Η αρχή της πολιτικής σταδιοδρομίας του Στέφανου Ν. Δραγούμη, συμπίπτει και ταυτίζεται με την ανορθωτική προσπάθεια του Χ. Τρικούπη, αλλά συνεχίζεται και μετά το θάνατο του αρχηγού του τρικουπικού κόμματος, τις δύο πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα.
Ως έμπιστος φίλος και συνεργάτης του Χ. Τρικούπη, μέλος των κυβερνήσεών του (1886,1892), θα συμμετάσχει και αυτός στην διαμόρφωση του σύγχρονου νεοελληνικού κράτους και στην ορθολογική, οικονομική και πολιτική του ανάπτυξη.
Τα ιστορικά γεγονότα του τέλους του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ού, είναι καθοριστικά για τη σύγχρονη Ελλάδα. Ο ερευνητής της ιστορικής περιόδου που θα θελήσει να χρησιμοποιήσει το πλούσιο αυτό αρχειακό υλικό, θα παρακολουθήσει τα γεγονότα αυτά να διαγράφονται και να εξελίσσονται μέσα από τις ιδιαίτερες συχνά πτυχές τους.

Πλούσια θεματολογία χαρακτηρίζει το σύνολο του αρχειακού υλικού. Τα μεγάλα εξωτερικά θέματα, όπως το Βουλγαρικό (οι συνέπειες της προσάρτησης της Ανατολικής Ρωμυλίας), το Ρουμανικό (η ελληνορουμανική διαφορά με αφορμή τη δίκη Ζάππα και το θέμα των Κουτσόβλαχων), τα Ελληνοτουρκικά, το Αλβανικό – Ηπειρωτικό, το Κρητικό ζήτημα (αυτονομία και ένωση της Κρήτης), το Μακεδονικό, κατέχουν μία κυρίαρχη θέση στα περιεχόμενα του αρχείου.
Ακολουθούνται από τα οικονομικά θέματα (φορολογικά νομοσχέδια, δημόσια δάνεια, νομισματικά θέματα) και σε άμεση συνάρτηση με αυτά η διανομή γαιών στην Θεσσαλία και η αποκατάσταση των προσφύγων (Θεσσαλικά).
Η υπόθεση Ζάππα (σχέσεις Ελλάδας – Ρουμανίας), η Επιτροπή Ολυμπίων και τα Ολύμπια καθώς και τα φιλολογικά και αρχαιολογικά ενδιαφέροντα του Στέφανου Ν. Δραγούμη, συνθέτουν ένα άλλο μεγάλο θεματολογικό κομμάτι του αρχείου.
Το συναρπαστικό χαρακτηριστικό του αρχειακού αυτού υλικού, είναι η διαχρονικότητα και η συνέχεια σε επίπεδο θεμάτων και προσώπων.

Χαρακτικό με θέμα το θάνατο του Παύλου Μελά, ο οποίος ήταν αξιωματικός πυροβολικού του ελληνικού στρατού και πρωτεργάτης του Μακεδονικού αγώνα. Κεντρική θέση στο έργο έχει η προσωπογραφία του Π. Μελά. Στα αριστερά απεικονίζεται γυναικεία μορφή -προσωποποίηση της ελεύθερης Ελλάδας- που ετοιμάζεται να τον στεφανώσει, ενώ στα δεξιά απεικονίζεται μια ακόμη γυναικεία μορφή αλυσοδεμένη -προσωποποίηση των αλύτρωτων ελληνικών περιοχών- η οποία θρηνεί το νεκρό ήρωα. Πάνω από την προσωπογραφία υπάρχει η επιγραφή : "Αθανασία τοις προμάχοις αδικουμένων". Στο κάτω μέρος του έργου διακρίνεται στιγμιότυπο μάχης.

Χαράκτης: Λιθ. Πόλλι & Λεβάντη
Εκδότης: Κεντρικόν Βιβλιοπωλείον Δράκου Δ. Παπαδημητρίου
Τόπος έκδοσης χαρακτικού: Αθήναι
Τόπος έκδοσης χαρακτικού: [Athens]

Αρχείο του Μακεδονομάχου Καπετάν Τσόντου Βάρδα. Περιλαμβάνει ημερολόγια, υπομνήματα, επιστολές, έγγραφα, εφημερίδες, αποκόμματα εφημερίδων, πρακτικά, πρωτόκολλα, σημειωματάρια και πλήθος άλλων στοιχείων αναφερόμενα κυρίως στη δράση του Τσόντου Βάρδα κατά τον Μακεδονικό, τον Βορειοηπειρωτικό αγώνα και τον Εθνικό Διχασμό. Αναλυτικότερα:

1. Κρητικά (1867-1912).
2. Μακεδονικός Αγών (1903-1905).
   3-4. Μακεδονικός Αγών (1906-1913).
3. Μακεδονικός Αγών (1916-1917): Αλληλογραφία.
4. Μακεδονικός Αγών. Σημειώσεις – Επιστολές.
5. Ηπειρωτικός Αγών (1913-1914).
6. Ηπειρωτικός Αγών (1914).
7. Ηπειρωτικός Αγών (1914).
8. Ηπειρωτικός Αγών. Αλληλογραφία με διάφορους (Μητροπολίτες, Καπεταναίους, Αξιωματικούς), Νοσοκομείο, Τηλεγραφείο, Πυρομαχικά, Οικονομικά, Πρωτόκολλα Αλληλογραφίας, Ημερήσιες Διαταγές.
9. Ηπειρωτικός Αγών (1915-1916).
10. Προσωπικά στοιχεία.
    17-19. Αυτόγραφα Ημερολόγια.
    20-22. Ευρετήρια αγωνιστών, βιβλία πράξεων Μακεδονικού Κομιτάτου (1877-1878).
11. Διάφορα βιβλία.
12. Αποκόμματα Εφημερίδων.
13. Αποκόμματα Εφημερίδων.
    26-27. Αποκόμματα Εφημερίδων (1914-1917).
    28-30. Αποκόμματα εφημερίδων, Πολιτική δράση Τσόντου Βάρδα, αγώνες κατά Βενιζέλου.

Έντεκα πρωτότυπες επιστολές του Παύλου Μελά προς τη Λουΐζα Ριανκούρ, 1900-1904. Περιέχουν ευχαριστίες για δωρεές της και ενημέρωση για την εξέλιξη του Μακεδονικού Αγώνα.
Δέκα πρωτότυπες επιστολές του Μάρκου Ν. Δραγούμη, αδελφού του Στέφανου, προς τη Λουΐζα Ριανκούρ, 1899-1906. Πρόκειται για σύντομες επιστολές με προσωπικά και κοσμικά νέα.
Τέσσερις ευχαριστήριες επιστολές της Κεντρικής Επιτροπής Περιθάλψεως και του Υπουργικού Συμβουλίου για εισφορές της Ριανκούρ για τις οικογένειες των απόρων εφέδρων και για τις ανάγκες του πολέμου (1912-1913)
Δύο τηλεγραφήματα προς την Λ. Ριανκούρ, με επείγον αίτημα χρηματοδότησης και ευχαριστίες αντίστοιχα (χ.χ., γαλλικά) και μία απόδειξη ανάληψης 10.000 φράγκων από την Εθνική Τράπεζα, την οποία υπογράφει ο Παύλος Μελάς (1903, γαλλικά)
Υλικό σχετικά με την προετοιμασία έκδοσης των επιστολών του Παύλου Μελά: δακτυλόγραφες μεταγραφές, χειρόγραφα εισαγωγικού σημειώματος, τεκμηριωτικό υλικό για την Ριανκούρ, κλπ.