Έγγραφα, τηλεγραφήματα, έντυπα, φωτογραφίες κ.ά.

Το μεγαλύτερο μέρος του αρχειακού υλικού ανήκει στον Αλέξανδρο Μερκάτη, αυλάρχη του βασιλιά Κωνσταντίνου, και αφορά κυρίως αλληλογραφία του βασιλιά Κωνσταντίνου και του Αλέξανδρου Μερκάτη κατά την περίοδο του Εθνικού Διχασμού και της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Το αρχείο περιέχει επίσης: υπηρεσιακή αλληλογραφία και άλλα της Επιτροπής Ανακτόρων που συγκροτήθηκε μετά την έξωση του Όθωνα (1862-1863), συμβάσεις, σχέδια, πρωτόκολλα του εθνικού δανείου επί κυβερνήσεως Χ. Τρικούπη (1893-1894), προσωπικά του Α. Μερκάτη και άλλων μελών της οικογένειας Μερκάτη, γενεαλογικά δέντρα, κ.ά. Περιλαμβάνεται επίσης μία μελέτη του Αλέξανδρου Μερκάτη με γενεαλογικά στοιχεία, πληροφορίες και σχέδια οικοσήμων που αφορούν τις οικογένειες ευγενών της Ζακύνθου.

[Βλ. επισυναπτόμενη αναλυτική περιγραφή]

Έγγραφα, διαταγές, αναφορές, εκθέσεις κ.ά.

Έκθεση του Θ. Παγκάλου σχετικά με την κατάληψη της Προύσσας (χφο, Ιούνιος 1920, 5 σελ.)

Το αρχείο του Νικολάου Παπαρρόδου αποτελείται από αλληλογραφία, πιστοποιητικά, χειρόγραφα τετράδια, έντυπα κ.ά. που αφορούν τη στρατιωτική σταδιοδρομία του και τη γυναίκα του Βούλα Παπαρρόδου (το γένος Ροντήρη).
Το αρχείο χωρίζεται σε δύο ενότητες: Νικόλαος Παπαρρόδου και Βούλα Παπαρρόδου.
Η πρώτη ενότητα περιλαμβάνει αλληλογραφία, έντυπα, πιστοποιητικά και ποικίλο υλικό που αφορούν τη στρατιωτική σταδιοδρομία του Παπαρρόδου και προσωπικά, διάφορα μέλη της οικογένειας Παπαρρόδου και τον Ιωάννη Παπαρρόδου. Η δεύτερη περιλαμβάνει αλληλογραφία και ποικίλο υλικό της Βούλας Παπαρρόδου.
Στο υλικό που αφορά τον Νικόλαο Παπαρρόδου περιλαμβάνεται:
Αλληλογραφία: επιστολές του Νικολάου προς τους γονείς του Κωνσταντίνο και Βασιλική (1922-28, κυρίως 1922-1924), επιστολές του Παπαρρόδου προς τις «μητέρες» του από την Ουάσιγκτων την περίοδο που ήταν στρατιωτικός ακόλουθος στην ελληνική πρεσβεία (1950) και τηλεγραφήματα πολιτικών (1922-1968). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αλληλογραφία της περιόδου 1922-1924 όταν υπηρετούσε στο μικρασιατικό μέτωπο αλλά και κατά την επιστροφή του στην Ελλάδα.
Ποικίλα: Έξι χειρόγραφα τετράδια (μελέτη για ομηρικά έπη;), τεύχη των περιοδικών Περιοδικό Ελληνίδων Βορείου Ελλάδος, τ. 157, 1984, Δελτίον ελληνικής παροικίας Τεχεράνης φ. 7, Χειμώνας 1971-1972 (ο Παπαρρόδου ήταν πρόεδρος του Ελληνοιρανικού Συνδέσμου), Βωμοί, τ. 34, Νοέμβριος – Δεκέμβριος 1976) και ένας κατάλογος του διπλωματικού σώματος στην Αθήνα (1955). Τεκμήρια από την εκπαίδευσή του στη σχολή λοχαγών στη Γαλλία (1934-1935), αποκόμματα εφημερίδων και προγράμματα για τη γιορτή του Κωνσταντίνου και τη βάπτιση του Παύλου (1967) από την υπηρεσία του ως ΣΟΑΜ, πιστοποιητικά, συμφωνητικό με τις εκδόσεις Μπεργάδη για τη μετάφραστη του έργου του Στήβεν Ράνσιμαν Η μεγάλη εκκλησία εν αιχμαλωσία (1972;) κ.ά.
Ιωάννης Παπαρρόδου: Κείμενα λόγων και δημοσιεύσεων που αναφέρονται στο θάνατό του κατά τη διάρκεια του ελληνογερμανικού πολέμου.
Διάφορα μέλη της οικογένειας Παπαρρόδου: Πιστοποιητικά των Κλέαρχου Γεωργίου Παπαρρόδου, Ιουλίας Γεωργίου Μηλιώνη (σύζυγος Κλέαρχου), Γεωργίου Παπαρρόδου (γιος Κλέαρχου), Κλέαρχος Γεωργίου Παπαρρόδου (γιος του Γεωργίου) (1924-1979)
Στο υλικό που αφορά τη Βούλα Παπαρρόδου περιλαμβάνεται:
Αλληλογραφία: Επιστολές Βούλας Παπαρρόδου προς τη θεία της Άννα Ροντήρη (1948-1952), ευχαριστήριες επιστολές του βασιλιά Κωνσταντίνου (1977-1987).
Ποικίλα
Στο αρχείο περιέχονται ακόμα ημερολόγια – ατζέντες της Βούλας Παπαρρόδου (1955-1977) και πολλές ευχετήριες κάρτες προς τους Νικόλαο και Βούλα.

