Αρχείο του Μακεδονομάχου Καπετάν Τσόντου Βάρδα. Περιλαμβάνει ημερολόγια, υπομνήματα, επιστολές, έγγραφα, εφημερίδες, αποκόμματα εφημερίδων, πρακτικά, πρωτόκολλα, σημειωματάρια και πλήθος άλλων στοιχείων αναφερόμενα κυρίως στη δράση του Τσόντου Βάρδα κατά τον Μακεδονικό, τον Βορειοηπειρωτικό αγώνα και τον Εθνικό Διχασμό. Αναλυτικότερα:

1. Κρητικά (1867-1912).
2. Μακεδονικός Αγών (1903-1905).
   3-4. Μακεδονικός Αγών (1906-1913).
3. Μακεδονικός Αγών (1916-1917): Αλληλογραφία.
4. Μακεδονικός Αγών. Σημειώσεις – Επιστολές.
5. Ηπειρωτικός Αγών (1913-1914).
6. Ηπειρωτικός Αγών (1914).
7. Ηπειρωτικός Αγών (1914).
8. Ηπειρωτικός Αγών. Αλληλογραφία με διάφορους (Μητροπολίτες, Καπεταναίους, Αξιωματικούς), Νοσοκομείο, Τηλεγραφείο, Πυρομαχικά, Οικονομικά, Πρωτόκολλα Αλληλογραφίας, Ημερήσιες Διαταγές.
9. Ηπειρωτικός Αγών (1915-1916).
10. Προσωπικά στοιχεία.
    17-19. Αυτόγραφα Ημερολόγια.
    20-22. Ευρετήρια αγωνιστών, βιβλία πράξεων Μακεδονικού Κομιτάτου (1877-1878).
11. Διάφορα βιβλία.
12. Αποκόμματα Εφημερίδων.
13. Αποκόμματα Εφημερίδων.
    26-27. Αποκόμματα Εφημερίδων (1914-1917).
    28-30. Αποκόμματα εφημερίδων, Πολιτική δράση Τσόντου Βάρδα, αγώνες κατά Βενιζέλου.

Αλληλογραφία Παύλου Μελά με μέλη της οικογένειάς του: Ναταλία Μελά, Μιχαήλ Μελά , Ζωή Δραγούμη, Λέοντα Μελά κ.ά. (1896-1898). Επιστολές των: Paul Verdigel, Erland of Kleen, J. Bourchier, Χρηστοζήση Ζωσιμά κ.ά. προς τους Παύλο και Ναταλία Μελά (1897-1903).
Επιστολές των: Γεωργίου Τσόντου, Κωνσταντίνου Μαζαράκη-Αινιάν, Κωνσταντίνου Ράμμου, Λουΐζας Ριανκούρ, Ι. Μάρκου, Γερμανού Καραβαγγέλη κ.ά. προς τον Παύλο Μελά σχετικά με την οργάνωση του Μακεδονικού Αγώνα (1904)ˑ πολλές από αυτές είναι γραμμένες με κρυπτογραφικό αλφάβητο.
Επιστολές του Παύλου Μελά, κυρίως από τη Ναταλία, με αναλυτικές περιγραφές των συνθηκών διαμονής του στη Μακεδονία (1904).
Προσωπικό ημερολόγιο (1891) και ημερολόγια εκστρατείας του Παύλου Μελά (1897-1904). Εκθέσεις των μακεδονομάχων: Γ. Πέρρου, Νικολάου Πύρζα και Α. Κοντούλη από τις επιχειρήσεις στη Μακεδονία (1903-1926).
Συλλυπητήριες επιστολές προς τη Ναταλία Μελά για τη δολοφονία του Παύλου Μελά (1904-1905). Επιστολές φιλικού περιεχομένου προς τη Ναταλία Μελά από τους: μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανό, Λάμπρο Κορομηλά, Δημήτριο Βικέλα, Γιάννη Ψυχάρη, κ.ά. (1906-1939).
Ποιήματα του Ζαχαρία Παπαντωνίου και του Κωστή Παλαμά αφιερωμένα στη μνήμη του Παύλου Μελά.