Γενικά Αρχεία του Κράτους - Τμήμα Σύρου

• ΓΑΚ Σύρου
• Γ.Α.Κ. Σύρου

• Κρατικός αρχειακός φορέας

Τα Αρχεία Νομού Κυκλάδων είναι περιφερειακή υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους, που υπάγονται στον Υπουργό Παιδείας, Δια Bίου Mάθησης και Θρησκευμάτων. Βασικός σκοπός των Γ.Α.Κ.-Αρχείων Νομού Κυκλάδων είναι η εποπτεία, διάσωση, συγκέντρωση, ταξινόμηση και ευρετηρίαση του αρχειακού υλικού του Νομού Κυκλάδων -πλην της Νάξου, όπου υπάρχει Μόνιμο Τοπικό Ιστορικό Αρχείο- καθώς και η διάθεση και η με ποικίλους τρόπους αξιοποίησή του.

Ο πυρήνας του αρχειακού υλικού, που απόκειται στα Γ.Α.Κ. - Αρχεία Nομού Κυκλάδων, είναι το αρχείο του Δήμου της Ερμούπολης με έγγραφα και κατάστιχα από τη δεκαετία 1820, που φυλάσσονταν στις αποθήκες στις αποθήκες και στους «πύργους» του δημαρχιακού μεγάρου.

Το 1948, έγινε μια πρώτη προσπάθεια οργάνωσης του δημοτικού αρχείου από το διάκονο Ευάγγελο Μονογυιό με την ίδρυση του «Ιστορικού Αρχείου Κυκλάδων» και το διορισμό του με τον τίτλο του «αρχειοφύλακα». Ο Διευθυντής των Γ.Α.Κ. , Εμμανουήλ Πρωτοψάλτης, ενδιαφέρθηκε προσωπικά για την ίδρυση και οργάνωση των αρχείων της Ερμούπολης , τα οποία επισκέφτηκε το 1951.
Το 1952 μετά από το θάνατο του Ε. Μονογυιού , συνεχίζεται η δημόσια συζήτηση από τον τύπο για την τύχη του Ιστορικού Αρχείου.
Το 1953 , οι ντόπιοι λόγιοι Δημήτριος Κρίνος και Ανδρέας Δρακάκης, προτείνουν την ενοποίηση της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Ερμουπόλεως με το Ιστορικό Αρχείο με τη σύμφωνη γνώμη του προαναφερθέντος Διευθυντή των Γ.Α.Κ.

Το σχέδιο δεν εφαρμόστηκε, η Βιβλιοθήκη παρέμεινε δημοτική και το 1957 ο Δημήτριος Κρίνος αναλαμβάνει την επιχείρηση διάσωσης και μεταφοράς του Ιστορικού Αρχείου σε ασφαλέστερους χώρους.
Με τη Μεταπολίτευση, ο δήμαρχος Νίκος Φιλάρετος , ανέθεσε στον ικανότατο, δημοτικό υπάλληλο Στέλιο Αλεξάνδρου , τη φύλαξη του αρχειακού υλικού και τη διαχείριση των κονδυλίων που διέθετε το ΥΠΕΠΘ για την υπηρεσία. Ο Στέλιος Αλεξάνδρου παρέμεινε σ' αυτή τη θέση μέχρι το 1990.

Εν τω μεταξύ, το καλοκαίρι του 1975, ο ιστορικός Χρήστος Λούκος εντόπισε το αρχείο του Δήμου σε μια αίθουσα και σ΄ έναν από τους πύργους του δημαρχιακού μεγάρου, όπου, μάλλον, με τις φροντίδες του Δημητρίου Κρίνου είχαν στοιβαχτεί. Την ίδια χρονιά η Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού δέχτηκε να αναλάβει την ταξινόμηση του δημοτικού αρχείου. Στα τέλη του 1976 η Εταιρεία ζήτησε από το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας κι εγκρίθηκε η χρηματοδότηση του προγράμματος. Η «ομάδα Σύρας» , όπως ονομάστηκαν τα μέλη που αποτέλεσαν την ειδική επιτροπή ταξινόμησης , εργάστηκε το καλοκαίρι του 1977 και 1978.

Το 1982 αναγνωρίζεται ως Μόνιμο Τοπικό Ιστορικό Αρχείο Κυκλάδων. Τη φύλαξη του ταξινομημένου αρχείου εξακολουθεί να έχει ο Στέλιος Αλεξάνδρου. Στα τέλη της ίδιας δεκαετίας υπάγεται στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.

Το 1987 δημοσιεύτηκε ο έντυπος «Οδηγός του Δημοτικού Αρχείου Ερμούπολης 1821-1949» των Χρήστου Λούκου-Πόπης Πολέμη από την Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού.

Με το νόμο 1946/91 το Αρχείο, ως περιφερειακή, πλέον, υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους, αποκτά τον τίτλο «Γενικά Αρχεία του Κράτους-Αρχεία Νομού Κυκλάδων που διατηρεί ως σήμερα.

Τα Αρχεία Νομού Κυκλάδων στεγάζονται από το 1990 σε κτήριο, που παραχωρήθηκε από το Δήμο Ερμούπολης, στην Πλατεία Μιαούλη.

Διοικητικά Εκπαιδευτικά: σχολεία - σχολές - εκπαιδευτικά ιδρύματα Δικαστικά: δικαστικές αρχές Συμβολαιογραφικά: Συμβολαιογράφοι Δημοτικά: οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης Ιδιωτικά αρχεία και συλλογές.

Τα γραφεία των Αρχείων είναι ανοικτά για το κοινό από Δευτέρα έως Παρασκευή από 8.30 -14.30.

Στα Αρχεία Νομού Κυκλάδων λειτουργεί βιβλιοθήκη, υποστηρικτικά στις δραστηριότητες των Αρχείων και στις έρευνες όσων συμβουλεύονται το αρχειακό υλικό το οποίο απόκειται στα Γ.Α.Κ. Κυκλάδων. Τα Γ.Α.Κ. Κυκλάδων κάθε χρόνο εμπλουτίζουν με μικρές δωρεές την ιστορική βιβλιοθήκη για την εξυπηρέτηση των ερευνητών που το επισκέπτονται. Ετσι, αυτή τη στιγμή, έχουν καταγραφεί στο βιβλίο βιβλιοθήκης 600 τίτλοι βιβλίων. Στη διάθεση του κοινού βρίσκονται κατάλογοι των βιβλίων της βιβλιοθήκης σε έντυπη ή και ηλεκτρονική μορφή.