθ. 1488/1938 Α. Νόµου περί οργανώσεως των διοικητικών υπηρεσιών του Υπουργείου των Εσωτερικών»3. Σύµφωνα µε την παραπάνω νοµοθεσία, οι Νοµάρχες προΐστανται των πολιτικών υπηρεσιών της περιοχής τους – πλην των δικαστικών – καθώς και των αστυνοµικών και λιµενικών υπηρεσιών και ασκούν αρµοδιότητες των υπουργείων, είτε αποκλειστικά είτε µετά από µεταβίβασή τους από την κεντρική εξουσία. Ειδικότερα, ο Νοµάρχης εποπτεύει τη δηµόσια τάξη και ασφάλεια της περιοχής δικαιοδοσίας του και εγκρίνει τις αστυνοµικές διατάξεις, ασκεί εποπτεία επί των υπηρεσιών των λιµενικών αρχών όσον αφορά τη δηµόσια τάξη και υγεία, ασκεί εποπτεία σε όλες τις ενώσεις και τα σωµατεία του Νοµού, ασκεί πειθαρχική εξουσία επί πάντων των υπηρετούντων στην περιφέρεια του Νοµού πολιτικών υπαλλήλων, αίρει τις µεταξύ διοικητικών και δικαστικών αρχών εγειρόµενες συγκρούσεις καθηκόντων κ.ά. Το Β΄ κεφάλαιο του Αναγκαστικού Νόµου 1179 καθορίζει λεπτοµερώς τις αρµοδιότητες που ασκεί ο Νοµάρχης ανά υπουργείο (Εσωτερικών, Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων, Οικονοµικών, Εθνικής Οικονοµίας, Συγκοινωνίας, Γεωργίας, Κρατικής Υγιεινής και Αντιλήψεως, Σιδηροδρόµων και Αυτοκινήτων και των Υφυπουργείων Αγορανοµίας και Εργασίας) εξειδικεύοντας µάλιστα ανά ∆ιευθύνσεις υπουργείων. Στις αρµοδιότητες αυτές ανά υπουργείο θα γίνει εκτεταµένη αναφορά στις σχετικές υποσειρές του αρχείου. Ο Νοµάρχης, όσον αφορά την υπαλληλική του κατάσταση, υπάγεται στο υπουργείο Εσωτερικών, ενώ για τους Νοµούς που υπάγονται σε Γενικές ∆ιοικήσες – όπως ο Νοµός Πρέβεζας – άµεσος προϊστάµενος των Νοµαρχών είναι ο Γενικός ∆ιοικητής.

Το 1949 µε το Βασιλικό ∆ιάταγµα «Περί κωδικοποιήσεως εις ενιαίον κείµενον νόµου των ισχυουσών διατάξεων νόµων περί Νοµαρχών, Επάρχων, Νοµαρχιών και Γραφείων Επάρχων»4 συστηµατοποιήθηκαν τα ζητήµατα υπηρεσιακής κατάστασης των Νοµαρχών. Όσον αφορά τις αρµοδιότητες των Νοµαρχών, αυτές εξακολουθούσαν να καθορίζονται από τον Αναγκαστικό Νόµο 1179 του 1938, ενώ στο Βασιλικό ∆ιάταγµα του 1949 συµπεριλήφθηκαν και κάποιες επιµέρους τροποποιήσεις αρµοδιοτήτων των Νοµαρχών ή προσθήκες νέων, που σχετίζονταν, κυρίως, µε τη σύσταση και την κατάργηση υπουργείων και τη συνακόλουθη αναδιάταξη των αρµοδιοτήτων τους. Έτσι, ο Νοµάρχης ασκεί αρµοδιότητες των υπουργείων Εσωτερικών, Θρησκευµάτων και Εθνικής Παιδείας, Οικονοµικών, Εθνικής Οικονοµίας, Εργασίας, ∆ηµοσίων Έργων, Τ.Τ.Τ., Γεωργίας, Κοινωνικής Πρόνοιας, Υγιεινής και του υπουργείου Μεταφορών. Με νέα Βασιλικά ∆ιατάγµατα µεταβιβάζονταν στο Νοµάρχη και επιπλέον αρµοδιότητες των υπουργείων, όπως, για παράδειγµα, µε το Βασιλικό ∆ιάταγµα της 26ης Ιανουαρίου 1950 καθορίζονταν οι αρµοδιότητες του Νοµάρχη επί θεµάτων του υπουργείου Θρησκευµάτων και Εθνικής Παιδείας5. Το 1950 µε τον Α. Ν. 1489 «περί επεκτάσεως της αρµοδιότητος των Νοµαρχών» που κυρώθηκε από τον Ν. 1673/1951 οι Νοµάρχες ασκούν, πλέον, στα όρια της δικαιοδοσίας τους τις αρµοδιότητες που µέχρι τότε ασκούσε ο Γενικός ∆ιοικητής.

Οργάνωση της εσωτερικής υπηρεσίας των Νοµαρχιών και κατανοµή των αρµοδιοτήτων
Το οργανόγραµµα της εσωτερικής υπηρεσίας των Νοµαρχιών και η κατανοµή των αρµοδιοτήτων για την περίοδο 1945-1950 καθορίστηκε από το Βασιλικό ∆ιάταγµα της 20ής Μαρτίου 1939 «περί εκτελέσεως του υπ’ αριθ. 1488/1938 Αναγκαστικού Νόµου περί οργανώσεως των ∆ιοικητικών Υπηρεσιών του υπουργείου Εσωτερικών».

Σύµφωνα µε το Βασιλικό ∆ιάταγµα του 1939, η εσωτερική υπηρεσία της Νοµαρχίας αποτελούνταν από: α) το Γραφείο Νοµάρχου, β) το Τµήµα ∆ιοικήσεως, γ) το Τµήµα Τοπικής Αυτοδιοικήσεως, δ) το Τµήµα Αποκεντρώσεως ε) το Τµήµα ∆ιεκπεραιώσεως Αρχείου και Καταχωρίσεως. Επικεφαλής των τεσσάρων Τµηµάτων της Νοµαρχίας, αρµόδιος εν γένει για τη λειτουργία της εσωτερικής υπηρεσίας της Νοµαρχίας και αναπληρωτής του Νοµάρχη σε περίπτωση απουσίας ή κωλύµατος του τελευταίου ήταν ο Γενικός Γραµµατέας. Με το Νοµοθετικό ∆ιάταγµα 147/1941 «περί καταργήσεως των θέσεων των Γενικών Γραµµατέων των Νοµαρχιών» τα καθήκοντα και οι αρµοδιότητες του Γενικού Γραµµατέα ασκούνται πλέον από τον ∆ιευθυντή της Νοµαρχίας. Σύµφωνα µε το Βασιλικό ∆ιάταγµα του 1939, παρά τη Νοµαρχία λειτουργούσαν, επίσης, το Γραφείο Αγροτικής Ασφάλειας, η Μηχανική Υπηρεσία ∆ήµων και Κοινοτήτων καθώς και άλλες ειδικές υπηρεσίες και γραφεία.

Γραφείο Νοµάρχου
Στην αρµοδιότητα του Γραφείου Νοµάρχου υπάγονταν ο συντονισµός και η εναρµόνιση των ενεργειών των Αρχών του Νοµού µε τις γενικές γραµµές της κυβερνητικής πολιτικής, η εποπτεία της δηµόσιας τάξης και της δηµόσιας υγείας, η σύνταξη εκθέσεων για τη διοίκηση του Νοµού, για τους υπαλλήλους της Νοµαρχίας και για όλους τους δηµόσιους λειτουργούς του Νοµού, η ενέργεια επί των εµπιστευτικών εγγράφων, η τήρηση του εµπιστευτικού πρωτοκόλλου και αρχείου καθώς και τα ζητήµατα που αφορούσαν τη φυσική αγωγή και την οργάνωση της νεολαίας.

Τµήµα ∆ιοικήσεως
Το Τµήµα ∆ιοικήσεως αποτελούνταν από τρία Γραφεία (Γραφείο I, II και III).
Γραφείο I
Στην αρµοδιότητα του Γραφείου I εντάσσονταν τα ζητήµατα που αφορούσαν την εν γένει διοίκηση του Νοµού και τη διαρρύθµιση των διοικητικών του ορίων, την υπηρεσιακή κατάσταση των δηµοσίων υπαλλήλων του Νοµού, την άσκηση εποπτείας και ελέγχου σε σωµατεία, ενώσεις και Νοµικά Πρόσωπα ∆ηµοσίου ∆ικαίου, τη διαχείριση εράνων, την οργάνωση εκθέσεων και διαλέξεων, την τήρηση της εθιµοτυπίας, την τέλεση δηµοσίων εορτών, τα ζητήµατα των σχέσεων του Νοµάρχη µε τους αντιπροσώπους των ξένων κρατών καθώς και τα ζητήµατα που σχετίζονταν µε τη λειτουργία του παρά τη Νοµαρχία Γνωµοδοτικού Συµβουλίου.
Γραφείο II
Στην αρµοδιότητα του Γραφείου II υπάγονταν τα ζητήµατα που αφορούσαν την αστική, δηµοτική και στρατολογική κατάσταση των πολιτών, την αποδηµία στο εξωτερικό και τη µετανάστευση, την αστυνοµική επιτήρηση συνεπεία δικαστικής απόφασης καθώς και τον διορισµό και αντικατάσταση των ληξιάρχων.
Γραφείο III
Στην αρµοδιότητα του Γραφείου III υπάγονταν τα ζητήµατα που αφορούσαν την προπαρασκευή της πολιτικής επιστράτευσης, την οργάνωση της παθητικής αεράµυνας, τις στρατιωτικές εισφορές και επιτάξεις και κάθε άλλο ζήτηµα αρµοδιότητας των υπουργείων Στρατιωτικών, Ναυτικών και Αεροπορίας.

Τµήµα Τοπικής Αυτοδιοικήσεως
Το Τµήµα Τοπικής Αυτοδιοικήσεως αποτελούνταν από δύο Γραφεία (Γραφείο I και II).
Γραφείο I
Στην αρµοδιότητα του Γραφείου I υπάγονταν ζητήµατα που αφορούσαν τη σύσταση, διοίκηση και λειτουργία ∆ήµων, Κοινοτήτων και δηµοτικών-κοινοτικών ιδρυµάτων, την υπηρεσιακή κατάσταση των υπαλλήλων τους, τους οργανισµούς των εσωτερικών υπηρεσιών τους, τις καταλογιζόµενες ευθύνες και τις επιβαλλόµενες ποινές σε εκπροσώπους της αυτοδιοίκησης, τη λειτουργία δηµοτικών και κοινοτικών αγορών, τη µίσθωση και εκποίηση δηµοτικής ή κοινοτικής περιουσίας, την εκτέλεση έργων, τον έλεγχο των αποφάσεων των δηµοτικών και κοινοτικών συµβουλίων κ.ά.
Γραφείο II
Στην αρµοδιότητα του Γραφείου II υπάγονταν τα ζητήµατα που αφορούσαν την οικονοµική διοίκηση, τον φορολογικό και λογιστικό έλεγχο ∆ήµων, Κοινοτήτων και δηµοτικών ή κοινοτικών φιλανθρωπικών ιδρυµάτων ή άλλων νοµικών προσώπων.

Τµήµα Αποκεντρώσεως
Το Τµήµα Αποκεντρώσεως αποτελούνταν από δύο Γραφεία (Γραφείο I και II) και στην αρµοδιότητα του υπάγονταν οι υποθέσεις που δεν χειρίζονταν από τα παραπάνω Τµήµατα και ανάγονταν στην αρµοδιότητα όλων των υπουργείων – πλην των Εσωτερικών – αρµοδιότητα που βάσει νόµου µεταβιβάστηκε στη δικαιοδοσία του Νοµάρχη.
Γραφείο I
Το Γραφείο Ι χειριζόταν τις υποθέσεις που ανάγονταν στην αρµοδιότητα των υπουργείων Οικονοµικών, Εθνικής Οικονοµίας, Συγκοινωνίας και Γεωργίας.
Γραφείο ΙΙ
Το Γραφείο ΙΙ χειριζόταν τις υποθέσεις που ανάγονταν στην αρµοδιότητα των υπουργείων Εξωτερικών, ∆ικαιοσύνης, Θρησκευµάτων και Εθνικής Παιδείας, Κρατικής Υγιεινής και Αντιλήψεως, Σιδηροδρόµων και Αυτοκινήτων και των Υφυπουργείων Τύπου και Τουρισµού, Εργασίας, Αγορανοµίας και Εµπορικής Ναυτιλίας.

Τµήµα ∆ιεκπεραιώσεως, Αρχείου και Καταχωρίσεως
Το Τµήµα ∆ιεκπεραιώσεως, Αρχείου και Καταχωρίσεως αποτελούνταν από δύο Γραφεία (I και II).
Γραφείο Ι
Στην αρµοδιότητα του Γραφείου Ι υπάγονταν η παραλαβή, χαρακτηρισµός, πρωτοκόλληση και ευρετηρίαση των εισερχοµένων εγγράφων, η συσχέτισή τους µε προγενέστερα έγγραφα που τηρούνται στο αρχείο, η κατανοµή και παράδοση στα οικεία Τµήµατα και Γραφεία των εισερχοµένων εγγράφων και των εξερχοµένων που χαρακτηρίζονται «επιστρεπτέα», η τοποθέτηση των παραπεµποµένων στο αρχείο εγγράφων στις οικείες θυρίδες και φακέλους, η ανεύρεση εγγράφων από το αρχείο κ.ά.
Γραφείο ΙΙ
Στην αρµοδιότητα του Γραφείου ΙΙ υπάγονταν η αντιγραφή και παραβολή των ενεργουµένων εγγράφων, η διεκπεραίωση και ταχυδρόµησή τους κ.ά.

Με το ίδιο Βασιλικό ∆ιάταγµα καθορίζονταν ο αριθµός των υπαλλήλων και η κατανοµή του στα Τµήµατα της Νοµαρχίας, τα καθήκοντα του προσωπικού της Νοµαρχίας, αλλά και τα βιβλία που τηρούσε το Γραφείο Νοµάρχου και τα Τµήµατα της εσωτερικής υπηρεσίας της Νοµαρχίας.

Το οργανόγραµµα της εσωτερικής υπηρεσίας των Νοµαρχιών και η κατανοµή των αρµοδιοτήτων τους καθορίστηκε εκ νέου µε το Βασιλικό ∆ιάταγµα 864 της 28ης ∆εκεµβρίου 1960, το οποίο όµως αφορά περίοδο για την οποία δεν υπάρχει υλικό στο αρχείο της Νοµαρχίας Πρεβέζης. Σηµειώνεται µόνο ότι η διαίρεση των Τµηµάτων σε επιµέρους Γραφεία που προβλεπόταν από το Βασιλικό ∆ιάταγµα του 1939 δεν υφίσταται πλέον.

H Διεύθυνση Βιομηχανίας ιδρύθηκε με το νόμο 238/1979 «Περί Οργανισμού του Υπουργείου Βιομηχανίας και Ενέργειας». Στις αρμοδιότητές της είναι ο έλεγχος των βιομηχανικών και βιοτεχνικών εγκαταστάσεων, η έγκριση και χορήγηση αδειών εγκατάστασης, διαρρύθμισης, λειτουργίας και επαναλειτουργίας τους.
Πριν από την ίδρυσή της τα θέματα αυτά ανήκαν στην αρμοδιότητα του Μηχανολογικού Γραφείου Βόλου, που είχε ιδρυθεί το 1951, και παλαιότερα του Γραφείου Ελέγχου Σιδηροδρόμων, Μηχανολογικών και Ηλεκτρολογικών Εγκαταστάσεων Βόλου του Υπουργείου Συγκοινωνιών.

Πριν το 1899, δεν υφίστατο νομός Ευρυτανίας και κατά συνέπεια ούτε νομαρχία. Έως το 1899 η Ευρυτανία υπαγόταν στον νομό Ακαρνανίας και Αιτωλίας. Ο Νομάρχης Ευρυτανίας ήταν ο διορισμένος άρχων του Νομού Ευρυτανίας της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, του ελληνικού κράτους.
Η Νομαρχία Ευρυτανίας αντικαταστάθηκε βάσει του Ν. 2218/1994 με τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ευρυτανίας.

Από την ίδρυση του ελληνικού κράτους ως το 1943 η διοικητική ιστορία του Νομού Βοιωτίας ήταν συνυφασμένη με αυτήν του Νομού Αττικής, αφού συγκροτούσαν τον ενιαίο Νομό Αττικής και Βοιωτίας (με εξαίρεση την περίοδο 1899-1909), γνωστό και ως Νομός Αττικοβοιωτίας. Ο Νομός Βοιωτίας ως αυτόνομος νομός του κράτους συστάθηκε το 1943 με το νόμο 368 της 26.7.1943 (ΦΕΚ 223 Α΄) "Περί συστάσεως Νομού Βοιωτίας". Ο νομός αποτελούνταν από δύο επαρχίες: Θηβών και Λεβαδείας. Έδρα του νομού ορίστηκε η Λιβαδειά. Με τον ίδιο νόμο ο Νομός Αττικής και Βοιωτίας μετονομάστηκε σε Νομό Αττικής.
Η σύσταση του Νομού Βοιωτίας (καθώς και των Νομών Ευρυτανίας και Φωκίδος που συστάθηκαν το ίδιο έτος στην Στερεά Ελλάδα), αμέσως μετά την ανάληψη της κυβέρνησης από τον Ιωάννη Ράλλη, θα μπορούσε να αποδοθεί στην προσπάθεια στενότερου ελέγχου της Στερεάς Ελλάδας από την κατοχική κυβέρνηση.
Χρονολόγιο νομαρχίας Βοιωτίας
Βασιλικό διάταγμα (νόμος) 3/15.4.1833 (ΦΕΚ 28): "Περί της διαιρέσεως του Βασιλείου και της Διοικήσεώς του". Σύσταση νομού Αττικής και Βοιωτίας
Διάταγμα (νόμος) 26/4-8/5.1.833 "Περί της αρμοδιότητος των νομαρχών και περί της κατά τας νομαρχίας υπηρεσίας"
Βασιλικό διάταγμα (νόμος) 20/6-2/7.1836 "Περί διοικητικού οργανισμού". Κατάργηση νομαρχιών σύσταση "Διοικήσεως" Βοιωτίας
Νόμος ΚΕ΄ 5.12.1845 (ΦΕΚ 32) "Περί διοικητικής διαιρέσεως του Κράτους". Επαναφορά νομαρχιακού συστήματος, Νομός Αττικής και Βοιωτίας
Νόμος ΒΧΔ΄ 6.7.1899 (ΦΕΚ 136) "Περί διοικητικής διαιρέσεως του Κράτους". Σύσταση για πρώτη φορά αυτόνομου Νομού Βοιωτίας
Νόμος ΓΥΛΔ΄ 16.11.1909 (ΦΕΚ 282 Α΄) "Περί διοικητικής διαιρέσεως του Κράτους". Ανασύσταση του Νομού Αττικής και Βοιωτίας
Νόμος 368 20/26.7.1943 (ΦΕΚ 223 Α΄) "Περί συστάσεως Νομού Βοιωτίας". Σύσταση αυτόνομου νομού/νομαρχίας Βοιωτίας
Νομικό πλαίσιο λειτουργίας νομαρχιών την περίοδο 1938-1955
Α.Ν.1179 13/14.4.1938 "Περί των Νομαρχών".
Α.Ν.1329 17/27.7.1938 "Περί τροποποιήσεως των περί Νομαρχών και Γενικών Γραμματέων των Γενικών Διοικήσεων διατάξεων".
Α.Ν 1488 22/29.11.1938 "Περί οργανώσεως των διοικητικών υπηρεσιών του Υπουργείου των Εσωτερικών".

Β.Δ.20/23.3.1939 "Περί εκτελέσεως του υπ’ αριθ. 1488/1938 Α. Νόμου περί οργανώσεως των
διοικητικών υπηρεσιών του Υπουργείου των Εσωτερικών", (ΦΕΚ 111 Α΄).

ΒΔ 5/8.10.1949 "Περί κωδικοποιήσεως εις ενιαίον κείμενον νόμου των ισχυουσών διατάξεων νόμων "περί Νομαρχών, Επάρχων, Νομαρχιών και Γραφείων Επάρχων".
Νόμος 3200 13/23.4.1955 "Περί διοικητικής αποκεντρώσεως".
Οργάνωση Νομαρχίας και αρμοδιότητες Τμημάτων το 1945
Σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο που διέπει τις νομαρχίες, οι νομάρχες προΐστανται των δημοσίων υπηρεσιών της περιοχής τους και ασκούν αρμοδιότητες των υπουργείων, είτε αποκλειστικά είτε μετά από μεταβίβασή τους από την κεντρική εξουσία.
Η διοικητική διαίρεση της Νομαρχίας Βοιωτίας, όπως και όλων των νομαρχιών καθορίστηκε, την περίοδο που αφορά το αρχείο που απόκειται στην Κεντρική Υπηρεσία των Γ.Α.Κ. (1945-1947), με το Β.Δ.20/23.3.1939 "Περί εκτελέσεως του υπ’ αριθ. 1488/1938 Α. Ν. περί οργανώσεως των Διοικητικών Υπηρεσιών του Υπουργείου των Εσωτερικών" . Σύμφωνα με αυτόν οι νομαρχίες διαρθρώνονταν από το Γραφείου Νομάρχου και τέσσερα Τμήματα:
α) Διοικήσεως
β) Τοπικής Αυτοδιοικήσεως
γ) Αποκεντρώσεως και
δ) Διεκπαιρεώσεως - Αρχείου και Καταχωρήσεως.
Σύμφωνα με το ίδιο διάταγμα το Τμήμα Διοικήσεως της Νομαρχίας Αττικής και Βοιωτίας και της μετέπειτα Νομαρχίας Βοιωτίας, αποτελούνταν από τα παρακάτω Γραφεία :
Γραφείο Ι : Διοίκηση του νομού, υπηρεσιακή κατάσταση των υπαλλήλων του Νομού, έλεγχος των σωματείων, νομικών προσώπων, εθιμοτυπία, δημόσιες τελετές, οργάνωση εκθέσεων και διαλέξεων και λειτουργία του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου.
Γραφείο ΙΙ: Αστική δημοτική και στρατολογική κατάσταση πολιτών, αποδημία και μετανάστευση, ληξίαρχοι, αστυνομική επιτήρηση.
Γραφείο ΙΙΙ: Πολιτική επιστράτευση και οργάνωση παθητικής αεράμυνας, στρατιωτικές εισφορές και επιτάξεις, ενέργειες σε αντικείμενα αρμοδιότητας των πολεμικών υπουργείων.

Με το Νομοθετικό Διάταγμα 499 της 10ης Απριλίου 1970 συστάθηκε Συμβουλευτική Επιτροπή επί της καταρτίσεως των Νομοθετικών Διαταγμάτων ή «Μικρά Βουλή», όπως ήταν γνωστή την εποχή εκείνη. Η Επιτροπή είχε ως έργο «όπως εκφέρη γνώμην επί της αρχής και του εν γένει περιεχομένου των εις αυτήν, μετά την επεξεργασίαν υπό της Κεντρικής Νομοτεχνικής Επιτροπής, παραπεμπομένων υπό του Πρωθυπουργού Νομοθετικών Διαταγμάτων των εκδιδομένων δυνάμει του άρθρου 136 του Συντάγματος». Στο παραπάνω άρθρο του Συντάγματος που ψήφισε η δικτατορία των Συνταγματαρχών τον Σεπτέμβριο του 1968 προβλεπόταν ότι «από της ισχύος του Συντάγματος και μέχρι διενεργείας εκλογών και συγκλήσεως της Βουλής, ο ασκών την βασιλικήν εξουσίαν εκδίδει, προτάσει του Υπουργικού Συμβουλίου, νομοθετικά διατάγματα, μη χρήζοντα επικυρώσεως παρά της Βουλής». Η Επιτροπή συγκροτούνταν από 50 μέλη τα οποία προτείνονταν «εκ των πλέον αντιπροσωπευτικών και ανεγνωρισμένων επαγγελματικών και επιστημονικών οργανώσεων ως και οργανισμών της Χώρας». Κάθε οργάνωση ή οργανισμός πρότεινε τρία μέλη ως υποψήφια για τη Συμβουλευτική Επιτροπή εκ των οποίων επιλεγόταν το ένα ύστερα από απόφαση του πρωθυπουργού. Η θητεία της Επιτροπής ήταν ενιαύσια. Με το Νομοθετικό Διάταγμα 675 «Περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως του Ν.Δ. 499/70» της 21ης Σεπτεμβρίου 1970 στις αναγνωρισμένες οργανώσεις που έχουν δικαίωμα εκλογής μελών της Συμβουλευτικής Επιτροπής, προστέθηκαν και οι Περιφέρειες της Χώρας, ενώ καθοριζόταν ότι το ήμισυ του αριθμού των προτεινόμενων μελών της Συμβουλευτικής Επιτροπής ορίζεται με απόφαση του πρωθυπουργού ο οποίος μπορεί, με απόφασή του, να ορίσει απευθείας 10 μέλη της Επιτροπής πλέον του αριθμού που όριζε το Νομοθετικό Διάταγμα 499. Καθορίζονταν, επίσης, ζητήματα των προσόντων των μελών, της αποζημίωσής τους κ.ά. Με το Βασιλικό Διάταγμα 642 της 16ης Οκτωβρίου 1970 κωδικοποιούνταν οι ισχύουσες διατάξεις της νομοθεσίας περί Συμβουλευτικής Επιτροπής. Παράλληλα, με την υπ’ αριθ. 9434 της 14ης Οκτωβρίου 1970 απόφαση του πρωθυπουργού καθορίζονταν οι οργανώσεις που είχαν δικαίωμα να προτείνουν μέλη της Συμβουλευτικής Επιτροπής καθώς και ο αριθμός των προτεινόμενων μελών κάθε οργάνωσης (ΓΣΕΕ, ΠΑΣΕΓΕΣ, ΣΕΒ, Ανώτατη Συνομοσπονδία Βιοτεχνών Ελλάδος, Συντονιστική Επιτροπή Εμπορικών Συλλόγων, Πανελλήνιος Ναυτική Ομοσπονδία, Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, Συντονιστική Επιτροπή Δικηγορικών Συλλόγων, Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος). Καθορίζονταν, επίσης, οι περιφέρειες που είχαν δικαίωμα υπόδειξης μελών της Συμβουλευτικής Επιτροπής. Κάθε περιφέρεια υποδείκνυε δύο υποψηφίους πλην των περιφερειών: α) των Νομών Θεσσαλονίκης και Χαλκιδικής που υποδείκνυαν τέσσερις και β) των Νομών Αττικής και Πειραιώς που υποδείκνυαν δεκατέσσερις. Σε κάθε περιφέρεια συγκροτούταν σώμα εκλεκτόρων που απαρτιζόταν από τους δημάρχους της περιφέρειας, τους προέδρους δικηγορικών, ιατρικών, φαρμακευτικών και εμπορικών συλλόγων, των Εργατικών Κέντρων της ΓΣΕΕ, των ενώσεων γεωργικών συνεταιρισμών και των εμπορικών, βιομηχανικών και βιοτεχνικών επιμελητηρίων. Το σώμα αυτό των εκλεκτόρων εξέλεγε το ήμισυ του αριθμού των μελών της Συμβουλευτικής Επιτροπής που είχε καθοριστεί για κάθε περιφέρεια ή οργάνωση. Το υπόλοιπο ήμισυ των μελών της Συμβουλευτικής Επιτροπής οριζόταν με απόφαση του πρωθυπουργού από τους υποδεικνυόμενους υποψηφίους των οργανώσεων και των περιφερειών.
Την επόμενη χρονιά με το Νομοθετικό Διάταγμα 959 της 17ης Σεπτεμβρίου 1971 «Περί συστάσεως Συμβουλευτικής Επιτροπής επί της καταρτίσεως των Νομοθετικών Διαταγμάτων και Συμβουλίων Περιφερειακών Διοικήσεων» συστάθηκε Συμβουλευτική Επιτροπή επί της καταρτίσεως των Νομοθετικών Διαταγμάτων με έδρα την Αθήνα και Συμβούλια Περιφερειακής Διοικήσεως στην έδρα κάθε Περιφερειακής Διοίκησης. Αρμοδιότητα της Συμβουλευτικής Επιτροπής εξακολουθούσε να είναι όπως αυτή ορίστηκε με τα Νομοθετικά Διατάγματα του 1970, ενώ στην αρμοδιότητα των Συμβουλίων Περιφερειακής Διοίκησης ήταν «η διατύπωσις γνώμης επί γενικωτέρας σημασίας θεμάτων, των αναγομένων εις την περιφέρειαν, ως και επί εκείνων εφ’ ων ήθελεν ζητήσει γνώμην ο αρμόδιος Υφυπουργός». Κάθε Νομός εξέλεγε ένα μέλος για τη Συμβουλευτική Επιτροπή και ένα για το Συμβούλιο της Περιφερειακής Διοικήσεως εκτός των Νομών που είχαν πληθυσμό άνω των 200.000 κατοίκων που εξέλεγαν ένα μέλος επιπλέον για τη Συμβουλευτική Επιτροπή. Ο πρωθυπουργός μπορούσε με απόφασή του να ορίσει επιπλέον 15 μέλη της Συμβουλευτικής Επιτροπής. Τα μέλη των παραπάνω Επιτροπών εκλέγονταν από σώμα εκλεκτόρων που συγκροτούνταν σε κάθε Νομό και το οποίο απαρτιζόταν από: τους δημάρχους και τους δημοτικούς συμβούλους των Δήμων του Νομού, τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων των δικηγορικών, ιατρικών, φαρμακευτικών, οδοντιατρικών και συμβολαιογραφικών συλλόγων, τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων των εργατικών κέντρων της ΓΣΕΕ, των γεωργικών συνεταιρισμών, διαφόρων επιμελητηρίων, της Πανελληνίου Ναυτικής Ομοσπονδίας, των Ενώσεων Ελλήνων Εφοπλιστών, Συντακτών, Ιδιοκτητών Εφημερίδων και Ελλήνων Χημικών, των εμπορικών συλλόγων και των συνδέσμων βιομηχάνων, από τους προέδρους επαγγελματικών σωματείων και των γεωργικών πιστωτικών συνεταιρισμών. Η θητεία των Επιτροπών ήταν διετής, ενώ καταργήθηκε το Βασιλικό Διάταγμα 642 του 1970 «περί κωδικοποιήσεως των ισχυουσών διατάξεων της νομοθεσίας περί Συμβουλευτικής Επιτροπής». Με το ίδιο Νομοθετικό Διάταγμα, το Νομοθετικό Διάταγμα 1022 του Νοεμβρίου 1971 «περί τροποποιήσεως του Ν. Δ. 959/1971» και με πρωθυπουργικές αποφάσεις του Οκτωβρίου του 1971 καθορίστηκαν λεπτομέρειες για τα προσόντα των υποψηφίων, το ύψος της αποζημίωσης, τη διαδικασία εκλογής κ.ά.

