Περιοχή αναγνώρισης
Κωδικός αναγνώρισης της ενότητας περιγραφής
Τίτλος
Χρονολογία(ες)
- 1902-1983 (Δημιουργία)
Επίπεδο περιγραφής
Αρχείο
Μέγεθος και υπόστρωμα της ενότητας περιγραφής (ποσότητα, όγκος ή διαστάσεις)
17 αρχειακά κουτιά
Περιοχή πλαισίου παραγωγής
Όνομα του παραγωγού
Βιογραφικό σημείωμα
Ο Στέφανος Πάργας (ψευδώνυμο του Νίκου Ζελίτα) καταγόταν από τη Δρόβιανη (ελληνικό χωριό στη Νότια Αλβανία) και μετανάστευσε στην Αλεξάνδρεια όπου εργάστηκε στην επιχείρηση του θείου του «Δρόσος και Σία». Αρχικά συμμετείχε στο σύλλογο και στο περιοδικό
Νέα Ζωή και στη συνέχεια εξέδωσε το περιοδικό Γράμματα (1911-1921), διηύθυνε τον ομώνυμο εκδοτικό οίκο και αργότερα το περιοδικό Παναιγύπτια, πρώτα ως παιδικό-νεανικό και στη συνέχεια ως εβδομαδιαίο περιοδικό ποικίλης ύλης. Λόγω δημοσιευμάτων στο περιοδικό, η δικτατορία του Ι. Μεταξά προκάλεσε την απόφαση απέλασής του από τις αιγυπτιακές αρχές. Προκειμένου να αναβάλει την εκτέλεσή της, υποβλήθηκε σε εγχείρηση κήλης και πέθανε από εμβολή τον Φεβρουάριο του 1938.
Όπως επισημαίνει η Μαρία Ρώτα, κατεξοχήν μελετήτρια του έργου του, ο Πάργας ήταν ιδρυτικό μέλος του Εκπαιδευτικού Ομίλου Αιγύπτου, συνέβαλε στην ανάδειξη του έργου του Κ.Π. Καβάφη αλλά και του Γ. Σκληρού. Εκτός από τα δύο σημαντικά, πολυετή περιοδικά και τις δεκάδες εκδόσεις βιβλίων, πραγματοποίησε και άλλα περιοδικά εκδοτικά εγχειρήματα: Grammata (ένα τεύχος, γαλλική γλώσσα, 1922), Cinéma (εβδομαδιαία ελληνογαλλική εφημερίδα, 13 φύλλα, 1924), Ο Φανός της Αλεξάνδρειας (γελοιογραφική ετήσια έκδοση ως παράρτημα των Παναιγυπτίων, 1933-1934), βιβλιογραφικά δελτία του περιοδικού Γράμματα. Στην έκδοση Η πλαζ του 1933, συναντάμε τον Πάργα με τον Αντώνιο Σαρρή, ως διευθυντές των εκδόσεων Publicitas, International Advertising Bureau.
Το περιοδικό Γράμματα κυκλοφόρησε από το 1911 έως το 1921 (1911-1919, τόμοι Α΄-Ε΄, τεύχη 1-41 και νέα περίοδος 1920-1921, τόμος Στ΄, τεύχη 1-6). Η περιοδικότητά του ήταν κυμαινόμενη. Τη συντακτική ομάδα αποτελούσαν: στον Α΄ τόμο (1911-1912) οι: Δ. Ζαχαριάδης, Χ. Ζερβός, Γ. Κασιμάτης, Στ. Πάργας, Βύρων Πασχαλίδης, στον Β΄ τόμο (1913-1914) οι ίδιοι χωρίς τον Ζερβό, στον Γ΄ τόμο (1915-1916) οι: Δ. Ζαχαριάδης, Στ. Πάργας, Μ. Περίδης, στον Δ΄ (1917-1918) και Ε΄ (1919) εμφανίζεται ως εκδότης και διευθυντής ο Πάργας (χωρίς σταθερή συντακτική ομάδα) και στον Στ΄ (1920-1921) την αρχισυνταξία ανέλαβε ο Μ. Περίδης με διευθυντή διαχειριστή τον Σ. Πάργα. Εκτός από τον Κ.Π. Καβάφη, σημαντική είναι η παρουσία του Κ. Βάρναλη, του Α. Σικελιανού, του Κ. Θεοτόκη, του Δ. Βουτυρά, του Γ. Βρισιμιτζάκη, του Ν. Νικολαΐδη και πολλών ακόμα σημαντικών Ελλήνων λογοτεχνών. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης οι ιδεολογικές αναζητήσεις που εκφράζονται στο περιοδικό, τόσο στο πλαίσιο του δημοτικισμού και του Εκπαιδευτικού Ομίλου, όσο και στην ευρύτερη περιοχή της σοσιαλιστικής σκέψης και του αναρχισμού.
Το περιοδικό Παναιγύπτια κυκλοφόρησε αρχικά ως νεανικό περιοδικό και στη συνέχεια ως ποικίλης ύλης (1931-1938), με θέματα που αφορούσαν την πνευματική, κοινωνική και οικονομική ζωή της κοινότητας. Εκτός από τα κείμενα, φιλοξένησε και πάμπολλα σχέδια ζωγραφικής, φιλοτεχνημένα από γνωστούς καλλιτέχνες της Ελλάδας και του αιγυπτιώτη ελληνισμού. Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη ζωγραφική φαίνεται και από τις συνεργασίες στα Ημερολόγια 1934 και1935 των εκδόσεων Πάργα. Τακτικοί συνεργάτες στην εικονογράφηση κειμένων ήταν ο Ευθύμης Παπαδημητρίου (Μιμ-Παπ), ο Νίκος Γώγος, ο Δ. Λίτσας, οι σκιτσογράφοι Γιώργος Χιώτης, Νίκος Παππάς και πολλοί άλλοι.
Πηγές:
Μαρία Ρώτα, Το περιοδικό Γράμματα της Αλεξάνδρειας (1911-1919), διδακτορική διατριβή, Αθήνα, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, 1994.
Μαρία Ρώτα, «Γράμματα», Εγκυκλοπαίδεια του ελληνικού Τύπου 1784-1974, εφημερίδες περιοδικά, δημοσιογράφοι, εκδότες, επιμ. Λουκία Δρούλια – Γιούλα Κουτσοπανάγου, τόμος Α΄, Αθήνα, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, 2008, σσ. 450-452.
Μαρία Ρώτα, «Στέφανος Πάργας», Εγκυκλοπαίδεια του ελληνικού Τύπου 1784-1974, ό.π., τόμ. Γ΄, σσ. 451-452
Μαρία Ρώτα, «Παναιγύπτια», ό.π., σσ. 412- 413.
Κώστας Γ. Τσικνάκης, «Παναιγύπτια, εικονογραφημένο περιοδικό για παιδιά, εφήβους και νεάνιδες», ό.π., σσ. 411-412.
Όνομα του παραγωγού
Βιογραφικό σημείωμα
Η Ευτυχία Ζελίτα , το γένος Μποΐου, ήταν σύζυγος του Στέφανου Πάργα (Νίκος Ζελίτας), τον οποίο παντρεύτηκε στην Αλεξάνδρεια το 1916. Συμμετείχε ενεργά στις δραστηριότητες του συζύγου της, αρχικά με το περιοδικό Γράμματα και αργότερα με τα Παναιγύπτια. Συνδέθηκε με τον πνευματικό κύκλο της Αλεξάνδρειας και τον Καβάφη.
Φορέας διατήρησης του αρχείου
Ιστορικό της ενότητας περιγραφής
Το αρχείο είχαν επεξεργαστεί η φιλόλογος Μαρία Ρώτα, υπεύθυνη τότε των αρχείων του ΕΛΙΑ, καθώς και εθελοντές που είχαν υπάρξει μέλη της ελληνικής κοινότητας Αλεξανδρείας, με κυριότερο τον Δημήτρη Χαριτάτο, πατέρα του Μάνου Χαριτάτου. Στη γνώση και στον κόπο τους οφείλονται πολλές πληροφορίες σχετικά με τα πρόσωπα και τα τεκμήρια του αρχείου. Στα σχέδια ζωγραφικής, η ταύτιση των απεικονιζόμενων πιθανότατα έχει
γίνει από την Ευτυχία Ζελίτα.
Διαδικασία πρόσκτησης
Το αρχείο αποκτήθηκε με αγορά.
Στο πρώτο βιβλίο εισαγωγής αρχείων του ΕΛΙΑ (1983-1991), το αρχείο φαίνεται να εισάγεται σε δύο τμήματα, το πρώτο στα τέλη Δεκεμβρίου 1986 ή στις αρχές Ιανουαρίου 1987, με αριθμό 100 και το δεύτερο την 1.6.1989 με αριθμό 198.
Στη δεύτερη εγγραφή σημειώνεται ότι αγοράστηκε 600.000 δρχ., σε δύο ισόποσες δόσεις (με αριθμούς αποδείξεων 747 και 775).
