Choisy, Frank

1872 - 1966

Ο Frank (François Louis) Choisy (1872-1966) γεννήθηκε στη Γάνδη [1]. Γονείς του ήταν ο Ελβετός Horace Charles Choisy (1834-1877) και η Βελγίδα σύζυγός του Hélène Henriette το γένος Eyckholt (1845-1922). Είχε τρία αδέλφια: τον Georges Auguste, τον Louis Henri και τη Fanny Maria. Σπούδασε στο Βασιλικό Ωδείο της Λιέγης (Conservatoire Royal de Liège) και ειδικεύτηκε στο βιολί, με δάσκαλο τον César Thomson. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο του Ωδείου. Στη συνέχεια έλαβε μέρος σε συναυλίες στο Βέλγιο, την Ελβετία, τη Γαλλία, τη Δανία, τη Νορβηγία και τη Σουηδία, ενώ διετέλεσε κορυφαίος βιολιστής στο Mulhouse της Αλσατίας, όπου ίδρυσε την Εταιρεία Μουσικής Δωματίου (Société de Musique de Chambre).
Από το 1897 έως το 1907 ο Choisy δίδαξε βιολί, αντίστιξη και μουσική δωματίου στο Ωδείο Αθηνών με πρόσκληση του Γεωργίου Νάζου. Στη διάρκεια της εργασίας του στο Ωδείο εισήγαγε στο πρόγραμμα σπουδών το μάθημα της ιστορίας της μουσικής, στο πλαίσιο του οποίου πραγματοποίησε και ανοιχτά στο κοινό σεμινάρια· παράλληλα, σε συνεργασία με τον Νάζο, διοργάνωσε και διηύθυνε τις πρώτες συμφωνικές συναυλίες του Ωδείου, με έργα του Μπετόβεν, του Τσαϊκόφσκι και του Μποροντίν (ορισμένα σε πρώτη εκτέλεση στην Ελλάδα), αλλά και με έργα νεότερων συνθετών (Έλγκαρ, Σιμπέλιους, Γκλαζούνοφ κ.ά.).
Το 1903 παντρεύτηκε τη μαθήτριά του στο Ωδείο Ασπασία Παπαθεοδώρου (1884-1983), κόρη του γενικού αρχιάτρου του ελληνικού στρατού, Ιωάννου Παπαθεοδώρου (1853-1936) [2], και της συζύγου του Ζωής, το γένος Σουρμελή (1865-1959)· ο Frank και η Ασπασία Choisy απέκτησαν δύο παιδιά, τον Γιάννη (Jean ή Yannaki, 1904-2000) και τη Μύριαμ (Myriam ή Mariam, 1920-2006) [3]. Από το 1907 και για είκοσι χρόνια η οικογένεια έζησε στη Γενεύη, όπου ο Frank Choisy εργάστηκε ως μουσικός, δάσκαλος μουσικής και αρθρογράφος. Το 1909 ίδρυσε την École Populaire de Musique (από το 1921 μετονομάστηκε σε Conservatoire Populaire de Musique), που λειτούργησε με έδρα τη Γενεύη και με παραρτήματα σε άλλες πόλεις της Ελβετίας (Λωζάνη, Neuchâtel και αλλού).
Το 1927 ο Frank Choisy γύρισε με την οικογένειά του στην Αθήνα και μέχρι το 1940 συνέχισε την καλλιτεχνική του δραστηριότητα. Το 1928 το Κουαρτέτο (Εγχόρδων) Frank Choisy (Frank Choisy α΄ βιολί, Γεώργιος Χωραφάς β΄ βιολί, Δημήτριος Μαγειρόπουλος βιόλα και Αχιλλεύς Παπαδημητρίου βιολοντσέλο) έδωσε συναυλίες στην Αθήνα και στην Πάτρα. Από το 1928 και για τα δέκα επόμενα χρόνια ο Choisy δίδαξε στο Εθνικό Ωδείο, υπό τη διεύθυνση του Μανώλη Καλομοίρη. Την ίδια περίοδο δημοσίευσε ως μουσικός κριτικός, αρθρογράφος και ανταποκριτής ποικίλα κείμενα σε εφημερίδες και περιοδικά της Αθήνας και του εξωτερικού. Στη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής αποχωρίστηκε την οικογένειά του και διέφυγε στην Ελβετία. Μετά την Απελευθέρωση επέστρεψε στην Αθήνα, όπου και παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του.
Ο Frank Choisy μοίρασε τη ζωή του ανάμεσα στην Ελλάδα και την Ελβετία, «δύο μικρά έθνη που αναδείχτηκαν μεγάλα από τις αρετές τους», όπως έλεγε [4]. Τυπικό παράδειγμα πληθωρικού πνευματικού ανθρώπου της εποχής του, πέρα από το έργο του ως συνθέτη και ιστορικού της μουσικής, ο Choisy ανέπτυξε πολλές και ποικίλες δραστηριότητες (ομιλίες, διαλέξεις, αρθρογραφία, δημοσιεύσεις μελετών, διοργανώσεις εκθέσεων και εκδηλώσεων), τις οποίες συχνά υπαγόρευαν τα φιλελληνικά του αισθήματα [5].

[1] Το βιογραφικό σημείωμα συντάχτηκε με τα στοιχεία που προσφέρει το υλικό του αρχείου. Η χρονολογία θανάτου του Choisy αντλήθηκε από το άρθρο του Αλκιβιάδη Ε. Μαργαρίτη «Μπουασσονά παραλειπόμενα», Νέα Εστία 134/1584 (1 Ιουλίου 1993), 865-868. Η κηδεία έγινε στις 9 Μαΐου 1966, στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών (βλ. «Πένθη», Τα Νέα, 10/5/1966). Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη ζωή και το έργο του Frank Choisy, βλ. κυρίως τα αυτοβιογραφικά κείμενά του «Causons avec la chouette 1872-1949» (υποφάκελος 7.1), «Un journaliste parle» (υποφάκελος 7.2) και «Ce que j’ai vu en Grèce occupée» (υποφάκελος 3.1), καθώς επίσης, το ημερολόγιο «Tournée en Fionie et Jutland 1894» και τα βιογραφικά και εργογραφικά σημειώματα στον υποφάκελο 14.1.
[2] Για τον Ιωάννη Παπαθεοδώρου βλ. Αρ.[ιστ.] Π. Κ.[ούζης], «Παπαθεοδώρου, Ιωάννης», Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια. Τόμος δέκατος ένατος, Αθήναι, «Πυρσός», 1932, 569, καθώς και τους φακέλους 13-14 του αρχείου.
[3] Για την ημερομηνία θανάτου της Μύριαμ Choisy (2 Νοεμβρίου 2006) ευχαριστώ θερμά τη Λίλυ Στυλιανούδη και τον Αλέξανδρο Χαρκιολάκη.
[4] «deux petites nations, mais grandes par leurs vertus» (παράθεμα από ατιτλοφόρητη μεταπολεμική ομιλία του Frank Choisy στη Γενεύη, υποφάκελος 14.1, σ. 8).
[5] Βλ. ενδεικτικά: Αλκιβιάδης Ε. Μαργαρίτης, «Μπουασσονά παραλειπόμενα», ό.π., καθώς και τα αυτοβιογραφικά κείμενά του.

Δελτίο περιγραφής ΕΛΙΑ Αθήνας