Έως το 1956 η υπηρεσία της κάθε νομαρχίας αποτελούνταν από το Νομάρχη και τη Διεύθυνση Νομαρχίας που περιλάμβανε τα Τμήματα Διοικήσεως, Αποκεντρώσεως Τοπικής Αυτοδιοικήσεως Διεκπεραιώσεως και Αρχείου, κατ’αντιστοιχία της Διευθύνσεως Διοικήσεως του Υπουργείου Εσωτερικών. Το 1956 για πρώτη φορά ιδρύθηκαν τεχνικές υπηρεσίες στις νομαρχίες με το Ν.Δ. 3620 της 16/16 Νοεμ. 1956 Περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως των διατάξεων “περί Διοικητικής Αποκεντρώσεως”». Με το νομοθέτημα αυτό σε κάθε νομό συστάθηκε Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών (άρθρο 15) που υπαγόταν άμεσα στο νομάρχη. Η διεύθυνση συγκροτούνταν από το γραφείο νομομηχανικού, στο οποίο υπήχθησαν τα Γραφεία μηχανικών και πολεοδομίας, όπου προβλέπονταν, η Τεχνική Υπηρεσία Δήμων και Κοινοτήτων και το Γραφείο μηχανικού εξοπλισμού.
Δομή Διευθύνσεως Τεχνικών Υπηρεσιών Νομαρχιών
Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών
Γραφείο νομομηχανικού
Γραφεία μηχανικών
Γραφεία πολεοδομίας
Τεχνική Υπηρεσία Δήμων και Κοινοτήτων
Γραφείο μηχανικού εξοπλισμού
Το σχήμα αυτό διατηρήθηκε μέχρι το 1972 οπότε με το Ν. Δ. 1147 8/8.5.1972 "Περί διοικήσεως της Μείζονος Πρωτευούσης" και τις νομοθετικές πρωτοβουλίες την περίοδο της δικτατορίας, στις νομαρχίες συστάθηκαν Διευθύνσεις που αντιστοιχούσαν στις αρμοδιότητες κάθε υπουργείου (μέχρι το 1972 τις δραστηριότητες αυτές διεκπεραίωνε το Τμήμα Αποκεντρώσεως).
Ειδικότερα στη Νομαρχία Αττικής η προϋπάρχουσα Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών ασκούσε αρμοδιότητες του Υπουργείου Δημοσίων Έργων (κοινή υπουργική απόφαση Αριθ.Λ7/13-1/17 της 11/15.12.1972 (ΦΕΚ Β΄1097) των υπουργών: Υπουργού παρά τω πρωθυπουργώ, Υπουργού Εσωτερικών και Υπουργού Δημοσίων Έργων "Περί οργανώσεως των υπηρεσιών της Νομαρχίας Αττικής αρμοδιότητος Υπουργείου Δημοσίων Έργων "). Σύμφωνα με την ΚΥΑ εκτός της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών Νομαρχίας Αττικής συστάθηκε σε κάθε Διαμέρισμα αντίστοιχη Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών Διαμερίσματος και Υπηρεσία Πολεοδομίας Διαμερίσματος.
Η Υπηρεσία Πολεοδομίας Διαμερίσματος αποτελούνταν από τα παρακάτω Τμήματα:
α)Τμήμα Τοπογραφικό
β)Τμήμα Απαλλοτριώσεων
γ)Τμήμα Στατικού Ελέγχου
δ)Τμήμα Εκδόσεως Οικοδομικών Αδειών
ε)Τμήμα Αστυνομεύσεως Κατασκευών
ς) Τμήμα Διοικητικόν
Η κατάσταση αυτή παρέμεινε ως το 1977 οπότε με το Π.Δ. 910 10/10.10.1977 (ΦΕΚ Α’ 305) "Περί Οργανισμού του Υπουργείου Δημοσίων Έργων" η υπηρεσία πολεοδομίας των νομαρχιών μετονομάστηκε σε Διεύθυνση Πολεοδομίας. Έτσι το 1977 οι περιφερειακές υπηρεσίες των υπουργείων στις νομαρχίες περιλάμβαναν τις Διευθύνσεις Τεχνικών Υπηρεσιών και τις Διευθύνσεις Πολεοδομίας Νομαρχίας. Ειδικότερα στην Αττική διατηρήθηκε το σχήμα με τον διαχωρισμό της νομαρχίας σε Διαμερίσματα, οπότε η διάρθρωση ήταν ως ακολούθως (άρθρο 82)
α) Τμήμα Τοπογραφικό
β) Τμήμα Απαλλοτριώσεων
γ) Τμήμα Στατικού Ελέγχου
δ) μήμα Εκδόσεως Οικοδομικών Αδειών. Αρμοδιότητα του Τμήματος Εκδόσεως Οικοδομικών Αδειών είναι η έκδοση των απαιτούμενων αδειών για την εκτέλεση οποιασδήποτε οικοδομικής εργασίας.
ε) Τμήμα Αστυνομεύσεως Κατασκευών
στ) Γραφείον Γραμματείας
Το 1980 οι Διευθύνσεις Πολεοδομίας των νομαρχιών της χώρας και των Διαμερισμάτων της Νομαρχίας Αττικής μεταφέρθηκαν στο Υπουργείο Χωροταξίας Οικισμού και Περιβάλλοντος με το νόμο 1032 10/14.3.1980 (ΦΕΚ Α΄ 57) "Περί συστάσεως Υπουργείου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος".
Ως εκ των άνω οι υπηρεσίες που εμφανίζονται στο αρχείο ως διαδοχικοί παραγωγοί του αρχειακού υλικού είναι οι ακόλουθες:
Νομαρχία Αττικής, [Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών], Γραφείο Πολεοδομίας Αθηνών
Νομαρχία Αττικής, Διαμέρισμα Πειραιώς, Υπηρεσία Πολεοδομίας [Τμήμα Εκδόσεως Οικοδομικών Αδειών]
Νομαρχία Αττικής, Διαμέρισμα Πειραιώς, Διεύθυνση Πολεοδομίας, Τμήμα Εκδόσεως Οικοδομικών Αδειών

Ο Νομός Αττικής και Βοιωτίας σχηματίζεται με το Βασιλικό Διάταγμα (Β. Δ.) της 3ης (15) Απριλίου 1833 (ΦΕΚ 126-4-1833) «Περί διαιρέσεως του Βασιλείου και της διοικήσεώς του». Με το Διάταγμα αυτό, η Ελλάδα διαιρείται σε δέκα νομούς και 42 επαρχίες (άρθρο 1). Οι νομοί του βασιλείου είναι: Αργολίδος και Κορινθίας, Αχαΐας και Ήλιδος, Μεσσηνίας, Αρκαδίας, Λακωνίας, Ακαρνανίας και Αιτωλίας, Φωκίδος και Λοκρίδας, Αττικής και Βοιωτίας, Ευβοίας και Κυκλάδων (άρθρο 2).
Ο Νομός Αττικής και Βοιωτίας, περιλάμβανε τις παρακάτω επαρχίες: 1) Αιγίνης που συνίστατο από τα νησιά Αιγίνης και Αγκιστρίου, με πρωτεύουσα την Αίγινα, 2) Μεγαρίδος, συνίστατο από την μέχρι πρότινος επαρχία Μεγάρων και τη Σαλαμίνα, με πρωτεύουσα τα Μέγαρα, 3) Αττικής με πρωτεύουσα την Αθήνα, 4) Θηβών με πρωτεύουσα τη Θήβα, 5) Λεβαδείας με πρωτεύουσα τη Λειβαδιά. Μητρόπολη του Νομού είναι η Αθήνα (άρθρο 10).
Το Β.Δ. της 18ης (30) Σεπτεμβρίου 1834 (ΦΕΚ 36/28-9-1834), μετέφερε την πρωτεύουσα του Ελληνικού Κράτους από το Ναύπλιο στην Αθήνα.
Με το Β.Δ. της 20ης Ιουνίου (2 Ιουλίου) 1836 (ΦΕΚ 28/21-6-1836) καταργείται το νομαρχιακό σύστημα και συστήνονται 30 διοικήσεις και 19 υποδιοικήσεις. Η Διοίκηση Αττικής περιέχει τις επαρχίες Αττικής, Μεγάρων, Αιγίνης με έδρα την Αθήνα.

