Ιστορικό Αρχείο του Τάγματος Ιησουιτών στην Ελλάδα

• Εκκλησιαστικό Αρχείο

Στη Μονή της Αθήνας έχουν συγκεντρωθεί τρία ιστορικά αρχεία του Τάγματος του Ιησού στην Ελλάδα: εκείνο της Σύρου (ΑΤΙΣ), εκείνο της Τήνου (ΑΤΙΤ) και εκείνο της Αθήνας.

Σταδιακά, τα αρχεία αυτά εμπλουτίστηκαν με υλικό και άλλων μονών, όπως της Μονής Νάξου, της Σαντορίνης κ.λ.π., καθώς και θεσμικών φορέων ή προσωπικοτήτων, όπως της Μονής των Ουρσουλινών, του κτήτορα της Μονής Σύρου, Νιολάου Μαραγκού, του επισκόπου Fonton και του ιστορικού Αντωνίου Σιγάλα.

Από τα διάφορα Ιησουιτικά Αρχεία που διαθέτει σήμερα η Μονή των Αθηνών, το πλέον ενδιαφέρον και εύχρηστο είναι το Αρχείο Τάγματος Ιησού Σύρου (ΑΤΙΣ). Και αυτό, επειδή επί πέντε περιόδους της ύπαρξης της Μονής στο νησί, πατέρες οι οποίοι είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ιστορία, προσέφεραν μέρος από τον πολύτιμο χρόνο τους, συλλέγοντας και καταγράφοντας υλικό: έγγραφα, κώδικες, εκδόσεις, φωτογραφίες και οπτικοακουστικά ντοκουμέντα.

Το υλικό αυτό, το έθεταν, στη συνέχεια, στη διάθεση των επισκεπτών, αλλά και των ειδικών ερευνητών και μελετητών, με στόχο την πληρέστερη και βαθύτερη κατανόηση της ζωής και της αποστολής τόσο των ιερομονάχων και των μοναχών, όσο και της κοινότητας Ιησουιτών γενικότερα, όπως αυτή υπήρχε μέσα στο συγκεκριμένο γεωγραφικό, κοινωνικό, πολιτισμικό και θρησκευτικό περιβάλλον.

Εδώ αξίζει να αναφερθούν οι πατέρες που ασχολήθηκαν με την ιστορία της Μονής της Παναγιάς, αναδεικνύοντας την πνευματική και θεολογική βάση πάνω στην οποία αναπτύχθηκε το μοναστικό βίωμα των ιησουιτών επί τρεις και πλέον αιώνες: οι π.π. Φραγκίσκος Lalomia (1770-88), Δομήνικος Venturi (1806-23), Μποναβεντούρα Aloisio (1838-63), Ισίδωρος Περρής (1940-71), καθώς και ο π. Γαβριήλ Μαραγκός, ο οποίος από το 1978 έως σήμερα έχει την επιμέλεια του Αρχείου.

Καθένας από αυτούς προσέθεσε ένα πολύτιμο λιθαράκι στη διαφύλαξη, την οργάνωση και την καταγραφή κωδίκων, λυτών, και κάθε είδους ντοκουμέντων.

Στα πλαίσια της λειτουργίας του Ινστιτούτου Ανθρωπιστικών Επιστημών εντάσσεται και το Ιστορικό Αρχείο του Τάγματος Ιησουιτών.

Το αρχειακό υλικό του Ιστορικού Αρχείου του Τάγματος Ιησουιτών στην Ελλάδα, ως προς το είδος και το περιεχόμενό του, είναι πολύ πλούσιο. Περιλαμβάνει: επιστολές, ομιλίες, κηρύγματα, ημερολόγια, λογιστικά και ιστορικά βιβλία, κτηματολόγια, έγγραφα θεολογικών, ηθικών και πνευματικών μελετών, και άλλα.

Αποτελεί πλούσια και πολύτιμη πηγή για επιστήμονες, ερευνητές και συγγραφείς, οι οποίοι ενδιαφέρονται για την ελληνική ιστορία των τελευταίων 500 χρόνων, ενώ εξίσου σημαντικές είναι οι πληροφορίες και αναφορές που υπάρχουν για άλλες χώρες. Εδώ και δεκαετίες, υλικό από τα ιστορικά αρχεία των Ιησουιτών έχει αποτελέσει θέμα ή σημαντικό βοήθημα για διδακτορικά συγγράμματα, καθώς και ιστορικές, κοινωνιολογικές ή άλλες μελέτες και εδόσεις.

Αντίθετα με ό,τι πιστεύεται γενικά, το Ιστορικό Αρχείο δεν περιορίζεται στη θρησκευτική θεματολογία, αλλά εκτείνεται σε τομείς όπως τα μαθηματικά, την αστρονομία, την ιστορία, την αρχαία λογοτεχνία, τις πατερικές μελέτες, κ.τ.λ.

Μέσα σε αυτή τη μεγάλη ποικιλία ντοκουμέντων, ανάμεσα στα πιο εντυπωσιακά χειρόγραφα ξεχωρίζουν, ενδεικτικά, το λυτό παραχώρησης ενός φέουδου από τον τότε Δούκα του Αιγαίου (14ος αιώνας), μια δικαστική απόφαση του Αρχιεπισκόπου Ματούρη (1565), τα λεξικά-γραμματικές του Girolamo Germano (1622) και το Μαθηματάριο του Δανιήλ του Κεραμέως.

Η συλλογή των αρχείων που έχουν συγκεντρωθεί στη Μονή Ιησουιτών της Αθήνας, εκτός από το ΑΤΙΣ, περιλαμβάνει και άλλα αρχεία, όπως αυτό της Τήνου (ΑΤΙΤ), του οποίου η ταξιθέτηση και μια σύντομη καταγραφή έχουν ήδη αρχίσει.

Η "Παναγία" / Μαραγκός, π. Γαβριήλ, Ινστιτούτο Ανθρωπιστικών Επιστημών, Αθήνα, 2012.

Το Αρχείο των Ιησουιτών στην Ελλάδα εξυπηρετεί εδώ και δεκαετίες διάφορους ερευνητές ειδικών θεμάτων, που καταλήγουν σε πανεπιστημιακά διδακτορικά συγγράμματα ή σε εκδόσεις ιστορικών, κοινωνικών και άλλων μελετών.

Επισήμανση: http://jesuits.gr/category/%ce%b9%ce%bd%cf%83%cf%84%ce%b9%cf%84%ce%bf%cf%85%cf%84%ce%bf/%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%81%ce%b9%ce%ba%cf%8c-%ce%b1%cf%81%cf%87%ce%b5%ce%af%ce%bf/ (07/03/2019)