Identity area
Reference code
Title
Date(s)
- 1940-1990 (Creation)
Level of description
Fonds
Extent and medium
11 κουτιά, 156 φάκελοι: 15 φάκελοι αλληλογραφία, 7 φάκελοι δημοσιεύματα, 21 φάκελοι έγγραφα, 1 κουτί οπτικοακουστικό υλικό (4 κασέτες ήχου, 9 κασέτες βίντεο, 6 ψηφιακοί δίσκοι ήχου), 394 φωτογραφικές λήψεις
Context area
Name of creator
Biographical history
Γεννημένος στα 1924 στη Μυτιλήνη, από Μικρασιάτες γονείς, ο Βάσος Καπάνταης ήταν ένας γλύπτης που με το έργο του ύμνησε την πατρίδα που δεν γνώρισε, θρήνησε έναν τόπο της ψυχής περισσότερο παρά του κόσμου τούτου, ευαγγελιζόμενος την πνευματική επιστροφή στη γενέθλια γη. Σπούδασε γλυπτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1942-1947) με καθηγητές τους Κώστα Δημητριάδη και Μιχάλη Τόμπρο, καθώς και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ασχολήθηκε συστηματικά με την κεραμοπλαστική, το μετάλλιο, αλλά και με τις διακοσμητικές τέχνες επιδιώκοντας ένα ενιαίο ύφος που εκκινούσε από την αρχαιότητα και έφτανε ως τη λαϊκή τέχνη. Η δημιουργία του Καπάνταη εξελίσσεται μέσα στο πλαίσιο της ελληνικής μεταπολεμικής γλυπτικής, δηλαδή τη σταδιακή απομάκρυνση από τύπους της αρχαϊκής πλαστικής και το άνοιγμα προς τάσεις του Μοντερνισμού και συγκεκριμένα την Αφαίρεση. Η Νίκη, που φιλοτέχνησε το διάστημα 1949-1951 προκειμένου να στηθεί στην Κρήτη και εκτέθηκε στην Πανελλήνια του 1952 κερδίζοντας καθολική αποδοχή, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της αφετηρίας του. Αντίστοιχα, η αναθηματική Στήλη στην κεντρική πλατεία της Νέας Σμύρνης (1969) και το άγαλμα της Ελευθερίας στη Χελωνοσπηλιά Καλαβρύτων (1971) φανερώνουν τη βαρύτητα της παράδοσης στο έργο του Καπάνταη. Σταδιακά ο καλλιτέχνης θα στραφεί σε ολοένα και πιο αφαιρετικές και εξπρεσιονιστικές φόρμες. Η έννοια του σπαράγματος (κατάλοιπο της αρχαιολογικής του παιδείας), η επίδραση του Μοντερνισμού (ιδίως της γλυπτικής του Henry Moore) αλλά και η εγγενής ανάγκη του Καπάνταη να μετατρέψει το θέμα σε σύμβολο, χαρακτήρισαν την όψιμη δημιουργία του: μνημειακά, δημόσια έργα όπως το Ηρώο της Περγάμου στην πλατεία της Εστίας Νέας Σμύρνης (1978) και το Ηρώο του Πόντου στο Χαϊδάρι (1987) κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση, ενώ ανάλογο πνεύμα διακρίνει και μικρότερα γλυπτά του, με γυμνά γυναικεία σώματα αλλά και ζευγάρια που μιλούν για τη χαρά και την ομορφιά της ζωής. Ο Καπάνταης, παρ’ όλη την αφαιρετική διάσταση του όψιμου έργου του, δεν πέρασε ποτέ στην Αφαίρεση. Η κλασική του παιδεία και οι ιδέες του καθόρισαν την ανθρωποκεντρική του δημιουργία που φαίνεται πως υπάκουε σε μια και μόνο αρχή: το μέτρο. Το 1990, λίγο προτού πεθάνει, ο καλλιτέχνης παρατηρούσε πως «Είναι ήδη πολύ, ευτυχώς, να είσαι Ίων, να είσαι από πρόσφυγες γονείς του 1922, να είσαι γλύπτης και πολίτης του αρχαίου Δήμου των Αθηναίων, να είσαι πατέρας γιου και σύζυγος γυναίκας, να έχεις σπίτι και αυλή και δέντρα και σκύλους και πουλιά ελεύθερα στα δέντρα, να έχεις φίλους και Θεό και ελπίδα για ειρηνική παλιννόστηση στη γη των προγόνων». Μέσα στη φράση αυτή κρύβεται, εντέλει, όλο το μεγαλείο του γλύπτη αλλά και του ανθρώπου Καπάνταη.
Repository
Archival history
Το αρχείο βρισκόταν στο εργαστήριο/ οικία του καλλιτέχνη στην Νέα Σμύρνη. Η καταγραφή των έργων πραγματοποιήθηκε στην οικία των κληρονόμων
Immediate source of acquisition or transfer
Δωρεά της συζύγου του καλλιτέχνη Ισμήνης και του γιου τους Δούκα Καπάνταη, 26 Οκτωβρίου 2017 (συμφωνητικό δωρεάς, αρ. πρωτ. 393, αρχειακού υλικού και παραχώρησης δικαιωμάτων προβολής στον ιστότοπο του Ιδρύματος).
Content and structure area
Scope and content
Φωτογραφίες, διοικητική και προσωπική αλληλογραφία, δημοσιεύματα σχετικά με το έργο του καλλιτέχνη σε ημερήσιο και περιοδικό τύπο, βιβλία και καταλόγους, βιβλιοθήκη του καλλιτέχνη, οπτικοακουστικό υλικό.
Appraisal, destruction and scheduling
Accruals
System of arrangement
Conditions of access and use area
Conditions governing access
Δεν υπάρχουν περιορισμοί
Conditions governing reproduction
Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στους κληρονόμους
Language of material
Script of material
Language and script notes
Ελληνικά, Γαλλικά, Αγγλικά
Physical characteristics and technical requirements
Finding aids
Αναλυτική καταγραφή έργων, ευρετήριο αρχείου
Allied materials area
Existence and location of originals
Existence and location of copies
Related units of description
Notes area
Note
Η ψηφιοποίηση του αρχείου και η ανάρτηση των έργων στον ιστότοπο του ΜΙΕΤ βρίσκονται σε εξέλιξη.
Καταγραφή, ψηφιοποίηση αρχείου: Σπύρος Μοσχονάς.
Alternative identifier(s)
Access points
Place access points
Name access points
Genre access points
Description control area
Description identifier
Institution identifier
Rules and/or conventions used
Dates of creation revision deletion
2018
Script(s)
Sources
Δελτίο περιγραφής Φορέα
Archivist's note
Κωνσταντίνος Φιολάκης