Φυσικό Πρόσωπο

Δεστούνης, Σπυρίδων

1782-1848

Ο Σπυρίδων Δεστούνης (Κεφαλονιά 1782 - Αγία Πετρούπολη 24/06/1848), λόγιος από την Κεφαλονιά, υπηρέτησε, όπως αρκετοί Επτανήσιοι, στο διπλωματικό σώμα της Ρωσίας και συνδέθηκε φιλικά με τον Ιωάννη Καποδίστρια.
Γιος του ιατρού Γεωργίου (Τζώρτζη) Δεστούνη και της Σταμούλας, το γένος Βανδώρου, το έτος 1795 αναχώρησε για τη Μόσχα, όπου ήταν εγκατεστημένος ο θείος του, καθηγητής ιατρικής Σκιαδάς, για να σπουδάσει, συνοδευόμενος κατά πάσα πιθανότητα από τον πατέρα του και τον αδελφό του, Νικόλαο. Εγγράφηκε στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας και έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τη φιλολογία, τις γλώσσες, την ελληνική ιστορία, τη διπλωματία και την πολιτική. Αποφοίτησε το 1802, σε ηλικία 20 ετών, και προσελήφθη στο Αρχείο του Κολλεγίου Εξωτερικών Υποθέσεων στη Μόσχα. Πολύ σύντομα διορίστηκε υπάλληλος του Υπουργείου Εξωτερικών στην Αγ. Πετρούπολη, όπου παρέμεινε από το 1804 μέχρι το 1818 και συνδέθηκε φιλικά με τον Ιωάννη Βλασσόπουλο, μετέπειτα Γενικό Πρόξενο της Ρωσίας στην Πελοπόννησο, και τους αδελφούς Βιάρο και Ιωάννη Καποδίστρια. Κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του στη Ρωσία διορίσθηκε αυλικός σύμβουλος του Αυτοκράτορα και ονομάστηκε ιππότης β΄ τάξεως του Τάγματος της Αγ. Άννης. Επίσης ασχολήθηκε με τη συγγραφή πραγματείας για τα αίτια της ήττας του Ναπολέοντα, τη σύνταξη ελληνορωσικού λεξικού και την μετάφραση αρχαιοελληνικών έργων στα ρωσικά, όπως το αριστούργημα του Πλουτάρχου «Βίοι Παράλληλοι», η οποία ενθουσίασε τον διάσημο συγγραφέα και μεταφραστή Ιβάν Μαρτίνοφ. Το 1816, ο Τσάρος με παρότρυνση του Ι. Καποδίστρια, δέχτηκε να χρηματοδοτήσει την έκδοση του έργου. Την ίδια χρονιά, ο Δεστούνης γίνεται μέλος του Συλλόγου Φίλων της Ρωσικής Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου της Μόσχας (1816), ενώ υπήρξε μέλος πολλών συλλόγων και εταιρειών, όπως της Αυτοκρατορικής Φιλανθρωπικής, της εν Αθήναις Αρχαιολογικής και της εν Οδησσώ Αρχαιολογικής Ιστορικής. Από το έτος 1816 ήταν διευθυντής του τμήματος της Φιλομούσου Εταιρείας που είχε συσταθεί στην Πετρούπολη, για λογαριασμό της οποίας εισέπραττε και τις εισφορές των συνδρομητών στη Ρωσία.
Το 1818, ο Σπυρίδων Δεστούνης διορίζεται «χωρίς σχεδόν να το έχει επιδιώξει» Γενικός Πρόξενος της Ρωσίας στη Σμύρνη, όπου κατευθύνεται, περνώντας πρώτα κάποιο διάστημα με τον αδελφό του, Νικόλαο, και τον θείο του, Ιωάννη, στην Οδησσό και κατόπιν στην Κωνσταντινούπολη. Φθάνει στη Σμύρνη τον Δεκέμβριο του 1818, όπου θα έρθει σε επαφή με το δίκτυο της Φιλικής Εταιρείας και σύντομα θα αναλάβει τον συντονισμό της τοπικής εφορείας. Το ξέσπασμα της Επανάστασης θέτει σε κίνδυνο τον ελληνικό πληθυσμό της Μ. Ασίας. Ο Δεστούνης, όπως και άλλοι Ευρωπαίοι πρόξενοι, καταβάλλουν προσπάθειες για την προστασία των αμάχων. Η βοήθεια που προσέφερε το ρωσικό προξενείο στους Έλληνες στάθηκε αφορμή εξέγερσης του τουρκικού πληθυσμού της Σμύρνης, που αποπειράθηκε να κάψει το κτίριο του προξενείου και να δολοφονήσει τον πρόξενο. Για να σωθεί, ο Δεστούνης κατέφυγε στο αγγλικό προξενείο. Με εντολή του Πρέσβη της Ρωσίας αναχώρησε από τη Σμύρνη και φυγαδεύτηκε με γαλλική φρεγάτα στα Κύθηρα τον Ιούλιο του 1821.
Μέσω των Κυθήρων (1821-1822), καταφέρνει να φτάσει στη Ζάκυνθο, όπου θα παραμείνει για κάποιο διάστημα, φροντίζοντας να συνδράμει με κάθε τρόπο την υπόθεση του Αγώνα. Από τον Απρίλιο του 1822 και μέχρι το 1826 εγκαθίσταται στη Βενετία, όπου γράφει για την ιστορία και γεωγραφία της Βενετίας που τόσο στενά είχε συνδέσει την ιστορία της με τα Επτάνησα. Το 1824 περνά 4 μήνες στην Πάντοβα και το Ρεκοάρο (Recoaro Terme) στην επαρχία Βιτσέντσα για τα μεταλλικά νερά, ενώ τον Ιούλιο του 1826 επιστρέφει στην Πετρούπολη κατόπιν εντολής του τσάρου. Από το 1827 εργάζεται στην Αγία Πετρούπολη ως Αρχιγραμματέας στο Τμήμα Ασιατικών Υποθέσεων του Υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσικής Αυτοκρατορίας (1835-1845), σύμβουλος Επικρατείας (1842) κλπ.
Το 1845 επισκέπτεται την Αθήνα, όπου αφήνει τον γιο του, Γαβριήλ, στην φροντίδα του φίλου του, Γενικού Προξένου της Ρωσίας, Ιωάννη Παπαρρηγόπουλου. Στην Αθήνα ο βασιλιάς του απονέμει το Σταυρό του Τάγματος του Σωτήρος, των Ταξιαρχών. Το υπόλοιπο της ζωής του, έως το θάνατό του, το 1848, παραμένει στην Πετρούπολη.
Ο Δεστούνης δημιούργησε στη Μ. Ασία αρχαιολογική συλλογή, την οποία δώρισε στο μουσείο της Οδησσού, και έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την πνευματική κληρονομιά του Βυζαντίου. Μετέφρασε το έργο βυζαντινών συγγραφέων, όπως ο Δέξιππος, ο Μένανδρος, ο Ολυμπιόδωρος, ο Ευνάπιος, κ.α. Τα έργα αυτά τα συνέλεξε ο γιός του, Γαβριήλ Δεστούνης, ο οποίος εργάστηκε ως καθηγητής στο Ινστιτούτο Ανατολικών Γλωσσών της Πετρούπολης και καθηγητής της ελληνικής και βυζαντινής αρχαιολογίας στο εκεί Πανεπιστήμιο από το 1865. Αυτά εκδόθηκαν στη σειρά «Βυζαντινοί ιστορικοί, μεταφρασμένοι από τα ελληνικά» με την αρωγή της Πνευματικής Ακαδημίας της Αγίας Πετρούπολης.
Μεταξύ των επιστημονικών έργων που συνέγραψε συγκαταλέγονται τα «Περί των Βυζαντινών ιστοριογράφων εν σχέσει προς την ρωσικήν ιστορίαν…», «Το ναυτικόν δίκαιον εν Ευρώπη», «Λεξικόν Ελληνορρωσικόν» κ.α.
Το πλούσιο μελετητικό και μεταφραστικό του έργο τον καθιέρωσαν ως έναν από τους θεμελιωτές των βυζαντινών σπουδών στη Ρωσία.
Νυμφεύθηκε το 1808 την Αναστασία Βασίλιευνα Γεράκοβα, με την οποία απέκτησε τον Γεώργιο (1811), τον Κωνσταντίνο [;] (1818), τον Γαβριήλ (1818-1895), την Ελένη και τον Νικόλαο (1823), ο οποίος πέθανε από ευλογιά το 1846. Ο πατέρας της Αναστασίας ήταν Πελοποννήσιος, εγκατεστημένος στη Μόσχα.
Ο Σπυρίδων πέθανε κατά την επιδημία χολέρας του 1848 και ετάφη στο Ορθόδοξο Νεκροταφείο του Σμόλενσκ.

[Πηγές:
• Υλικό του αρχείου (επιστολές και βιογραφικό σημείωμα που συνέταξε πιθανώς κατά την επεξεργασία του αρχείου η κ. Φενερλή)
• Prousis, Theophilus C., "The Destunis Collection in the Manuscript Section of the Saltykov-Shchedrin State Public Library in Leningrad" (1989). History Faculty Publications. 18. https://digitalcommons.unf.edu/ahis_facpub/18
• Μουσείο Καποδίστρια, βλ. https://www.capodistriasmuseum.gr/persons/spyridon-destounis/
• Dictionary of Greek (2013). Δεστούνης, Σπυρίδων. Βλ. https://greek_greek.en-academic.com/212964/%CE%94%CE%B5%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%8D%CE%BD%CE%B7%CF%82%2C_%CE%A3%CF%80%CF%85%CF%81%CE%AF%CE%B4%CF%89%CE%BD. Τελευταία πρόσβαση στις 3/10/2022.
• Ρόκκος Σπύρος. «Δεστούνης Σπυρίδων: Ένας ΡΙΣΣΙΑΝΟΣ λόγιος με δράση στη Φιλική Εταιρεία», δημοσίευση στο Kefalonitis.com, 07/03/2009. Διαθέσιμο στο https://www.portoassos.gr/destounis-spyridwn/. Τελευταία πρόσβαση στις 3/10/2022]