Χριστιανική Αρχαιολογική Εταιρεία

• Επιστημονική εταιρεία

Η Χριστιανική Αρχαιολογική Εταιρεία ιδρύθηκε το 1884, με σκοπό την περισυλλογή και τη διάσωση των μνημείων της χριστιανικής αρχαιότητας, καθώς και τη δημιουργία Μουσείου Χριστιανικής Αρχαιολογίας. Καθοριστική για το έργο και τον χαρακτήρα της ΧΑΕ κατά τις πρώτες δεκαετίες της λειτουργίας της ήταν η δράση του ιδρυτικού της μέλους Γεωργίου Λαμπάκη. Με την ιδιότητα του εφόρου του Μουσείου της ΧΑΕ, αλλά και του γενικού γραμματέα της από το 1901 έως το 1914, εργάσθηκε με αξιοθαύμαστο ζήλο για τη διάσωση των χριστιανικών μνημείων, με σημαντικότερο έργο του τη συγκρότηση και τη σχολαστική τεκμηρίωση της Συλλογής της Εταιρείας. Με τη φροντίδα του συγκροτήθηκε επίσης το πολύτιμο φωτογραφικό αρχείο «χριστιανικών» μνημείων από την Ελλάδα και τη Μικρά Ασία, το οποίο αποτελούσε αναπόσπαστο τμήμα της Συλλογής της ΧΑΕ. Αναλυτικός κατάλογος των φωτογραφιών δημοσιεύτηκε στο Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας, τεύχος Θ΄, 1910.

Ο θάνατος του Γ. Λαμπάκη το 1914, αλλά και οι ιστορικές συγκυρίες της χώρας είχαν ως αποτέλέσμα τον περιορισμό της δράσης της ΧΑΕ. Το 1923 το μεγαλύτερο μέρος της Συλλογής της, η Βιβλιοθήκη και το Αρχείο της περιήλθαν στο Βυζαντινό Μουσείο, ενώ η Εταιρεία, μολονότι ανέστειλε τη συλλεκτική της δράση, συνέχισε να δραστηριοποιείται ως επιστημονικό σωματείο έως τις μέρες μας.
«

Από την περιγραφή του αρχείου της ΧΑΕ που υποβλήθηκε από το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο