Περιοχή αναγνώρισης
Κωδικός αναγνώρισης της ενότητας περιγραφής
Τίτλος
Χρονολογία(ες)
- κυρίως 1913-1933 (Δημιουργία)
- 1900-1988 (Δημιουργία)
Επίπεδο περιγραφής
Αρχείο
Μέγεθος και υπόστρωμα της ενότητας περιγραφής (ποσότητα, όγκος ή διαστάσεις)
14 αρχειακά κουτιά, 1 κουτί με φωτογραφίες, 1 βιβλίο μεγάλων διαστάσεων (εφημερίδες)
Περιοχή πλαισίου παραγωγής
Όνομα του παραγωγού
Βιογραφικό σημείωμα
Ο Χαρίσιος Βαμβακάς γεννήθηκε στην Κοζάνη το 1872. Πήγε σχολείο στην πατρίδα του και σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και στη συνέχεια στην Ελβετία, όπου αναγορεύθηκε διδάκτωρ του δικαίου και των πολιτικών επιστημών. Έζησε μερικά χρόνια στην Κωνσταντινούπολη, όπου συνεργάστηκε ως δικηγόρος με τον Βορειοηπειρώτη δικηγόρο Γ. Τσάκο.
Διετέλεσε βουλευτής Σερβίων και Κοζάνης στο Οθωμανικό Κοινοβούλιο αντικαθιστώντας τον βουλευτή Κων. Δρίζη. Υπήρξε μέλος της Οργανώσεως Κωνσταντινουπόλεως που ιδρύθηκε από τον Α. Σουλιώτη-Νικολαΐδη με σκοπό την ανάσχεση της βουλγαρικής επιρροής στη Μακεδονία.
Το 1913 και το 1914 υπήρξε απεσταλμένος της ελληνικής κυβέρνησης σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες (Βιέννη, Βερολίνο, Παρίσι, Λονδίνο, Αγία Πετρούπολη) με σκοπό την άσκηση επιρροής στις κυβερνήσεις και την κοινή γνώμη των ευρωπαϊκών χωρών υπέρ των ελληνικών θέσεων.
Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη. Εκεί υπήρξε εκδότης και διευθυντής της γαλλόφωνης εφημερίδας Tribune με την οποία διαφώτιζε το γαλλόφωνο κοινό για τα ελληνικά πράγματα.
Το 1919 διορίστηκε από τον Ελ. Βενιζέλο αντιπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης στη Διασυμμαχική Κυβέρνηση Θράκης υπό τον Γάλλο στρατηγό C.A. Charpy. Από τη θέση αυτή εργάστηκε για την ενσωμάτωση της περιοχής στην ελληνική επικράτεια. Τον Μάιο του 1920 διορίστηκε Γενικός Διοικητής Δυτικής Θράκης [1]. Τον Σεπτέμβριο του 1920 (2.9.1920) διορίστηκε Διοικητής Ανατολικής Μακεδονίας, θέση από την οποία παραιτήθηκε με την κυβερνητική αλλαγή του Νοεμβρίου του 1920.
Εξελέγη γερουσιαστής στις 21 Απριλίου 1929 και διετέλεσε αντιπρόεδρος της Γερουσίας. Παραιτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 1930 για να βάλει υποψηφιότητα ως δήμαρχος Θεσσαλονίκης με το Κόμμα των Φιλελευθέρων. Διετέλεσε δήμαρχος της πόλης από το 1931 μέχρι τον Ιούλιο του 1933, όταν παύθηκε, αφού προηγήθηκε διαχειριστικός έλεγχος και του επιβλήθηκε ποινή αργίας από τον Γενικό Διοικητή Μακεδονίας, Φίλιππο Δραγούμη, στο πλαίσιο των πολιτικών διώξεων των βενιζελικών.
Ασχολήθηκε με τις επιχειρήσεις δημιουργώντας τη «Βιομηχανία Τροχοφόρων Χαρίσιου Ηλ. Βαμβακά». Ήταν ακόμη μέτοχος της Ανωνύμου Εταιρείας Υφασμάτων «Υφανέτ» και νομικός σύμβουλος της βελγικής εμπορικής εταιρείας πετρελαίων SOCOMBEL.