Γενεαλογικά και βιογραφικά στοιχεία, τεκμήρια και επιστολές σχετικά με μέλη των πατρικών και μητρικών οικογενειών των γονέων, πάππων και προπάππων της Ρωξάνης Φέσσα (Μακκά, Ταρποξή, Φωτιάδη, Ροδοκανάκη, Ταμβάκου) και της οικογένειας του συζύγου της Φαίδωνα Φέσσα (Φέσσα, Τσαμαδού, Ταγκούλη).

Το αρχείο του Γεωργίου Στρέιτ αποτελείται από έξι ενότητες. Η πρώτη ενότητα Οικογενειακά-Προσωπικά (φάκελοι 1-10) περιλαμβάνει επίσημα έγγραφα, αλληλογραφία, κ.ά. σχετικά με τις οικογένειες Στεφάνου Στρέιτ (1859-1925) και Στεφάνου Καραθεοδωρή (1868-1950), τον ίδιο και τη γυναίκα του Ιουλία, το γένος Καραθεοδωρή (1875-1945).
Η δεύτερη ενότητα Υπουργείο Εξωτερικών – Αντιπρόσωπος ελληνικής κυβέρνησης - Υπουργός Εξωτερικών – Πολιτικά και νομικά ζητήματα (φάκελοι 11-22) περιλαμβάνει έγγραφα και έντυπα σχετικά με το υπουργείο Εξωτερικών, τη δραστηριότητά του ως αντιπροσώπου και υπουργού Εξωτερικών (1898-1915), την Κοινωνία των Εθνών, τον Ερυθρό Σταυρό και διάφορα πολιτικά, εθνικά και νομικά ζητήματα με τα οποία ασχολήθηκε ως καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και ως πολιτικός σύμβουλος του βασιλιά (1918-1930).
Η τρίτη ενότητα Καθηγητής – Νομικός σύμβουλος (φάκελοι 23-31) περιέχει τις ακαδημαϊκές επιστημονικές του δραστηριότητες και τις υποθέσεις και τα νομοσχέδια για τα οποία προσέφερε τις νομικές του συμβουλές και γνωμοδοτήσεις (1878-1947).
Η τέταρτη ενότητα Σύμβουλος βασιλέως Κωνσταντίνου – Πολιτικά – Βασιλική οικογένεια (φάκελοι 32-37), η οποία αποτελείται από πλουσιότατο και μοναδικό αρχειακό υλικό (υπομνήματα, δηλώσεις, διαγγέλματα, αλληλογραφία, εφημερίδες), αναφέρεται στην πολιτική του Κωνσταντίνου στην εξορία (1917-1925) στην Union Hellenique en Suisse και σε περιουσιακά και κληρονομικά ζητήματα της βασιλικής οικογένειας (1917-1939).
Στην πέμπτη ενότητα Αλληλογραφία Γεωργίου Στρέιτ (φάκελοι 38-41) έχει συγκεντρωθεί η αλληλογραφία του με Έλληνες και ξένους επιστολογράφους (πολιτικά και φιλικά πρόσωπα, συναδέλφους του καθηγητές κ.ά.), (1891-1949).
Στην έκτη ενότητα Τύπος-Εφημερίδες (φάκελοι 42-46) περιλαμβάνονται δημοσιεύματα του Γεωργίου Στρέιτ και αποκόμματα εφημερίδων για τον ίδιο καθώς και εφημερίδες για διάφορα πολιτικά θέματα (1892-1941).

