Φυσικό Πρόσωπο

Δημαράς, Κωνσταντίνος Θ.

• Δημαράς, Κ. Θ.

1904 - 1992

Κριτικός και ιστορικός της λογοτεχνίας, ιστοριογράφος, μελετητής του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και πανεπιστημιακός, ο Κ. Θ. Δημαράς θεωρείται μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες των νεοελληνικών γραμμάτων. Φοίτησε στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, όπου αναγορεύθηκε διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής. Προπολεμικά ασχολήθηκε πιο συστηματικά με τη μελέτη της λογοτεχνίας του 20ού αιώνα γράφοντας επιφυλλίδες και βιβλιοκριτικές στις εφημερίδες «Πρωία» και «Ελεύθερον Βήμα». Μεταπολεμικά ήταν υπεύθυνος ραδιοφωνικών προγραμμάτων στο ΕΙΡ, γενικός διευθυντής στο ΙΚΥ (1951-1970), δίδαξε για ένα διάστημα στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή Πειραιώς και στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και ήταν διευθύνων σύμβουλος στο Εθνικό (Βασιλικό) Ίδρυμα Ερευνών (1961-1970). Στις αρχές του 1960, με τον Δημήτριο Γκίνη, ίδρυσαν τον Όμιλο Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού (ΟΜΕΔ), όργανο του οποίου είναι το περιοδικό «Ο Ερανιστής». Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, ανέλαβε να διδάξει ελληνική λογοτεχνία στη Σορβόννη, διευθύνοντας και το εκεί Νεοελληνικό Ινστιτούτο. Στο Παρίσι έμεινε ως το 1978, οπότε επέστρεψε στην Ελλάδα και συνέχισε, όπως και όλη τη μεταπολεμική τριακονταετία, την επιφυλλιδογραφία του στο «Βήμα». Συνεργάστηκε με σημαντικά περιοδικά και εφημερίδες, μεταξύ των οποίων τα έντυπα «Γράμματα», «Ελληνικά Γράμματα», «Ιδέα», «Νέα Εστία», «Πειθαρχία» και «Πολιτεία». Χρησιμοποίησε τα ψευδώνυμα Φ. Ραφαήλ και Κωνστ.

Αρχικά το ερευνητικό έργο του Κ. Θ. Δημαρά στράφηκε σε ζητήματα αρχαίας ελληνικής και ευρωπαϊκής φιλοσοφίας. Μετά το 1925, τα ενδιαφέροντά του μετατοπίστηκαν προς τη λογοτεχνική κριτική και την ερμηνευτική των αισθητικών φαινομένων. Από την ενασχόλησή του με την ποίηση, ιδιαιτέρως του Παλαμά και του Καβάφη, προέκυψαν αξιόλογα κριτικά δοκίμια. Η σφαιρική θεώρηση της νεοελληνικής παιδείας, που τον ώθησε στη μελέτη του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, του ρομαντισμού και της ιστορίας της λογοτεχνίας στο σύνολό της, αρχίζει να τον απασχολεί προς τα τέλη της δεκαετίας του 1930. Ιδιαίτερη σημασία έδινε πλέον στα τεκμήρια, στα αρχεία και στις πρωτογενείς πηγές, μια μεθοδολογική αρχή που σχετίζεται άμεσα με την εκτίμησή του για τις θετικές επιστήμες. Στην Κατοχή, την κυρίως περίοδο κατά την οποία έδωσε τελειωτικό σχήμα στην Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, αλλά και δημιούργησε τις ερευνητικές απαρχές των περισσότερων ιστοριογραφικών του μελετών, ο Δημαράς χρησιμοποίησε ως βασικό άξονα τη σύγκριση των ιστορικών, κοινωνικών, γραμματολογικών και αισθητικών φαινομένων μίας περιόδου. Η πρώτη δίτομη έκδοση της Ιστορίας της νεοελληνικής λογοτεχνίας απετέλεσε σταθμό για τα γράμματα του 20ού αιώνα. Είναι η πρώτη συστηματική παρουσίαση, συγκριτική συνεξέταση, ερμηνευτική και αξιολογική προσέγγιση της ελληνικής γραμματείας από τη μεταβυζαντινή εποχή ως το τέλος του Μεσοπολέμου. Δημιούργησε μια πολυπρισματική ερμηνευτική μέθοδο προσέγγισης, γραμμένη σε μια γλώσσα αφηγηματική, εύληπτη και γοητευτική. (Βιβλιογραφία: «Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας: Πρόσωπα, Έργα, Ρεύματα, Όροι» Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2007)

Βιογραφικό σημείωμα στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος Αικατερίνης Λαζαρίδη: https://laskaridisfoundationarchives.org/archive-descriptions/12 [τελευταία επίσκεψη: 25/05/2020]