Fonds Αρ.Εισ. 376 - Αρχείο Πηνελόπης Δέλτα

Identity area

Reference code

Αρ.Εισ. 376

Title

Αρχείο Πηνελόπης Δέλτα

Date(s)

  • 1913-1940 (Creation)

Level of description

Fonds

Extent and medium

44 τεμάχια

Context area

Name of creator

(1874 - 1941)

Biographical history

Η Πηνελόπη Δέλτα, αδελφή του Αντώνη Μπενάκη, γεννήθηκε το 1874 και ήταν το τρίτο από τα έξι παιδιά του Εμμανουήλ Μπενάκη και της Βιργινίας Χωρέμη.
Την παιδική και εφηβική της ηλικία πέρασε στην Αλεξάνδρεια, με πολλά ταξίδια στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το μεγαλοαστικό περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε της παρείχε κάθε δυνατότητα για παιδεία και πνευματική καλλιέργεια, ενώ η αυταρχική ανατροφή, κυρίως της μητέρας της, διαμόρφωσε μία εύθραυστη προσωπικότητα που αρκετές φορές θεωρούσε ως μόνη διέξοδο το θάνατο.
Ο γάμος της με τον επιχειρηματία Στέφανο Δέλτα το 1895 ήταν η λύτρωση από το οικογενειακό περιβάλλον και ταυτόχρονα ο δρόμος για την πνευματική της ανάπτυξη και ωριμότητα. Από το γάμο αυτό απέκτησε τρεις κόρες, τη Σοφία, τη Βιργινία και την Αλεξάνδρα, τις οποίες ανέθρεψε υποδειγματικά.
Το έμφυτο συγγραφικό της ταλέντο εκδηλώθηκε ήδη από την παιδική της ηλικία. Η προσφορά της στην παιδική λογοτεχνία υπήρξε καθοριστική για την εξέλιξη του παιδικού βιβλίου, σε μια εποχή που το είδος του εξέλιπε. Τα έργα της, εμπνευσμένα κυρίως από τα εθνικά ιστορικά γεγονότα, γαλούχησαν πολλές γενιές ελληνοπαίδων και παραμένουν επίκαιρα μέχρι τις μέρες μας. Ανεξίτηλα στις παιδικές μας μνήμες έχουν μείνει τα «Παραμύθι χωρίς όνομα», «Τον Καιρό του Βουλγαροκτόνου», «Τα Μυστικά του Βάλτου», «Ο Μάγκας», και το πλέον αγαπητό, «Ο Τρελαντώνης», διήγημα για τον αδελφό της, Αντώνη Μπενάκη. Είχε γίνει μέλος σε πολλά επιστημονικά σωματεία και εταιρείες, συμβάλλοντας με κάθε μέσο στην προώθηση των γραμμάτων και του πολιτισμού.
Μεγάλη θεωρείται και η συμβολή της στη συγκέντρωση προφορικών πηγών της σύγχρονης ιστορίας. Ξεκινώντας με τις καταγραφές των απομνημονευμάτων των μακεδονομάχων, οι οποίες αποτελούν σήμερα πολύτιμες ιστορικές πηγές, κατόρθωσε να συλλέξει προφορικές μαρτυρίες και διηγήσεις για τα πιο σημαντικά, πολιτικά και πολεμικά, γεγονότα του καιρού της. Η ευαισθησία της στα εθνικά θέματα και η οικογενειακή της παράδοση δεν την άφηναν αμέτοχη στις δύσκολες στιγμές της χώρας. Το 1918 πήρε μέρος σε δύο αποστολές στην Ανατολική Μακεδονία για να βοηθήσει παλινοστούντες ομήρους από τη Βουλγαρία. Την ίδια ευαισθησία έδειξε κατά τη Μικρασιατική καταστροφή και τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940.
Η γεμάτη πατριωτισμό ψυχή της δεν άντεξε τη βαριά ατμόσφαιρα της γερμανικής εισβολής και έτσι πήρε τη μεγάλη απόφαση να θέσει τέλος στη ζωή της το 1941, την ημέρα που έμπαιναν οι Γερμανοί στην Αθήνα.