Στο αρχείο περιέχονται χειρόγραφα ποιημάτων και θεατρικών έργων, μεταφράσεις ευρωπαϊκών (κατά το πλείστον) θεατρικών έργων (χειρόγραφα), φιλολογικά και δημοσιογραφικά κείμενα (χειρόγραφα) του Ηλία Βουτιερίδη. Βρίσκονται επίσης διηγήματα (καθώς και ελάχιστα ποιήματα) στρατιωτών του Μικρασιατικού Μετώπου, στο πλαίσιο ενός διαγωνισμού διηγήματος που προκήρυξε ο Βουτιερίδης ως διευθυντής της εφημερίδας Ο Συνάδελφος (Σμύρνη 1922). Επιστολές τρίτων προς τον Βουτιερίδη (χειρόγραφα και φωτοτυπίες χειρογράφων) καθώς και χειρόγραφα και δακτυλόγραφα δύο έργων του Φ. Δέλφη (1935).

Θεατρικά έργα του Τιμ. Αμπελά (χειρόγραφα, δακτυλόγραφα), τεκμήρια σχετικά με την υποβολή των έργων σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και σχετικά με παραστάσεις τους, ποιήματα, πεζά, άρθρα, χρονογραφήματα, μελέτες και διαλέξεις του ίδιου (χειρόγραφα, δακτυλόγραφα, δημοσιεύματα). Τεκμήρια που αφορούν την σταδιοδρομία του Αμπελά ως δημοσιογράφου (εφημερίδες Εθνοφύλαξ, Ατλαντίς) και ως δικαστικού (δίκη Α. Δελμούζου κ.ά. για τα λεγόμενα «αθεϊκά»), καθώς και από την κοινωνική δράση του σε διάφορους συλλόγους και εταιρείες. Αλληλογραφία με ανθρώπους των γραμμάτων και του θεάτρου, οικογενειακή αλληλογραφία, προσωπικά-οικογενειακά, οικονομικά, δημοσιεύματα για τον Τ. Αμπελά. Τεκμήρια που αφορούν τις νεανικές θεατρικές εμφανίσεις της Ι. Αμπελά και κυρίως τη δράση της ως δασκάλας απαγγελίας στο Ελληνικόν Ωδείον και στον Φιλολογικό σύλλογο «Ασκραίος» που ίδρυσε η ίδια, τεκμήρια από τη λειτουργία του συλλόγου «Ασκραίος», σχετικά δημοσιεύματα, αλληλογραφία, κείμενα και ημερολόγια της Ι. Αμπελά-Τερέντσιο, προσωπικά-οικογενειακά.

Στο αρχείο περιλαμβάνεται επίσης το ογκώδες τμήμα της Γιολάντας Τερέντσιο, κόρης της Ιουλίας Αμπελά-Τερέντσιο, το οποίο θα περιγραφεί εν καιρώ.

Το φωτογραφικό υλικό φυλάσσεται στο Φωτογραφικό Αρχείου του Ε.Λ.Ι.Α.

Στη δωρεά περιλαμβάνονται επίσης προτομές του Τ. Αμπελά (η ίδια βρίσκεται στον τάφο Αμπελά-Τερέντσιο στο Α΄ νεκροταφείο και στο θέατρο της Σύρου), της Ιουλίας Αμπελά-Τερέντσιο (2) και της Βιργινίας Αμπελά. Επίσης ζωγραφικά πορτρέτα του Τ. Αμπελά (2), της Ιουλίας και του Τόνι Τερέντσιο, καθώς και ένα κάδρο προς τιμήν του Αμπελά.

Ευχαριστήριες επιστολές διαφόρων νομαρχιών, δήμων, κοινοτήτων, συλλόγων και αδελφοτήτων, κυρίως της Μακεδονίας, και συστατικές του υπουργείου Εξωτερικών προς τη βρετανίδα Mary Hunter και τον Φώτιο Πουλιέζο για τη διοργάνωση φιλανθρωπικών εκδηλώσεων προς ανακούφιση των ορφανών και των απόρων οικογενειών, για τις διαλέξεις, την περίθαλψη και γενικότερα την εμψύχωση των ελλήνων στρατιωτών στο μέτωπο, κατά τους πολέμους (Βαλκανικούς, Πρώτο Παγκόσμιο, Μικρά Ασία). Περιλαμβάνονται φωτογραφίες των Hunter και Πουλιέζου, διαβατήρια και ένα έντυπο λεύκωμα για τη δράση της Hunter στο Μικρασιατικό Μέτωπο (1922).