1. Διοίκησις Αττικής περιελάμβανε τους παρακάτω δήμους:
   1) Δήμος Αχαρνών: Μενίδι, Βαρυμπόπι, Λιόπεσι, Μαούνια, Τατόι, Μονομάτι, Κουκουβάουνες
   2) Δήμος Χαστιάς: Χαστιά, Καλύβια, Καματερό, Λιόσι
   3) Δήμος Αμαρουσίου: Μαρούσι, Ηρακλής, Τουραλή, Χαλάνδρι, Μοναστήρι, Καλογριάς, Πεντέλη, Γέρακος, Κερίτσι, Μπερχάμη, Κηφισσιά
   4) Δήμος Μαραθώνος: Μαραθών, Σεφέρι, Βρανά, Σούλι Άνω και Κάτω, Ξηλοκερατιά, Ραπίνισα, Διόνυσος, Βαρνάβας, Γραμματικό, Βελιαξίκι, Σιράκο, Καλάντσι, Σταμάταις, Καπανδρίτι, Σπατατσίκι
   5) Δήμος Περαίας: Κάλαμος, Μαρκόπουλο, Τσούρκα, Μπογιάτι, Κεραμίδι
   6) Δήμος Μυρινούντος: Λιόπεσι, Κοκλά, Κορέλα, Κάντζα, Παναγιά, Παπαγγελάκι, Γιατριλού, Χαρβάτι, Δάφρι
   7) Δήμος Αραφήνος: Κουρσαλά, Μαρκόπουλο, Βάρι, Νέαις Βούναις, Σπάτα, Μπάλα, Βρούβα, Βελανιδίτσα, Πετρίτσα, Ραφίνα, Νταού, Βαθύ Πηγάδι, Παλαιαί Βράναις
   8) Δήμος Λαυρίου: Κερατιά, Ανάβυσος, Όλυμπος, Κουβαρά, Εννέα Πύργοι, Τέρζηδα, Αλαγρίνας, Μηλορόπητα, Κατηφήσι
   9) Δήμος Αθηναίων: Αθήναι
   10) Δήμος Πειραιώς: Πειραιεύς
2. Διοίκησις Θηβών αποτελούμενη από την ομώνυμη επαρχία και έδρα τη Θήβα
3. Διοίκησις Βοιωτίας αποτελούμενη από την επαρχία Λεβαδείας και έδρα τη Λιβαδειά.
   Με το ίδιο Β. Διάταγμα οι επαρχίες Αιγίνης και Μεγαρίδος αποτέλεσαν ξεχωριστές υποδοικήσεις και υπάγονται στη διοίκηση Αττικής
   Με το Β.Δ. της 22 Ιουνίου (4 Ιουλίου) 1838 ΦΕΚ 24/23-6-1838 ‘’Περί μεταρρυθμίσεων των Διοικήσεων’’, καθορίζονται είκοσι τέσσερεις διοικήσεις (αντί των τριάντα) και επτά υποδιοικήσεις (αντί των δεκαοκτώ). Η διοίκηση Αττικής περιλαμβάνει τις επαρχίες Αττικής, Μεγαρίδος και την Αίγινα
   Με το Β. Δ 30-8 (11-9)-1840 Περί συγχωνεύσεως των δήμων ΦΕΚ 22/18-12-1840 Οι δέκα δήμοι της διοίκησης Αττικής: Αχαρνών, Χαστιάς, Αμαρουσίου, Μαραθώνος, Περαίας, Μυρινούντος, Αραφήνος, Λαυρίου, Αθηναίων, Πειραιώς μετασχηματίζονται σε οκτώ.. Το 1845 με το Νόμο ΚΕ’ ‘’Περί της διαιρέσεως των νομαρχιακών και επαρχιακών αρχών η επικράτεια διαιρείται διοικητικά σε δέκα νομούς και σαράντα εννέα επαρχίες. Ο Νομός Αττικής και Βοιωτίας διατηρήθηκε σύμφωνα με τη διαίρεση του 1833 και περιελάμβανε τις επαρχίες Αιγίνης, Μεγαρίδος, Αττικής, Θηβών και Λεβαδείας. Το 1899 με τον Νόμο ΒΧΔ’΄ ‘’Περί διοικητικής διαιρέσεως του κράτους ‘’ ο νομός Αττικής και Βοιωτίας διαιρέθηκε σε δύο νομούς. Το νομό Αττικής και τον νομό Βοιωτίας . Δέκα χρόνια αργότερα, το 1909 ο νέος νόμος της διοικητικής διαίρεσης του κράτους κατήργησε το Νομό Βοιωτίας και γίνεται ανασύσταση του Νομού Αττικοβοιωτίας.

Το πρώτο νομοθέτημα που καθόριζε την οργάνωση της περιφερειακής διοίκησης του νεοσύστατου ελληνικού κράτους αποτελούσε το διάταγμα της 3/15.4.1833 «περί διαιρέσεως του βασιλείου και της διοικήσεώς του». Με το διάταγμα αυτό η επικράτεια του ελληνικού βασιλείου διαιρέθηκε σε 10 νομούς, ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο νομός Αττικής και Βοιωτίας (γνωστότερος και ως Αττικοβοιωτίας). Την ίδια χρονιά με το διάταγμα 26.4/8.5.1833 καθορίστηκαν και οι αρμοδιότητες των νομαρχών . Έκτοτε, οι νομοθετικές πρωτοβουλίες που ρύθμιζαν τα ζητήματα διοικητικής διαίρεσης του κράτους, αρμοδιότητας των νομαρχών και εν γένει της οργάνωσης αυτοδιοίκησης δευτέρου βαθμού ήταν συνεχείς, απότοκο, βεβαίως, της εδαφικής επέκτασης του ελληνικού βασιλείου, της τεταμένης πολιτικής κατάστασης, της διεύρυνσης των αρμοδιοτήτων και του εκσυγχρονισμού της διοίκησης. Τομή για την αυτοδιοίκηση δευτέρου βαθμού αποτελεί το Νομοθετικό Διάταγμα «περί διοικήσεως των νομών» της 9ης Μαΐου 1923 που καθιέρωνε το Νομό ως β βαθμό τοπικής αυτοδιοίκησης, καθόριζε τα όργανα της διοίκησης του Νομού (Νομάρχης, Νομαρχιακό Συμβούλιο, Νομαρχιακή Επιτροπή), αλλά και τις αρμοδιότητες που ασκούσε ο Νομάρχης και τα υπόλοιπα όργανα νομαρχιακής διοίκησης. Ωστόσο, το Νομοθετικό Διάταγμα του 1923 δεν εφαρμόστηκε ποτέ εξαιτίας των συνεχών πολιτικών αναταραχών, στρατιωτικών πραξικοπημάτων και εναλλαγών κυβερνήσεων που χαρακτήριζαν την περίοδο του Μεσοπολέμου στην Ελλάδα.

Διοικητικά όρια Νομαρχία Αττικής

Ο Νομός Αττικής και Βοιωτίας που συστάθηκε το 1833 διαιρούνταν σε πέντε Επαρχίες (Αττικής, Αίγινας, Μεγαρίδας, Λιβαδειάς και Θηβών) . Με διάταγμα του 1836, που αντικατέστησε το νομαρχιακό σύστημα περιφερειακής διοίκησης με αυτό των «Διοικήσεων», καταργήθηκε ο Νομός Αττικής και Βοιωτίας, ενώ η Βοιωτία αποτέλεσε πλέον ξεχωριστή «Διοίκηση» . Το 1845 με το Νόμο ΚΕ΄ «Περί διοικητικής διαιρέσεως του Κράτους», επανήλθε το νομαρχιακό σύστημα και επανασυστάθηκε ο Νομός Αττικής και Βοιωτίας . Το 1899 με το Νόμο ΒΧΔ΄ «Περί διοικητικής διαιρέσεως του Κράτους» δημιουργήθηκε για πρώτη φορά αυτόνομος Νομός Βοιωτίας , ωστόσο, το 1909 ένας νέος νόμος διοικητικής διαίρεσης του ελληνικού κράτους κατήργησε το Νομό Βοιωτίας προχωρώντας στην ανασύσταση του Νομού Αττικοβοιωτίας . Το 1925 ενσωματώθηκε στο Νομό Αττικοβοιωτίας η Επαρχία Τροιζηνίας , το 1929 τα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα , το 1941 δημιουργήθηκε η Επαρχία Λιβαδειάς και το 1942 η Επαρχία Ύδρας ενσωματώθηκε στο Νομό Αττικής και Βοιωτίας . Το 1936 ιδρύθηκε η Διοίκησις Πρωτευούσης (Αναγκαστικός Νόμος 44/31.8.1936 «περί συστάσεως Διοικήσεως Πρωτευούσης») . Η Διοίκηση Πρωτευούσης ήταν Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου με επικεφαλής υπουργό και περιοχή δικαιοδοσίας την πόλη των Αθηνών και του Πειραιά καθώς και επτά Δήμους και 36 Κοινότητες της Αττικής . Ο υπουργός της Διοίκησης Πρωτευούσης ασκούσε συγκεκριμένες αρμοδιότητες της περιφερειακής διοίκησης – στις οποίες θα γίνει αναφορά παρακάτω – στα όρια τις δικαιοδοσίας του. Το 1941 με τον Αναγκαστικό Νόμο 2921 η Διοίκηση Πρωτευούσης καταργήθηκε . To 1942 η Μήλος μαζί με την Κίμωλο εντάχθηκε από το Νομό Χανίων, όπου ενσωματώθηκε το 1941, στο Νομό Αττικοβοιωτίας, ενώ το 1944 αποσπάστηκε και υπήχθη στο Νομό Κυκλάδων. Το 1943 με το Νόμο 368/20.7.1943 «Περί συστάσεως Νομού Βοιωτίας» καταργήθηκε ο Νομός Αττικοβοιωτίας και δημιουργήθηκαν δύο ξεχωριστοί Νομοί, ο Νομός Βοιωτίας και ο Νομός Αττικής . Το 1964 αποσπάστηκε από το Νομό Αττικής ο Δήμος Πειραιώς με τους γειτονικούς Δήμους-Κοινότητες (Νίκαιας, Κερατσινίου, Κορυδαλλού, Νέου Φαλήρου, Δραπετσώνας, Περάματος, Αγίου Ιωάννη Ρέντη) και αποτέλεσε μαζί με τα νησιά του Αργοσαρωνικού, τα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα το Νομό Πειραιά ο οποίος, όμως, καταργήθηκε το 1972 και ενσωματώθηκε στο Νομό Αττικής.

Αρμοδιότητες Νομάρχη

Για την περίοδο που αφορά το αρχείο της Νομαρχίας Αττικής που απόκειται στην Κ.Υ. των ΓΑΚ (1940-1965) οι αρμοδιότητες του Νομάρχη και το οργανόγραμμα των υπηρεσιών της Νομαρχίας καθορίζονται, αρχικά, από τους Αναγκαστικούς Νόμους 1179/13.4.1938 «Περί των Νομαρχών» και 1488/22.11.1938 «Περί οργανώσεως των διοικητικών υπηρεσιών του Υπουργείου των Εσωτερικών» και το εκτελεστικό Βασιλικό Διάταγμα του τελευταίου (Β.Δ. 20.3.1939 «Περί εκτελέσεως του υπ’ αριθ. 1488/1938 Α. Νόμου περί οργανώσεως των διοικητικών υπηρεσιών του Υπουργείου των Εσωτερικών». Σύμφωνα με την παραπάνω νομοθεσία, οι Νομάρχες προΐστανται των πολιτικών υπηρεσιών της περιοχής τους – πλην των δικαστικών – καθώς και των αστυνομικών και λιμενικών υπηρεσιών και ασκούν αρμοδιότητες των υπουργείων, είτε αποκλειστικά είτε μετά από μεταβίβασή τους από την κεντρική εξουσία. Ειδικότερα, ο Νομάρχης εποπτεύει τη δημόσια τάξη και ασφάλεια της περιοχής δικαιοδοσίας του και εγκρίνει τις αστυνομικές διατάξεις, ασκεί εποπτεία επί των υπηρεσιών των λιμενικών αρχών όσον αφορά τη δημόσια τάξη και υγεία, ασκεί εποπτεία σε όλες τις ενώσεις και τα σωματεία του Νομού, ασκεί πειθαρχική εξουσία επί πάντων των υπηρετούντων στην περιφέρεια του Νομού πολιτικών υπαλλήλων, αίρει τις μεταξύ διοικητικών και δικαστικών αρχών εγειρόμενες συγκρούσεις καθηκόντων κ.ά. Το Β΄ κεφάλαιο του Αναγκαστικού Νόμου 1179 καθορίζει λεπτομερώς τις αρμοδιότητες που ασκεί ο Νομάρχης ανά υπουργείο (Εσωτερικών, Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Οικονομικών, Εθνικής Οικονομίας, Συγκοινωνίας, Γεωργίας, Κρατικής Υγιεινής και Αντιλήψεως, Σιδηροδρόμων και Αυτοκινήτων και των Υφυπουργείων Αγορανομίας και Εργασίας) εξειδικεύοντας μάλιστα ανά Διευθύνσεις υπουργείων. Στις αρμοδιότητες αυτές ανά υπουργείο θα γίνει εκτεταμένη αναφορά στις σχετικές υποσειρές του αρχείου.
Ο Νόμος 1179 διατηρούσε σε ισχύ τις διατάξεις του Αναγκαστικού Νόμου 44/31.8.1936 «περί συστάσεως Διοικήσεως Πρωτευούσης». Στη δικαιοδοσία της Διοίκησης Πρωτευούσης υπάγονταν τα θέματα αρμοδιότητας του Νομάρχη, του υπουργού Εσωτερικών και των άλλων υπουργείων που αφορούσαν την εκτέλεση κοινωφελών έργων, τη διοίκηση κοινωφελών εγκαταστάσεων (ύδρευση, ηλεκτρικό ρεύμα, φωταέριο, αποχετεύσεις, σφαγεία, μεταφορές), την καθαριότητα δημοσίων χώρων, τη ρύθμιση της κυκλοφορίας, το σχέδιο πόλεως και πολεοδομικά εν γένει ζητήματα. Η Διοίκηση Πρωτευούσης καταργήθηκε το 1941 και οι αρμοδιότητες της επανήλθαν, όπως ήταν πριν από τη σύστασή της, στο Νομάρχη και τα υπουργεία.