Περιοχή περιεχομένου και διάρθρωσης
Παρουσίαση περιεχομένου
Αλληλογραφία των συνεργατών των αλεξανδρινών περιοδικών Γράμματα και Παναιγύπτια κυρίως με τον εκδότη τους Στέφανο Πάργα. Κείμενα που δημοσιεύθηκαν στα περιοδικά ή αυτοτελώς από τις εκδόσεις Γράμματα, έργα ζωγραφικής και σκίτσα που δημοσιεύθηκαν κυρίως στα Παναιγύπτια, αλλά και σε αυτοτελείς εκδόσεις, φωτογραφίες των διανοουμένων που
συνεργάστηκαν με τα περιοδικά, καθώς και προσώπων και θεμάτων από τη ζωή των ελληνικών κοινοτήτων της Αιγύπτου, δημοσιεύματα με αναφορές στην εκδοτική δραστηριότητα του Στ. Πάργα, οικονομικά.
Επιλογές, εκκαθαρίσεις και τελική διατήρηση
Δεν έγιναν εκκαθαρίσεις.
Προσθήκες υλικού
Δεν αναμένονται προσθήκες.
Σύστημα ταξινόμησης
Ειδολογική και αλφαβητική, θεματική, χρονολογική. Η αλληλογραφία αναταξινομήθηκε με βάση τον αποστολέα.
Διάγραμμα ταξινόμησης
ΦΑΚΕΛΟΣ 1 ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ Α-Δ (1907-1938)
ΦΑΚΕΛΟΣ 2 ΕΠΙΣΤΟΛΟΓΡΑΦΟΙ Ε-Μ (1910-1937)
ΦΑΚΕΛΟΣ 3 ΕΠΙΣΤΟΛΟΓΡΑΦΟΙ Ν-ΣΙΚ (1909-1937)
ΦΑΚΕΛΟΣ 4 ΕΠΙΣΤΟΛΟΓΡΑΦΟΙ ΣΚΙ-ΨΥ (1909-1937)
ΦΑΚΕΛΟΣ 5 ΞΕΝΟΙ ΕΠΙΣΤΟΛΟΓΡΑΦΟΙ, ΕΠΙΣΚΕΠΤΗΡΙΑ, ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΣΤ. ΠΑΡΓΑ, ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΕΥΤΥΧΙΑΣ ΖΕΛΙΤΑ (1909-1983)
ΦΑΚΕΛΟΣ 6 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΡΑΜΜΑΤΑ (Α-Ι) (1911-1960)
ΦΑΚΕΛΟΣ 7 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΡΑΜΜΑΤΑ (Κ-Χ) (1902-1926)
ΦΑΚΕΛΟΣ 8 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΠΑΝΑΙΓΥΠΤΙΑ, ΣΤΑ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΕ ΑΛΛΑ ΕΝΤΥΠΑ ΤΟΥ ΠΑΡΓΑ (1905;, 1928-
1936)
ΦΑΚΕΛΟΣ 9 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΑ ΠΑΝΑΙΓΥΠΤΙΑ ΚΑΙ ΣΤΑ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ : ΑΡΘΡΑ, ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑΤΑ, ΣΧΟΛΙΑ, ΕΙΔΗΣΕΙΣ (1919-1937)
ΦΑΚΕΛΟΣ 10 ΣΧΕΔΙΑ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ (1915-1938)
ΦΑΚΕΛΟΣ 11 ΣΧΕΔΙΑ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΑΝΥΠΟΓΡΑΦΑ (1917;-1937)
ΦΑΚΕΛΟΣ 12 ΕΝΤΥΠΑ ΚΑΙ ΑΠΟΚΟΜΜΑΤΑ (1909-1967)
ΦΑΚΕΛΟΣ 13 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ, ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ, ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ (1918-1938)
ΦΑΚΕΛΟΣ 14 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ – ΠΟΡΤΡΕΤΑ (1911-1936)
ΦΑΚΕΛΟΣ 15 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ – ΠΟΡΤΡΕΤΑ (μεγάλο σχήμα) (1911-1932)
ΦΑΚΕΛΟΣ 16 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ (1910-1923)
ΦΑΚΕΛΟΣ 17 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ – ΠΑΡΕΕΣ, ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ, ΓΕΓΟΝΟΤΑ, ΘΕΜΑΤΑ (1914-1937)
Βιβλία των εκδόσεων Γράμματα στη βιβλιοθήκη του ΕΛΙΑ
(1911-1937)
Περιοχή όρων πρόσβασης και χρήσης
Όροι πρόσβασης
Δεν υπάρχουν περιορισμοί στην πρόσβαση.
