Μουσείο Σολωμού & Επιφανών Ζακυνθίων

• Μουσείο

Η πρώτη σκέψη δημιουργίας για Μουσείο Σολωμού καταγράφεται το 1903, όταν δωρίθηκαν τα χειρόγραφα του εθνικού Ποιητή στην επιτροπή εορτασμού της εκατονταετηρίδας από τη γέννησή του. Το Μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων όμως, χτίστηκε μετά τους σεισμούς του 1953, στην ιστορική πλατεία του Αγίου Μάρκου, σε οικόπεδο που δώρισε ο Ιερός Μητροπολιτικός Ναός Ζακύνθου, και ανοικοδομήθηκε με οικονομική αρωγή του Κράτους, διαφόρων φορέων και πολλών ιδιωτών.

Το κτίριο του Μουσείου στεγάζει το μοναδικό Μαυσωλείο στην Ελλάδα και πολυάριθμα κειμήλια, που δωρίθηκαν από διάφορους φορείς και ιδιώτες, και λειτουργεί από τις 24 Αυγούστου 1966. Αποτελεί φιλολογικό-κοινωνικό σωματείο, το οποίο συστάθηκε το 1959, και διοικείται από εξαμελές συμβούλιο. Το 1987 ιδρύθηκε το Σωματείου των «Φίλων του Μουσείου», με έδρα την Αθήνα, που στηρίζει το Μουσείο με εκδόσεις και εκδηλώσεις.

Ο Κατάλογος χειρογράφων Mουσείου Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων περιέχει τα αυτόγραφα χειρόγραφα του ποιητή Δ. Σολωμού, τα οποία βρίσκονται στο Μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων και περιέχουν λογοτεχνικά έργα του. Η παρουσίαση των χειρογράφων γίνεται με βάση τον αύξοντα ταξινομικό αριθμό και περιλαμβάνει την τεκμηρίωση και τις φωτογραφίες τους. Η τεκμηρίωση των χειρογράφων γίνεται κατά κανόνα με βάση τη διπλωματική έκδοση των Αυτόγραφων Έργων (Διονυσίου Σολωμού Αυτόγραφα Έργα, τόμ. Α´: Φωτοτυπίες, τόμ. Β: Τυπογραφική μεταγραφή, Επιμέλεια-Σημειώσεις Λίνος Πολίτης, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 1964), της οποίας και παρακολουθεί την αρίθμηση χειρογράφων, έτσι ώστε να είναι χρηστική για τους αναγνώστες και μελετητές του σολωμικού έργου.

Ιστορικό χειρογράφων
Κλείνοντας τα μάτια στις 9 Φεβρουαρίου του 1857 ο Διονύσιος Σολωμός άφηνε πίσω του ελάχιστο δημοσιευμένο έργο. Τα περισσότερα και τα πιο σημαντικά ποιήματά του έμεναν ανολοκλήρωτα, γραμμένα σε τετράδια και σε πολυάριθμα λυτά φύλλα και δίφυλλα. Αμέσως μετά το θάνατο του Σολωμού, τα πολύτιμα χειρόγραφά του αποτέλεσαν τη βάση της πρώτης μεταθανάτιας συγκεντρωτικής έκδοσης του έργου του, δημοσιευμένου και αδημοσίευτου, της περίφημης έκδοσης των Ευρισκομένων (Κέρκυρα 1859), την οποία επιμελήθηκε ο φίλος και μαθητής του Ιάκωβος Πολυλάς.

Σήμερα, τα χειρόγραφα που περιέχουν τα έργα του Σολωμού βρίσκονται στη Ζάκυνθο (στο Μουσείο Σολωμού και επιφανών Ζακυνθίων) και στην Αθήνα, σε τρία διαφορετικά σημεία: στην Ακαδημία Αθηνών, στην Εθνική Βιβλιοθήκη και στην ιδιωτική βιβλιοθήκη Σπυρίδωνος Λοβέρδου (ένα χειρόγραφο). Η διαδρομή που έκαναν μέχρι να φθάσουν από τα χέρια του δημιουργού τους στους τόπους της σημερινής φύλαξής τους δεν ήταν δίχως περιπέτειες.

Η συλλογή του Μουσείου Σολωμού και επιφανών Ζακυνθίων συγκροτήθηκε το 1898, με την ευκαιρία του εορτασμού των εκατό χρόνων από τη γέννηση του Σολωμού. Τότε η Ασπασία Σορντίνα Ρίγκλερ, αδελφή της γυναίκας του Ιάκωβου Πολυλά, του φίλου και εκδότη των λογοτεχνικών καταλοίπων του ποιητή (Ευρισκόμενα), κατέθεσε στην Τεκτονική Στοά Ζακύνθου (μετέπειτα Μουσείο Σολωμού) όσα σολωμικά χειρόγραφα είχαν μείνει στα χέρια του Πολυλά, ενόψει της νέας έκδοσης του σολωμικού έργου που ετοίμαζε σε συνεργασία με τον Γεώργιο Καλοσγούρο.

Η συλλογή σολωμικών χειρογράφων του Μουσείου ήταν πολύ πλουσιότερη από ό,τι σήμερα, καθώς σε αυτή ανήκαν αρκετά ακόμη χειρόγραφα του ποιητή, τα οποία υπεξαιρέθηκαν το 1927 και στη συνέχεια πουλήθηκαν στην Εθνική Βιβλιοθήκη και στον Σπυρίδωνα Λοβέρδο. Το 1953 η συλλογή χειρογράφων του Μουσείου κινδύνεψε και αυτή από τον καταστροφικό σεισμό και τα επακόλουθά του, ωστόσο διασώθηκε χάρη στην επέμβαση του Νικόλαου Βαρβιάνη. Η συλλογή σολωμικών χειρογράφων της Εθνικής Βιβλιοθήκης συγκροτείται το 1927, αποκτώντας τα χειρόγραφα που άλλοτε ανήκαν στην Τεκτονική Στοά Ζακύνθου (μετέπειτα Μουσείο Σολωμού). Στη συλλογή αυτή ωστόσο ανήκει και ο κύριος όγκος της αλληλογραφίας του Σολωμού. Η συλλογή σολωμικών χειρογράφων της Ακαδημίας Αθηνών συγκροτείται το 1934, όταν οι κληρονόμοι του Καλοσγούρου δίνουν εκεί τα χειρόγραφα που είχε στα χέρια του ο Καλοσγούρος, στο πλαίσιο της συνεργασίας του με τον Πολυλά για την νέα έκδοση του σολωμικού έργου.

Το σκορπισμένα σε διάφορα σημεία χειρόγραφα του Σολωμού μπορεί κανείς να δει συγκεντρωμένα στη δίτομη διπλωματική τους έκδοση, η οποία πραγματοποιήθηκε το 1964, χάρη στη φωτισμένη σύλληψη του Λίνου Πολίτη (Διονυσίου Σολωμού Αυτόγραφα Έργα, τόμ. Α´: Φωτοτυπίες, τόμ. Β´: Τυπογραφική μεταγραφή, Επιμέλεια-Σημειώσεις Λίνος Πολίτης, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1964 – τώρα σε ενημερωμένη ανατύπωση από το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης).

Επισήμανση.