Archival history

Immediate source of acquisition or transfer

Προέλευση: Παύλος Ζάννας

Content and structure area

Scope and content

Δύο τετράδια χειρόγραφα της Πηνελόπης Δέλτα με τον τίτλο: «Απομνημονεύματα Α΄» και «Απομνημονεύματα Β΄» (1932).
Χειρόγραφα του Ιάνκου Δραγούμη με τον τίτλο «Εκστρατεία Ρωσσίας» (τέσσερα τετράδια και λυτά φύλλα, με σημειώσεις και διορθώσεις της Πηνελόπης Δέλτα) και σχέδια μαχών.
Χειρόγραφα Κωνσταντίνου Μανέτα με τον τίτλο «Εκστρατεία Ουκρανίας»· δακτυλογραφημένη έκθεση πεπραγμένων της 13ης μεραρχίας κατά την αναχώρησή της από Αθήνα για τη Ρωσία και τη Μικρά Ασία (1919), με χειρόγραφες διορθώσεις της Πηνελόπης Δέλτα.
Χειρόγραφα Κωνσταντίνου Βλάχου με τον τίτλο «Χερσών. Μια ματιά στην προετοιμασία για την Ουκρανία» και με σημειώσεις της Πηνελόπης Δέλτα.
Επιστολές του Νεόκοσμου Γρηγοριάδη προς την Πηνελόπη Δέλτα (1938-1940) και χειρόγραφο του ίδιου με τον τίτλο «Λεπτομέρειες της εκστρατείας Ρωσίας 1918-1919)».
Δακτυλογραφημένο κείμενο του Αλέκου Μερεντίτη με τον τίτλο «Επιχειρήσεις του Ελληνικού στρατού εις Ουκρανίαν».
Επιστολές των Αλέκου Μερεντίτη και Νικολάου Βλαχόπουλου προς την Πηνελόπη Δέλτα (1938-1940)· έκθεση του Ηλία Ματθιού με τον τίτλο «Ιστορικόν 16ης Φεβρουαρίου 1919».
Επιστολές ανταλλαγείσες μεταξύ της Πηνελόπης Δέλτα και του Παναγιώτη Γαργαλίδη (1939).
Άρθρα των Παναγιώτη Γαργαλίδη (1918) και Κώστα Μιχαηλίδη (1921) που δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα Πρωΐα (8 Οκτωβρίου 1928).
Δακτυλογραφημένο κείμενο του Γεωργίου Κονδύλη με τον τίτλο «Εκστρατεία εις Ρωσσίαν».
Χάρτες περιοχής Οδησσού (1913, 1917).

Appraisal, destruction and scheduling

Accruals

System of arrangement

Conditions of access and use area

Conditions governing access

Conditions governing reproduction

Language of material

Script of material

Language and script notes

Physical characteristics and technical requirements

Finding aids

Allied materials area

Existence and location of originals

Existence and location of copies

Related units of description

Related descriptions

Publication note

Publication note

  • Αρχείο της Π.Σ. Δέλτα, Γ΄, Π.Σ. Δέλτα, Πρώτες Ενθυμήσεις, επιμ. Π.Α. Ζάννας, Αθήνα 1981.
  • Αρχείο της Π.Σ. Δέλτα, Δ΄, Εκστρρατεία στη Μεσημβρινή Ρωσία 1919 Κείμενα Ιάνκος Δραγούμης - Κωνσταντίνος Μανέτας - Κωνσταντίνος Βλάχος - Νεόκοσμος Γρηγοριάδης, επιμ. Π.Α. Ζάννας, Αθήνα 1982.

Notes area

Note

Alternative identifier(s)

Access points

Place access points

Description control area

Description identifier

Institution identifier

Rules and/or conventions used

Dates of creation revision deletion

Script(s)

Sources

Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από Τσελίκα, Βαλεντίνη, Οδηγός Ιστορικών Αρχείων Μουσείου Μπενάκη, 2006.

Archivist's note

Archivist's note

Accession area