Το 1949 με το Βασιλικό Διάταγμα «Περί κωδικοποιήσεως εις ενιαίον κείμενον νόμου των ισχυουσών διατάξεων νόμων περί Νομαρχών, Επάρχων, Νομαρχιών και Γραφείων Επάρχων» συστηματοποιήθηκαν τα ζητήματα υπηρεσιακής κατάστασης των Νομαρχών. Όσον αφορά τις αρμοδιότητες των Νομαρχών, αυτές εξακολουθούσαν να καθορίζονται από τον Αναγκαστικό Νόμο 1179 του 1938, ενώ στο Βασιλικό Διάταγμα του 1949 συμπεριλήφθηκαν και κάποιες επιμέρους τροποποιήσεις αρμοδιοτήτων των Νομαρχών ή προσθήκες νέων, που σχετίζονταν, κυρίως, με τη σύσταση και την κατάργηση υπουργείων και τη συνακόλουθη αναδιάταξη των αρμοδιοτήτων τους. Έτσι, ο Νομάρχης ασκεί αρμοδιότητες των υπουργείων Εσωτερικών, Θρησκευμάτων και Εθνικής Παιδείας, Οικονομικών, Εθνικής Οικονομίας, Εργασίας, Δημοσίων Έργων, Τ.Τ.Τ., Γεωργίας, Κοινωνικής Πρόνοιας, Υγιεινής και του υπουργείου Μεταφορών. Με νέα Βασιλικά Διατάγματα μεταβιβάζονταν στο Νομάρχη και επιπλέον αρμοδιότητες των υπουργείων, όπως, για παράδειγμα, με το Βασιλικό Διάταγμα της 26ης Ιανουαρίου 1950 καθορίζονταν οι αρμοδιότητες του Νομάρχη επί θεμάτων του υπουργείου Θρησκευμάτων και Εθνικής Παιδείας . Την επόμενη χρονιά με το Νόμο 1673 στους Νομάρχες μεταβιβάστηκαν οι αρμοδιότητες των Γενικών Διοικητών.

Το 1955 με το Νόμο 3200 αποκαταστάθηκε η ομοιομορφία της οργάνωσης της περιφερειακής διοίκησης της χώρας με την καθιέρωση του νομαρχιακού αποκεντρωτικού συστήματος και την κατάργηση των Γενικών Διοικήσεων (Βορείου Ελλάδος, Θράκης, Ηπείρου, Κρήτης και Δωδεκανήσου) . Με το νέο Νόμο ο Νομάρχης ασκούσε αποκλειστικά και αποθετικά στα όρια δικαιοδοσίας του τις αρμοδιότητες που είχαν οι υπουργοί Εσωτερικών, Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Οικονομικών, Εμπορίου, Βιομηχανίας, Συγκοινωνιών και Δημοσίων Έργων, Γεωργίας και του υπουργού Κοινωνικής Πρόνοιας και Εργασίας, εκτός από τις αρμοδιότητες που εξαιρούσε ο Νόμος 3200 και άλλες που καθορίστηκαν με Βασιλικά Διατάγματα την ίδια χρονιά (Βασιλικό Διάταγμα 28.6.1955, «Περί εξαιρέσεως από της, κατά την παρ. 1 του άρθρου 1 του Νόμου 3200/1955, αρμοδιότητος των νομαρχών αντικειμένων τινών αρμοδιότητος των Υπουργείων Εσωτερικών, Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων κ.ά.». Ο Νομάρχης δεν ασκούσε αρμοδιότητες των υπουργείων Προεδρίας Κυβερνήσεως, Συντονισμού, Εθνικής Αμύνης, Εξωτερικών, Δικαιοσύνης και Εμπορικής Ναυτιλίας, αν και το άρθρο 2 του Νόμου 3200 σημείωνε ότι μεταβίβαση αρμοδιοτήτων των παραπάνω υπουργείων θα καθοριζόταν με Βασιλικά Διατάγματα. Με τον ίδιο Νόμο προβλεπόταν για πρώτη φορά η κατάρτιση νομαρχιακού προϋπολογισμού, ενώ σε κάθε Νομό συστάθηκε Νομαρχιακό Συμβούλιο το οποίο αποτελούνταν από το Νομάρχη, τους προϊσταμένους των υπηρεσιών του Νομού και εκλεγμένους εκπροσώπους των επαρχιών του Νομού, ενώ με το άρθρο 12 καθορίζονταν και οι αρμοδιότητες των Νομαρχιακών Συμβουλίων.

Από τη γενική ρύθμιση που εισήγαγε ο Νόμος 3200 εξαιρούνταν η Νομαρχία Αττικής, Σύμφωνα με το άρθρο 26 του Νόμου, ο Νομάρχης Αττικής δεν ασκούσε τις αρμοδιότητες που παρέχονταν στους Νομάρχες για την περιφέρεια της τέως Διοικήσεως Πρωτευούσης στην οποία θα συνέχιζε να ασκεί τις αρμοδιότητες που είχε πριν από την ψήφιση του Νόμου 3200. Με το ίδιο άρθρο οριζόταν ότι οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι του Νομαρχιακού Συμβουλίου Αττικής θα προέρχονταν από τις εκτός της τέως περιφέρειας Διοικήσεως Πρωτευούσης επαρχίες, ενώ και το ίδιο το Νομαρχιακό Συμβούλιο δεν θα ασκούσε τις αρμοδιότητες του στους Δήμους και τις Κοινότητες που αποτελούσαν τη Διοίκηση Πρωτευούσης.

Μικρές τροποποιήσεις και συμπληρώσεις του παραπάνω Νόμου έγιναν με το Νομοθετικό Διάταγμα 3620 του 1956 με το οποίο ιδρύθηκαν σε κάθε Νομό νομαρχιακά ταμεία με αρμοδιότητες κυρίως την εκτέλεση και συντήρηση κοινωφελών έργων και υποδομών . Για μία ακόμη φορά, από τις γενικές διατάξεις του Νομοθετικού Διατάγματος εξαιρείται η Νομαρχία Αττικής και η περιφέρεια της τέως Διοικήσεως Πρωτευούσης. Επιπλέον, με Βασιλικά Διατάγματα που ακολούθησαν την ψήφιση του Νόμου 3200 μεταβιβάστηκαν περαιτέρω αρμοδιότητες των υπουργείων στη δικαιοδοσία του Νομάρχη. Στην περίπτωση του Νομάρχη Αττικής οι μεταβιβαζόμενες με Βασιλικά Διατάγματα αρμοδιότητες των υπουργείων αφορούσαν μόνο την εκτός της περιοχής της τέως Διοικήσεως Πρωτευούσης περιφέρεια του Νομού Αττικής.