Όροι αναπαραγωγής
Γλώσσα(ες) των τεκμηρίων
Αλφάβητο(α) των τεκμηρίων
Σημειώσεις για τη γλώσσα και γραφή των τεκμηρίων
Ελληνικά, γαλλικά
Φυσικά χαρακτηριστικά και τεχνικές προϋποθέσεις
Αρκετά έγγραφα είναι προσβεβλημένα από μούχλα ή είναι κατεστραμμένα.
Εργαλεία έρευνας
Αναλυτική περιγραφή φακέλου/υποφακέλου σε ηλεκτρονική μορφή.
Περιοχή συμπληρωματικών πηγών
Εντοπισμός πρωτοτύπων
Σκίτσα με προσωπογραφίες του Κ.Π. Καβάφη, στην ιδιωτική συλλογή Μάνου Χαριτάτου.
Σύντομες επιστολές του Κ.Π. Καβάφη προς τον Νίκο και την Ευτυχία Ζελίτα, Αρχείο Κ.Π. Καβάφη, Ίδρυμα Ωνάση.
Εντοπισμός αντιγράφων
Συμπληρωματικές πηγές / σχετικές ενότητες περιγραφής
Σημείωση δημοσίευσης
Μαρία Ρώτα, Το περιοδικό Γράμματα της Αλεξάνδρειας (1911-1919), διδακτορική διατριβή, Αθήνα, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, 1994.
Μαρία Ρώτα, «Γραμμάτων Ευτυχία», Μολυβδοκονδυλοπελεκητής, 5 (1995-1996) 261-264.
Μαρία Ρώτα, «Ο Λ. Μαβίλης και τα Γράμματα της Αλεξάνδρειας», Πόρφυρας, τχ. 91 (1999) 77-84.
Γ. Σκληρός, «Ανέκδοτα γράμματα», Νέα κείμενα, Αθήνα, Κέδρος, 1971, σσ. 224-244.
Ρένα Σταυρίδη-Πατρικίου, Ο Γ. Σκληρός στην Αίγυπτο, Αθήνα, Θεμέλιο, 1988.
Λευτέρης Παπαλεοντίου, Νίκος Νικολαΐδης ο Κύπριος, Αλληλογραφία και άλλο αρχειακό υλικό, Λευκωσία, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, 2018, σσ. 29-154.
Έρη Σταυροπούλου, «“Εις γλώσσαν ανθηράν και απέριττον”. Ο Α. Τραυλαντώνης και το περιοδικό Γράμματα της Αλεξάνδρειας», Παρουσία, τόμ. 17/18, τχ. 1 (2004-2005) 449-471.
Α. Σικελιανού Γράμματα, τόμοι Α΄και Β΄, φιλολογική επιμέλεια Κώστας Μπουρναζάκης, Αθήνα, Ίκαρος, 2000.
Γ.Π. Σαββίδης, «Εκδοτικές περιπέτειες των μεταφράσεων του Σαίξπηρ από τον Κωνσταντίνο Θεοτόκη», Περίπλους, χρ. Ε΄, τχ. 17-18 (Άνοιξη-Καλοκαίρι 1988) 49/1-63/15.
Π. Ματάλας, «Μα ποιος είναι ο Ήρωας;», Εφημερίδα των συντακτών, 7.10.2018.
Χ.Λ. Καράογλου, «Ρώμος Φιλύρας, Φύλλα στον Έρωτα», Δίοδος (Δράμα), τχ. 20 (Ιούνιος 2021) 52-55.
Οι δημοσιευμένες στο περιοδικό Γράμματα επιστολές του Henri Thuile προς τον Πάργα είχαν εκδοθεί το 1921 από τον ίδιο τον αποστολέα, με τίτλο Lettres à Pargas και επανεκδόθηκαν στο Henri Thuile, Littérature et Orient. Préface de François Livi. Notes et dossier par Paul-André Claudel, σειρά Vers l’ Orient, Grenoble, Ellug, 2013.
Περιοχή παρατηρήσεων
Εναλλακτικός(οί) κωδικός(οί) αναγνώρισης
Σημεία πρόσβασης
Ονόματα
- Περιοδικό "Γράμματα" (Θέμα)
- Περιοδικό "Παναιγύπτια" (Θέμα)
- Εκδοτικός οίκος "Γράμματα" (Θέμα)
Περιοχή ελέγχου της περιγραφής
Κωδικός αναγνώρισης περιγραφής
Κωδικός αναγνώρισης του φορέα καθιέρωσης της εγγραφής
Κανόνες και/ή συμβάσεις
ΔΙΠΑΠ (Γ) 2η έκδοση
Ημερομηνίες δημιουργίας, αναθεώρησης ή κατάργησης της περιγραφής
2020-2021
Αλφάβητο(α)
Πηγές
Παρατηρήσεις και Όνομα Αρχειονόμου
Σοφία Μπόρα