Πάργας, Στέφανος

• Ζελίτας, Νίκος

1888-1938

Ο Στέφανος Πάργας (ψευδώνυμο του Νίκου Ζελίτα) καταγόταν από τη Δρόβιανη (ελληνικό χωριό στη Νότια Αλβανία) και μετανάστευσε στην Αλεξάνδρεια όπου εργάστηκε στην επιχείρηση του θείου του «Δρόσος και Σία». Αρχικά συμμετείχε στο σύλλογο και στο περιοδικό
Νέα Ζωή και στη συνέχεια εξέδωσε το περιοδικό Γράμματα (1911-1921), διηύθυνε τον ομώνυμο εκδοτικό οίκο και αργότερα το περιοδικό Παναιγύπτια, πρώτα ως παιδικό-νεανικό και στη συνέχεια ως εβδομαδιαίο περιοδικό ποικίλης ύλης. Λόγω δημοσιευμάτων στο περιοδικό, η δικτατορία του Ι. Μεταξά προκάλεσε την απόφαση απέλασής του από τις αιγυπτιακές αρχές. Προκειμένου να αναβάλει την εκτέλεσή της, υποβλήθηκε σε εγχείρηση κήλης και πέθανε από εμβολή τον Φεβρουάριο του 1938.

Όπως επισημαίνει η Μαρία Ρώτα, κατεξοχήν μελετήτρια του έργου του, ο Πάργας ήταν ιδρυτικό μέλος του Εκπαιδευτικού Ομίλου Αιγύπτου, συνέβαλε στην ανάδειξη του έργου του Κ.Π. Καβάφη αλλά και του Γ. Σκληρού. Εκτός από τα δύο σημαντικά, πολυετή περιοδικά και τις δεκάδες εκδόσεις βιβλίων, πραγματοποίησε και άλλα περιοδικά εκδοτικά εγχειρήματα: Grammata (ένα τεύχος, γαλλική γλώσσα, 1922), Cinéma (εβδομαδιαία ελληνογαλλική εφημερίδα, 13 φύλλα, 1924), Ο Φανός της Αλεξάνδρειας (γελοιογραφική ετήσια έκδοση ως παράρτημα των Παναιγυπτίων, 1933-1934), βιβλιογραφικά δελτία του περιοδικού Γράμματα. Στην έκδοση Η πλαζ του 1933, συναντάμε τον Πάργα με τον Αντώνιο Σαρρή, ως διευθυντές των εκδόσεων Publicitas, International Advertising Bureau.

Το περιοδικό Γράμματα κυκλοφόρησε από το 1911 έως το 1921 (1911-1919, τόμοι Α΄-Ε΄, τεύχη 1-41 και νέα περίοδος 1920-1921, τόμος Στ΄, τεύχη 1-6). Η περιοδικότητά του ήταν κυμαινόμενη. Τη συντακτική ομάδα αποτελούσαν: στον Α΄ τόμο (1911-1912) οι: Δ. Ζαχαριάδης, Χ. Ζερβός, Γ. Κασιμάτης, Στ. Πάργας, Βύρων Πασχαλίδης, στον Β΄ τόμο (1913-1914) οι ίδιοι χωρίς τον Ζερβό, στον Γ΄ τόμο (1915-1916) οι: Δ. Ζαχαριάδης, Στ. Πάργας, Μ. Περίδης, στον Δ΄ (1917-1918) και Ε΄ (1919) εμφανίζεται ως εκδότης και διευθυντής ο Πάργας (χωρίς σταθερή συντακτική ομάδα) και στον Στ΄ (1920-1921) την αρχισυνταξία ανέλαβε ο Μ. Περίδης με διευθυντή διαχειριστή τον Σ. Πάργα. Εκτός από τον Κ.Π. Καβάφη, σημαντική είναι η παρουσία του Κ. Βάρναλη, του Α. Σικελιανού, του Κ. Θεοτόκη, του Δ. Βουτυρά, του Γ. Βρισιμιτζάκη, του Ν. Νικολαΐδη και πολλών ακόμα σημαντικών Ελλήνων λογοτεχνών. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης οι ιδεολογικές αναζητήσεις που εκφράζονται στο περιοδικό, τόσο στο πλαίσιο του δημοτικισμού και του Εκπαιδευτικού Ομίλου, όσο και στην ευρύτερη περιοχή της σοσιαλιστικής σκέψης και του αναρχισμού.

Το περιοδικό Παναιγύπτια κυκλοφόρησε αρχικά ως νεανικό περιοδικό και στη συνέχεια ως ποικίλης ύλης (1931-1938), με θέματα που αφορούσαν την πνευματική, κοινωνική και οικονομική ζωή της κοινότητας. Εκτός από τα κείμενα, φιλοξένησε και πάμπολλα σχέδια ζωγραφικής, φιλοτεχνημένα από γνωστούς καλλιτέχνες της Ελλάδας και του αιγυπτιώτη ελληνισμού. Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη ζωγραφική φαίνεται και από τις συνεργασίες στα Ημερολόγια 1934 και1935 των εκδόσεων Πάργα. Τακτικοί συνεργάτες στην εικονογράφηση κειμένων ήταν ο Ευθύμης Παπαδημητρίου (Μιμ-Παπ), ο Νίκος Γώγος, ο Δ. Λίτσας, οι σκιτσογράφοι Γιώργος Χιώτης, Νίκος Παππάς και πολλοί άλλοι.

Πηγές:
Μαρία Ρώτα, Το περιοδικό Γράμματα της Αλεξάνδρειας (1911-1919), διδακτορική διατριβή, Αθήνα, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, 1994.
Μαρία Ρώτα, «Γράμματα», Εγκυκλοπαίδεια του ελληνικού Τύπου 1784-1974, εφημερίδες περιοδικά, δημοσιογράφοι, εκδότες, επιμ. Λουκία Δρούλια – Γιούλα Κουτσοπανάγου, τόμος Α΄, Αθήνα, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, 2008, σσ. 450-452.
Μαρία Ρώτα, «Στέφανος Πάργας», Εγκυκλοπαίδεια του ελληνικού Τύπου 1784-1974, ό.π., τόμ. Γ΄, σσ. 451-452
Μαρία Ρώτα, «Παναιγύπτια», ό.π., σσ. 412- 413.
Κώστας Γ. Τσικνάκης, «Παναιγύπτια, εικονογραφημένο περιοδικό για παιδιά, εφήβους και νεάνιδες», ό.π., σσ. 411-412.

Δελτίο περιγραφής ΕΛΙΑ