Οργάνωση της εσωτερικής υπηρεσίας των Νομαρχιών και κατανομή των αρμοδιοτήτων
Το οργανόγραμμα της εσωτερικής υπηρεσίας των Νομαρχιών και η κατανομή των αρμοδιοτήτων για την περίοδο 1940-1965 καθορίστηκε από δύο Βασιλικά Διατάγματα: το Βασιλικό Διάταγμα της 20ής Μαρτίου 1939 «περί εκτελέσεως του υπ’ αριθ. 1488/1938 Αναγκαστικού Νόμου περί οργανώσεως των Διοικητικών Υπηρεσιών του υπουργείου Εσωτερικών» και το 864 της 28ης Δεκεμβρίου 1960 «Περί Οργανισμού του Υπουργείου Εσωτερικών» .
Α) Βασιλικό Διάταγμα 20ής Μαρτίου 1939
Σύμφωνα με το Βασιλικό Διάταγμα του 1939, η εσωτερική υπηρεσία της Νομαρχίας αποτελούνταν από: α)το Γραφείο Νομάρχου, β) το Τμήμα Διοικήσεως, γ) το Τμήμα Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δ) το Τμήμα Αποκεντρώσεως ε) το Τμήμα Διεκπεραιώσεως Αρχείου και Καταχωρίσεως. Επικεφαλής των τεσσάρων Τμημάτων της Νομαρχίας, αρμόδιος εν γένει για τη λειτουργία της εσωτερικής υπηρεσίας της Νομαρχίας και αναπληρωτής του Νομάρχη σε περίπτωση απουσίας ή κωλύματος του τελευταίου ήταν ο Γενικός Γραμματέας. Με το Νομοθετικό Διάταγμα 147/1941 «περί καταργήσεως των θέσεων των Γενικών Γραμματέων των Νομαρχιών» τα καθήκοντα και οι αρμοδιότητες του Γενικού Γραμματέα ασκούνται πλέον από τον Διευθυντή της Νομαρχίας. Σύμφωνα με το Βασιλικό Διάταγμα του 1939, παρά τη Νομαρχία λειτουργούσαν, επίσης, το Γραφείο Αγροτικής Ασφάλειας, η Μηχανική Υπηρεσία Δήμων και Κοινοτήτων καθώς και άλλες ειδικές υπηρεσίες και γραφεία.
Γραφείο Νομάρχου
Στην αρμοδιότητα του Γραφείου Νομάρχου υπάγονταν ο συντονισμός και η εναρμόνιση των ενεργειών των Αρχών του Νομού με τις γενικές γραμμές της κυβερνητικής πολιτικής, η εποπτεία της δημόσιας τάξης και της δημόσιας υγείας, η σύνταξη εκθέσεων για τη διοίκηση του Νομού, για τους υπαλλήλους της Νομαρχίας και για όλους τους δημόσιους λειτουργούς του Νομού, η ενέργεια επί των εμπιστευτικών εγγράφων, η τήρηση του εμπιστευτικού πρωτοκόλλου και αρχείου καθώς και τα ζητήματα που αφορούσαν τη φυσική αγωγή και την οργάνωση της νεολαίας.
Τμήμα Διοικήσεως
Το Τμήμα Διοικήσεως αποτελούνταν από τρία Γραφεία (Γραφείο I, II και III).
Γραφείο I
Στην αρμοδιότητα του Γραφείου I εντάσσονταν τα ζητήματα που αφορούσαν την εν γένει διοίκηση του Νομού και τη διαρρύθμιση των διοικητικών του ορίων, την υπηρεσιακή κατάσταση των δημοσίων υπαλλήλων του Νομού, την άσκηση εποπτείας και ελέγχου σε σωματεία, ενώσεις και Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, τη διαχείριση εράνων, την οργάνωση εκθέσεων και διαλέξεων, την τήρηση της εθιμοτυπίας, την τέλεση δημοσίων εορτών, τα ζητήματα των σχέσεων του Νομάρχη με τους αντιπροσώπους των ξένων κρατών καθώς και τα ζητήματα που σχετίζονταν με τη λειτουργία του παρά τη Νομαρχία Γνωμοδοτικού Συμβουλίου.
Γραφείο II
Στην αρμοδιότητα του Γραφείου II υπάγονταν τα ζητήματα που αφορούσαν την αστική, δημοτική και στρατολογική κατάσταση των πολιτών, την αποδημία στο εξωτερικό και τη μετανάστευση, την αστυνομική επιτήρηση συνεπεία δικαστικής απόφασης καθώς και τον διορισμό και αντικατάσταση των ληξιάρχων.
Γραφείο III
Στην αρμοδιότητα του Γραφείου III υπάγονταν τα ζητήματα που αφορούσαν την προπαρασκευή της πολιτικής επιστράτευσης, την οργάνωση της παθητικής αεράμυνας, τις στρατιωτικές εισφορές και επιτάξεις και κάθε άλλο ζήτημα αρμοδιότητας των υπουργείων Στρατιωτικών, Ναυτικών και Αεροπορίας.
Τμήμα Τοπικής Αυτοδιοικήσεως
Το Τμήμα Τοπικής Αυτοδιοικήσεως αποτελούνταν από δύο Γραφεία (Γραφείο I και II).
Γραφείο I
Στην αρμοδιότητα του Γραφείου I υπάγονταν ζητήματα που αφορούσαν τη σύσταση, διοίκηση και λειτουργία Δήμων, Κοινοτήτων και δημοτικών-κοινοτικών ιδρυμάτων, την υπηρεσιακή κατάσταση των υπαλλήλων τους, τους οργανισμούς των εσωτερικών υπηρεσιών τους, τις καταλογιζόμενες ευθύνες και τις επιβαλλόμενες ποινές σε εκπροσώπους της αυτοδιοίκησης, τη λειτουργία δημοτικών και κοινοτικών αγορών, τη μίσθωση και εκποίηση δημοτικής ή κοινοτικής περιουσίας, την εκτέλεση έργων, τον έλεγχο των αποφάσεων των δημοτικών και κοινοτικών συμβουλίων κ.ά.
Γραφείο II
Στην αρμοδιότητα του Γραφείου II υπάγονταν τα ζητήματα που αφορούσαν την οικονομική διοίκηση, τον φορολογικό και λογιστικό έλεγχο Δήμων, Κοινοτήτων και δημοτικών ή κοινοτικών φιλανθρωπικών ιδρυμάτων ή άλλων νομικών προσώπων.
Τμήμα Αποκεντρώσεως
Το Τμήμα Αποκεντρώσεως αποτελούνταν από δύο Γραφεία (Γραφείο I και II) και στην αρμοδιότητα του υπάγονταν οι υποθέσεις που δεν χειρίζονταν από τα παραπάνω Τμήματα και ανάγονταν στην αρμοδιότητα όλων των υπουργείων – πλην των Εσωτερικών – αρμοδιότητα που βάσει νόμου μεταβιβάστηκε στη δικαιοδοσία του Νομάρχη.
Γραφείο I
Το Γραφείο Ι χειριζόταν τις υποθέσεις που ανάγονταν στην αρμοδιότητα των υπουργείων Οικονομικών, Εθνικής Οικονομίας, Συγκοινωνίας και Γεωργίας.
Γραφείο ΙΙ
Το Γραφείο ΙΙ χειριζόταν τις υποθέσεις που ανάγονταν στην αρμοδιότητα των υπουργείων Εξωτερικών, Δικαιοσύνης, Θρησκευμάτων και Εθνικής Παιδείας, Κρατικής Υγιεινής και Αντιλήψεως, Σιδηροδρόμων και Αυτοκινήτων και των Υφυπουργείων Τύπου και Τουρισμού, Εργασίας, Αγορανομίας και Εμπορικής Ναυτιλίας.
Τμήμα Διεκπεραιώσεως, Αρχείου και Καταχωρίσεως
Το Τμήμα Διεκπεραιώσεως, Αρχείου και Καταχωρίσεως αποτελούνταν από δύο Γραφεία (I και II).
Γραφείο Ι
Στην αρμοδιότητα του Γραφείου Ι υπάγονταν η παραλαβή, χαρακτηρισμός, πρωτοκόλληση και ευρετηρίαση των εισερχομένων εγγράφων, η συσχέτισή τους με προγενέστερα έγγραφα που τηρούνται στο αρχείο, η κατανομή και παράδοση στα οικεία Τμήματα και Γραφεία των εισερχομένων εγγράφων και των εξερχομένων που χαρακτηρίζονται «επιστρεπτέα», η τοποθέτηση των παραπεμπομένων στο αρχείο εγγράφων στις οικείες θυρίδες και φακέλους, η ανεύρεση εγγράφων από το αρχείο κ.ά.
Γραφείο ΙΙ
Στην αρμοδιότητα του Γραφείου ΙΙ υπάγονταν η αντιγραφή και παραβολή των ενεργουμένων εγγράφων, η διεκπεραίωση και ταχυδρόμησή τους κ.ά.
Με το ίδιο Βασιλικό Διάταγμα καθορίζονταν ο αριθμός των υπαλλήλων και η κατανομή του στα Τμήματα της Νομαρχίας, τα καθήκοντα του προσωπικού της Νομαρχίας, αλλά και τα βιβλία που τηρούσε το Γραφείο Νομάρχου και τα Τμήματα της εσωτερικής υπηρεσίας της Νομαρχίας.
Β) Βασιλικό Διάταγμα 28ης Δεκεμβρίου 1960
Το οργανόγραμμα της εσωτερικής υπηρεσίας των Νομαρχιών και η κατανομή των αρμοδιοτήτων τους καθορίστηκε εκ νέου με το Βασιλικό Διάταγμα 864 της 28ης Δεκεμβρίου 1960. Η υπηρεσία της Νομαρχίας αποτελούνταν από: α)το Γραφείο Νομάρχη και β) τη Διεύθυνση Νομαρχίας. Η Διεύθυνση Νομαρχίας περιλάμβανε: α) το Τμήμα Διοικήσεως, β) το Τμήμα Τοπικής Αυτοδιοίκησης, γ) το Τμήμα Αποκεντρώσεως και δ) το Τμήμα Διεκπεραιώσεως και Αρχείου. Η διαίρεση των Τμημάτων σε επιμέρους Γραφεία που προβλεπόταν από το Βασιλικό Διάταγμα του 1939 δεν υφίσταται πλέον. Παρά τη Νομαρχία λειτουργούσαν, επίσης, η Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών και η Ειδική Υπηρεσία Δημοσίου Λογιστικού.

Γραφείο Νομάρχη
Στην αρμοδιότητα του Γραφείου Νομάρχη υπάγονταν η εποπτεία, ο έλεγχος και ο συντονισμός των δημοσίων Αρχών στην περιφέρεια του Νομού, η ανωτέρα εποπτεία της δημόσιας τάξης και ασφαλείας καθώς και της δημόσιας υγείας, τα ζητήματα που αφορούν τη λογοκρισία, την παρακολούθηση του Τύπου και την κυκλοφορία προπαγανδιστικών εντύπων, η υποβολή εκθέσεων στα υπουργεία και την Κυβέρνηση για την κατάσταση του Νομού και για τη δράση ή το χαρακτήρα των υπαλλήλων, την άρση μεταξύ των διοικητικών αρχών και των δικαστηρίων εγειρομένων συγκρούσεων καθηκόντων καθώς και διάφορα άλλα ζητήματα που αφορούν τη φυσική αγωγή, την οργάνωση της νεολαίας, τον εξωσχολικό αθλητισμό, τα υποβαλλόμενα ψηφίσματα και τη διοργάνωση συλλαλητηρίων κ.ά.

Διεύθυνση Νομαρχίας
Τμήμα Διοικήσεως
Στην αρμοδιότητα του Τμήματος Διοικήσεως υπάγονταν τα ζητήματα που αφορούσαν τον καθορισμό της περιφέρειας και της έδρας διοικητικών ή άλλων αρχών και οι επιφερόμενες μεταβολές, η υπηρεσιακή κατάσταση του προσωπικού των δημοσίων υπαλλήλων και των υπαλλήλων των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου που υπηρετούν στα όρια του Νομού, τις σχέσεις του Νομάρχη με αντιπροσώπους ξένων κρατών, την τέλεση δημοσίων εορτών και την εθιμοτυπία, την αστική, δημοτική και στρατολογική κατάσταση των πολιτών, την τήρηση δημοτολογίων και μητρώων αρρένων, τη μετανάστευση και την αποδημία στο εξωτερικό, τη στρατιωτική και πολιτική επιστράτευση, την οργάνωση πολιτικής άμυνας, τις στρατιωτικές εισφορές και επιτάξεις, τη λειτουργία των υπηρεσιών της Χωροφυλακής και Αστυνομίας, την έκδοση και έγκριση αστυνομικών διατάξεων κα διατιμήσεων, τη λειτουργία της Επιτροπής Ηθών, την ενέργεια επί των εμπιστευτικών εγγράφων, τη λειτουργία κινηματογράφων καθώς και τα ζητήματα διενέργειας εκλογών και αναθεώρησης εκλογικών καταλόγων.

Τμήμα Τοπικής Αυτοδιοικήσεως
Στην αρμοδιότητα του Τμήματος Τοπικής Αυτοδιοικήσεως υπάγονταν τα ζητήματα που αφορούσαν τη σύσταση, τα όρια και τον ορισμό έδρας Δήμων και Κοινοτήτων, την προπαρασκευή και διενέργεια δημοτικών και κοινοτικών εκλογών, την οργάνωση υπηρεσιών οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και των υπαγομένων σε αυτούς νομικών προσώπων καθώς και την εν γένει κατάσταση του προσωπικού τους, την εν γένει διοίκηση και λειτουργία Δήμων, Κοινοτήτων, δημοτικών-κοινοτικών ιδρυμάτων, νομικών προσώπων ή επιχειρήσεων, τους ισολογισμούς, την οικονομική διοίκηση, τη μίσθωση, εκποίηση κ.λπ. ακινήτων των παραπάνω οργανισμών, τον έλεγχο των αποφάσεων των συμβουλίων ή άλλων οργάνων των παραπάνω οργανισμών, το κτηματολόγιο των Δήμων και Κοινοτήτων, την εκτέλεση δημοτικών ή κοινοτικών έργων, προμηθειών και μεταφορών καθώς και όσα ζητήματα αφορούσαν την τοπική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων.

Τμήμα Αποκεντρώσεως
Στην αρμοδιότητα του Τμήματος Αποκεντρώσεως υπάγονταν τα ζητήματα που αφορούσαν την εφαρμογή και λειτουργία του συστήματος διοικητικής αποκέντρωσης, τη συγκρότηση και λειτουργία του Νομαρχιακού Συμβουλίου, την παρακολούθηση της ασκούμενης από τον Νομάρχη εποπτείας και ελέγχου νομικών προσώπων, οργανισμών και σωματείων, την κατάρτιση του νομαρχιακού προϋπολογισμού, την έκδοση εντολών προς επιθεώρηση και όλα τα ζητήματα που δεν χειρίζονταν από τα παραπάνω Τμήματα και ανάγονταν στην αρμοδιότητα όλων των υπουργείων – πλην των Εσωτερικών – αρμοδιότητα που βάσει νόμου μεταβιβάστηκε στη δικαιοδοσία του Νομάρχη (υπουργεία Οικονομικών, Εμπορίου και Βιομηχανίας, Συγκοινωνιών και Δημοσίων Έργων, Γεωργίας, Εξωτερικών, Δικαιοσύνης, Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Κοινωνικής Πρόνοιας, Προεδρίας Κυβερνήσεως, Εργασίας, Εμπορίου και Εμπορικής Ναυτιλίας).

Τμήμα Διεκπεραιώσεως και Αρχείου
Στην αρμοδιότητα του Τμήματος Διεκπεραιώσεως και Αρχείου εντάσσονταν η παραλαβή, ο χαρακτηρισμός, η πρωτοκόλληση, ευρετηρίαση και η συσχέτιση των εισερχομένων εγγράφων, η επικύρωση των αντιγράφων τους και η τήρηση των πρωτοτύπων στο αρχείο, η τήρηση των αρχείων της Νομαρχίας και η πρόταση προς εκκαθάριση όσων εγγράφων κρίνονταν καταστρεπτέα, η φύλαξη των δημοτολογίων και μητρώων αρρένων και η έκδοση από τα μητρώα πιστοποιητικών αποσπασμάτων.

Το Βασιλικό Διάταγμα του 1960 καθόριζε, επίσης, τις οργανικές θέσεις της εσωτερικής υπηρεσίας των Νομαρχιών, τα προσόντα, την κατανομή και τα καθήκοντα των υπαλλήλων, τις αρμοδιότητες του Επάρχου κ.ά.

Με την απόφαση υπ’ αριθμ. Λ7/7-4/5 της 11/15 Δεκ. 1972 (ΦΕΚ Β΄1097) «Περί οργανώσεως των παρά τη Νομαρχία Αττικής και τοις Διαμερίσμασιν αυτής Υπηρεσιών αρμοδιοτήτος Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας (Τομέως Απασχολήσεως)» συστάθηκαν σε κάθε Νομαρχιακό Διαμέρισμα υπηρεσίες αρμοδιότητας του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας (Τομέως Απασχολήσεως) [μετά Υπουργείου Εργασίας]. Για τη Νομαρχία Αττικής προβλεπόταν η σύσταση Διεύθυνσης Εργασίας που διαιρούνταν σε δύο υπηρεσιακές μονάδες: α) Τμήμα Επιθεωρήσεως Εργασίας και β) Γραφείον Απασχολήσεως. Σε κάθε Διαμέρισμα της Νομαρχίας Αττικής προβλεπόταν επίσης η σύσταση παρόμοιων υπηρεσιακών μονάδων: σε επίπεδο Διεύθυνσης για τα Νομαρχιακά Διαμερίσματα Αθηνών και Πειραιώς και σε επίπεδο Τμήματος για τα Διαμερίσματα Ανατολικής και Δυτικής Αττικής.

Στο νομαρχιακό διαμέρισμα Ανατολικής Αττικής προβλεπόταν η λειτουργία Τμήματος Εργασίας (άρθρο 8) διαρθρωνόταν ως ακολούθως :
1.Γραφείον Εργασίας Αγ. Παρασκευής, με έδραν την Αγ. Παρασκευήν και κατά τόπον αρμοδιότητα εκτεινομένην εις τους Δήμους Αγίας Παρασκευής, Χαλανδρίου, Χολαργού, και τας κοινότητας Βριλησίων, Γλυκών Νερών, Μελισσίων, Νέας Πεντέλης, Νέου Ψυχικού, Παπάγου, Παλλήνης, Πεντέλης, Πικερμίου, Ραφήνας, Φιλοθέης, και Ψυχικού.
2.Γραφείον Εργασίας Νέας Ιωνίας, με έδραν την Ν. Ιωνίαν και κατά τόπον αρμοδιότητα εκτεινομένην εις τους Δήμους Ν. Ιωνίας, Αχαρνών Ηρακλείου και τας κοινότητας Λυκοβρύσεως, Μεταμορφώσεως και Πεύκης.
3.Γραφείον Εργασίας Κηφισίας, με έδραν την Κηφισίαν και κατά τόπον αρμοδιότητα εκτεινομένην εις τους Δήμους Κηφισίας, Αμαρουσίου και τας κοινότητας Ανοίξεως, Αγ. Στεφάνου, Αυλώνος, Αφιδνών, Βαρνάβα, Γραμματικού, Δροσιάς, Εκάλης, Καλάμου, Καπανδριτίου, Κρυονερίου, Μαλακάσης, Μαραθώνος, Μαρκοπούλου, Ωρωπού, Νέας Ερυθραίας, Νέας Μάκρης, Νέων Παλατίων, Πολυδενδρίου, Σκάλας Ωρωπού, Σταμάτας, Συκαμίνου και Ωρωπού.
4.Γραφείον Εργασίας Κρωπίας, με έδραν το Κορωπί και κατά τόπον αρμοδιότητα εκτεινομένην εις τους Δήμους Κρωπίας, Λούτσης, Μαρκοπούλου, Μεσογαίας, Σπάτων και την κοινότητα Παιανίας.
5.Τμήμα Εργασίας Λαυρίου, με έδραν το Λαύριον και κατά τόπον αρμοδιότητα εκτεινομένην εις τους Δήμους Λαυρεωτικής και Κερατέας και τας Κοινότητας Αγ. Κων/νου, Αναβύσσου, Καλυβίων Θορικού, Κουβαρά, και Παλαιάς Φωκαίας.

Με το ΠΔ 369/1989 (ΦΕΚ Α΄164/16.06.1989) συστάθηκαν σε όλες τις Νομαρχίες της χώρας (για την Αττική τα Διαμερίσματα του 1972 είχαν μετατραπεί σε Νομαρχίες από το 1986), Διευθύνσεις Επιθεώρησης Εργασίας. Στην Νομαρχία Ανατολικής Αττικής στη Διεύθυνση Επιθεώρησης Εργασίας υπάγονταν τα εξής κατά τόπους Τμήματα Επιθεώρησης Εργασίας: Κηφισιάς, Κρωπίας, Λαυρίου, Άνοιξης.

Οι Διευθύνσεις Εργασίας είχαν ως αρμοδιότητες
α. την συγκέντρωση πληροφοριών σχετικά με την κατάσταση του εργατικού δυναμικού του Διαμερίσματος και την σύνταξη λεπτομερών εκθέσεων στις οποίες θα καταφαίνεται η οικονομική φυσιογνωμία, η βιομηχανική ή άλλη ανάπτυξη, η εξέλιξη της αγοράς εργασίας και τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της οικονομικής και κοινωνικής ζωής, καθώς και η προοπτική δια την μελλοντική ανάπτυξη του Διαμερίσματος,
β. την παρακολούθηση και τήρηση στατιστικών στοιχείων των απεργιών και ανταπεργιών,
γ. την επίβλεψη της καλής εφαρμογής των διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας και την προστασία τους με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου απασχολουμένων σε πάσης φύσεως εργασίας ανεξαρτήτως προσώπου εργοδότου,
δ. την επίβλεψη των χώρων εργασίας προς εξασφάλιση των συνθηκών εργασίας που διασφαλίζουν την υγεία, την σωματική ακεραιότητα και την ζωή καθώς και την παροχή τεχνικής φύσεως συμβουλών στους εργοδότες και τους εργαζομένους,
ε. τη μεσολάβηση μεταξύ εργοδοτών και μισθωτών για την ειρηνική επίλυση των διαφορών,
στ. την επίβλεψη της τήρησης των κανονισμών και τιμολογίων φορτοεκφορτώσεων.
ζ την εποπτεία των υπ' αυτών μονάδων