Νομικό Πρόσωπο

Μικτή Ελληνοτουρκική Επιτροπή Οθωμανικών Κτημάτων

Η συνθήκη της 27 Ιουνίου/9 Ιουλίου 1832, που υπογράφηκε στην Κων/λη, επιβεβαίωσε τις ρυθμίσεις των πρωτοκόλλων του Λονδίνου της 4ης /16ης Ιουνίου και 19ης Ιουνίου/1ης Ιουλίου 1830, σύμφωνα με τις οποίες όλες οι οθωμανικές περιουσίες (δημόσιες, ιδιωτικές ή βακουφικές) σε επαρχίες που κατέχονταν από ελληνικά στρατεύματα την 3 Φεβρουαρίου 1830 παραχωρούνταν στην ελεύθερη διάθεση του ελληνικού κράτους, χωρίς γενική αποζημίωση στην Υψηλή Πύλη. Εξαίρεση αποτελούσαν η περιοχή της Φθιώτιδας, δηλαδή οι επαρχίες Ζητουνίου και Πατρατζικίου, οι οποίες προστέθηκαν στο κράτος με τις συνοριακές ρυθμίσεις του 1832, οι περιοχές της Αττικής και της Εύβοιας, οι οποίες κατέχονταν από Οθωμανούς, αλλά υπήρχε πρόβλεψη να ανήκουν στο ελληνικό κράτος, και η περιοχή της Θήβας. Οι Οθωμανοί κάτοχοι ιδιοκτησιών και δικαιωμάτων επί των βακουφίων αυτών των περιοχών είχαν δικαίωμα να διατηρήσουν τις ιδιοκτησίες τους και να τις εκποιήσουν εντός δεκαοκτώ μηνών, πριν εγκαταλείψουν την Ελλάδα, όπως όριζε η παράγραφος 7 της συνθήκης της Κων/λεως. Η πραγματοποίηση των επιταγών των πρωτοκόλλων του 1830 και 1832 ως προς τη δυνατότητα εκποίησης των μουσουλμανικών ιδιοκτησιών ανατέθηκε στις μικτές ελληνο-οθωμανικές επιτροπές, οι οποίες είχαν την εποπτεία όλων των πωλήσεων, τον έλεγχο τίτλων ιδιοκτησίας και την εξομάλυνση μερικότερων ζητημάτων. Οι επιτροπές αναφέρονταν στη λεγόμενη Μικτή Επιτροπή και στην Ειδική Μικτή Επιτροπή, για τη διάλυση «των μεταξύ Ελλήνων και Οθωμανών διαφορών εξαιτίας διαφιλονικουμένων ακινήτων ιδιοκτησιών» (Β.Δ. της 26ης Ιουνίου/8ης Ιουλίου 1836). Η τελική ρύθμιση των ζητημάτων σχετικά με τα κτήματα των Οθωμανών και τα βακούφια της Αττικής, της Εύβοιας και της Φθιώτιδας έγινε με τις συμβάσεις της 28 Μαρτίου1835 και 18 Φεβρουαρίου 1844 μεταξύ της ελληνικής και της οθωμανικής κυβέρνησης. Με τη σύμβαση της 3 Σεπτεμβρίου 1837 ρυθμίσθηκαν οι απαιτήσεις των ιδιοκτητών Οθωμανών του άνω τμήματος της επαρχίας Θηβών. Ως προς την τύχη των οθωμανικών κτημάτων του κάτω τμήματος της επαρχίας, το ελληνικό Δημόσιο αρχικά δεν τα αναγνώρισε ως ιδιωτικές οθωμανικές ιδιοκτησίες, αφού τα κατείχε την 3η Φεβρουαρίου 1830, αλλά τελικά συγκατένευσε να παραχωρηθούν στους νέους κατόχους τους, δηλαδή θεώρησε έγκυρους τους τίτλους των Ελλήνων αγοραστών των τέως οθωμανικών ιδιοκτησιών στην περιοχή αυτή (Δηλοποίηση Γραμματείας επί των Οικονομικών της 20ης Φεβρουαρίου 1842 και Β.Δ. 2 Νοεμβρίου 1843).
Η "Ειδική Μικτή Επιτροπή προς διάλυσιν των μεταξύ Ελλήνων και Οθωμανών διαφορών ένεκα διαφιλονεικουμένων ακινήτων ιδιοκτησιών" συστάθηκε το 1836 με το ΒΔ 26 Ιουνίου 1936. Σύμφωνα με αυτό ανατέθηκε στην επιτροπή η δικαιοδοσία για επίλυση των διαφορών και αφαιρέθηκε από την τακτική δικαιοσύνη (όσων οι υποθέσεις ακόμα ήταν ανοιχτές), εκτός από αυτές για τις οποίες υπήρχε αμετάκλητη απόφαση. Η επιτροπή αποτελούνταν από ίσο αριθμό ελλήνων και οθωμανών αντιπροσώπων. Το ΒΔ όριζε ως προθεσμία για την υποβολή αιτήσεων τον Δεκέμβριο του 1836 (προθεσμία που παρατεινόταν έκτοτε κάθε χρόνο). Η επιτροπή είχε συμβιβαστική και δικαστική εξουσία. Σε πρώτη φάση επιδιωκόταν ο συμβιβασμός και, αν αυτός αποτύγχανε, η επιτροπή δίκαζε τις υποθέσεις. Ο νόμος όριζε και τη διαδικασία που θα ακολουθούνταν. Ο αιτών έπρεπε να υποβάλει έγγραφη αναφορά με τα στοιχεία του και αυτά του αντιδίκου καθώς και αίτηση με σύντομη έκθεση των απόψεών του. Τα αποδεικτικά έγγραφα (τίτλοι ιδιοκτησίας κλπ) θα επισυνάπτονταν σε αντίγραφα. Με ειδικές διατάξεις του ΒΔ 2 Οκτωβρίου 1836, ορίστηκε ότι αρμόδιο όργανο για να κρίνει τη δικαιοδοσία ανάμεσα στα τακτικά δικαστήρια και την Επιτροπή σε περίπτωση που είχαν κατατεθεί αγωγές σε τακτικά δικαστήρια ήταν ο Άρειος Πάγος. Μεταγενέστερα νομοθετήματα ρύθμισαν διάφορα θέματα της επιτροπής. Το αρχείο της επιτροπής χρησιμοποιήθηκε από το ελληνικό κράτος και τους πολίτες και για την αναγνώριση των τίτλων των Ελλήνων αγοραστών μετά το 1842.
Με το νόμο ΦΞΔ΄ "Περί καταργήσεως της Μικτής Επιτροπής" (ΦΕΚ Α΄ 28/1859) ορίστηκε ότι η επιτροπή θα καταργούνταν το 1862.