Στο αρχείο της οικογένειας Κουρουσόπουλου, που καλύπτει πρόσωπα τριών γενεών, περιλαμβάνονται έγγραφα σχετικά με τη δημόσια υπηρεσία και τις διακρίσεις του δικαστικού Βασιλείου Αθαν. Κουρουσόπουλου (1826-1874), επίσημα και προσωπικά έγγραφα καθώς και οικογενειακή αλληλογραφία του γιου του, αξιωματικού του Μηχανικού Θεμιστοκλή Β. Κουρουσόπουλου και της συζύγου του Σοφίας, το γένος Π. Γιαννοπούλου, (1855-1916). Επίσης εργασίες, χάρτες, αναφορές του αξιωματικού του Πεζικού Βασιλείου Θ. Κουρουσόπουλου από το Στρατιωτικό Γεωγραφικό Ινστιτούτο της Βιέννης προς τη Χαρτογραφική Υπηρεσία στην Αθήνα (1908-1910), πολεμικές εκθέσεις και ημερολόγια (1912-1922), υπηρεσιακά της διοίκησης του Β΄Σώματος Στρατού (1926-1928), αλληλογραφία με τον πατέρα του Θεμιστοκλή για στρατιωτικά και πολιτικά θέματα (1902-1916), προσωπικά και οικονομικά έγγραφα καθώς και πλούσιο φωτογραφικό υλικό με απεικονίσεις προσώπων (μελών της οικογένειας, συναδέλφων και φίλων στρατιωτικών) και στρατιωτικών επιχειρήσεων και εκδηλώσεων.

Το αρχείο περιλαμβάνει προσωπικά έγγραφα (διορισμούς, διακρίσεις, διπλώματα συλλόγων, τεκτονικά, 1878-1911) του ζακυνθινού λογίου Αλέξιου Κολυβά, έγγραφα σχετικά με την έκδοση της Νέας Εφημερίδος και τις συλλογές βυζαντινών εικόνων και χειρογράφων που είχε καταρτίσει καθώς και αλληλογραφία με τους Αλέξανδρο και Σοφία Ρώμα, Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, Αλέξανδρο Ζαΐμη και προσκλήσεις σε εκδηλώσεις στα ανάκτορα (1870-1914). Επίσης επιστολές και δηλώσεις μαρτύρων σχετικές με την υπόθεση της μονομαχίας Δ. Γεωργιάδου-Α. Δοκού (1877). Το τμήμα του αρχείου που αναφέρεται στον αξιωματικό του Ιππικού Κωνσταντίνο Κολυβά περιλαμβάνει στρατιωτικά και υπηρεσιακά έγγραφα (1919-1941), διάφορα προσωπικά έγγραφα, κυρίως τεκτονικά και άλλα σχετικά με το θάνατό του (1911-1941) και μικρό αριθμό επιστολικών δελταρίων προς την αδελφή του Αγγελική Πλ. Χατζημιχάλη (1940-1941). Επίσης συλλογή σαράντα ενός (41) στρατιωτικών εντύπων (οδηγίες, εγχειρίδια κ.ά.) που αφορούν κυρίως το Ιππικό.

Το υλικό του αρχείου αφορά τη στρατιωτική δράση του Ζυγούρη κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων, τη Μικρασιατική εκστρατεία και τον Πόλεμο 1940-1941.
Το υλικό που αφορά τους Βαλκανικούς πολέμους αποτελείται από δύο σημειωματάρια με ημερολογιακές σημειώσεις του Ζυγούρη.
Το υλικό που αφορά τη Μικρασιατική εκστρατεία περιλαμβάνει τρεις πολεμικές εκθέσεις της V Μεραρχίας (9/11/1920 έως Σεπτέμβριο 1921, Αύγουστος-Σεπτέμβριος 1922) [απεστάλη στον Ζυγούρη το 1930], σχεδιαγράμματα, διαταγές και εκθέσεις σχετικά με το σχέδιο άμυνας της Μεραρχίας στον τομέα Μπορντί. Μεγαλύτερο σε όγκο είναι το υλικό που αφορά τον Πόλεμο 1940-1941 και αναφέρεται κυρίως στη σύνταξη της πολεμικής έκθεσης της Μεραρχίας. Περιλαμβάνονται η πολεμική έκθεση που συνέταξε ο Ζυγούρης τον Μάρτιο του 1942 και υπέβαλε στο υπουργείο Εθνικής Αμύνης τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου, σχέδιο της πολεμικής έκθεσης με χειρόγραφες διορθώσεις, έγγραφα της Μεραρχίας στα οποία στηρίχθηκε η έκθεση (διαταγές, μηνιαίες εκθέσεις πεπραγμένων της Μεραρχίας, εκθέσεις διαφόρων μονάδων και στρατιωτικών της Μεραρχίας), σχεδιαγράμματα. Επίσης περιλαμβάνεται αλληλογραφία σχετική με τη σύνταξη της πολεμικής έκθεσης, οικογενειακή (με τη σύζυγό του Αριάδνη και την κόρη του Δάφνη) και προσωπική αλληλογραφία κατά τη διάρκεια του πολέμου 1940-41.