Ήταν επίσης μέλος του Γενικού Διοικητικού Συμβουλίου της Γεωργικής Τραπέζης Μακεδονίας (1924-1930), της Ανωτέρας Ενοριακής Αντιπροσωπείας Θεσσαλονίκης (1927), επίτιμο μέλος του Ναυτικού Ομίλου Θεσσαλονίκης και του Γυμναστικού Συλλόγου «Μέγας Αλέξανδρος».
Είχε παντρευτεί την κόρη του δικηγόρου Γ. Τσάκου, με την οποία αργότερα χώρισε. Απέκτησαν πέντε παιδιά: την Ευφημία, σύζυγο του γιατρού και βουλευτή Έβρου Αλέκου Παπαθανάση, τη Νίνα, σύζυγο του Τάκη (Χάνου;), την Καίτη ή Κατίνα, σύζυγο του Γιώργου Βοσνιάκου και τους Πέτρο και Ηλία Βαμβακά.
[1] Διορίστηκε Διοικητής Δυτικής Θράκης με Βασιλικό Διάταγμα της 21.5.1920 δημοσιευμένο στο ΦΕΚ 110 (τχ. Γ΄) 23.5.1920.
[Τα βιογραφικά στοιχεία αντλήθηκαν από τα βιβλία: Η απελευθέρωση της Δυτικής Θράκης. Από το αρχείο του Χαρίσιου Βαμβακά, επιμέλεια Καλλιόπης Παπαθανάση-Μουσιοπούλου, Αθήνα, 1975 και Παν. Λιούφη, Ιστορία της Κοζάνης, εν Αθήναις 1924, ανατύπωση 1994, και από υλικό του αρχείου].
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
1872: Γέννηση στην Κοζάνη.
1909 Φεβρ. ‒ 1912 Σεπτ.: Βουλευτής Σερβίων και Κοζάνης στο Οθωμανικό Κοινοβούλιο, μέλος της Οργανώσεως Κωνσταντινουπόλεως, εκδότης της «Πολιτικής Επιθεωρήσεως» συνεργάτης και αρθρογράφος της γαλλόφωνης εφημερίδας La Tribune des Nationalités.
1913 Φεβρ. ‒ 1914 Ιούνιος: Ο Ελ. Βενιζέλος του αναθέτει διπλωματικές αποστολές σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες (Λονδίνο, Παρίσι, Πετρούπολη, κλπ.) για τη διεκδίκηση των εθνικών δικαίων. Καταδίκη του ερήμην σε θάνατο από την τουρκική κυβέρνηση για την εθνική του δράση.
1912-1919: Εκδότης της γαλλόφωνης εφημερίδας Tribune στη Θεσσαλονίκη.
1918 Οκτ. ‒ 1919 Σεπτ.: Λαμβάνει μέρος στη Συνδιάσκεψη των Παρισίων ως αντιπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης για τα ζητήματα της Θράκης και του αλύτρωτου ελληνισμού.
1919 Σεπτ. 29: Διορίζεται αντιπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης στη Διασυμμαχική Κυβέρνηση Δυτικής Θράκης. Κατορθώνει να κερδίσει την εμπιστοσύνη του αρχιστράτηγου Fr. d’ Esperey και του διοικητή της Διασυμμαχικής Κυβέρνησης C.A. Charpy.
1920 Μαΐου 14: Κατάληψη Δυτικής Θράκης από τα ελληνικά στρατεύματα.
1920 Μαΐου 21: Διορίζεται πρώτος Γενικός Διοικητής Δυτικής Θράκης.
1920 Ιουλ. 30: Υπογραφή Συνθήκης Παρισίων με την οποία μεταβιβαζόταν η Δυτική Θράκη από τις Συμμαχικές Δυνάμεις στην Ελλάδα.
1920 Σεπτ. 5 – Νοεμ. 26: Γενικός Διοικητής Ανατολικής Μακεδονίας.
1929 Απρ. 21 – 1930 Δεκ. 23: Εκλέγεται γερουσιαστής και διατελεί αντιπρόεδρος της Γερουσίας.
1930 Δεκ. 23: Εκλέγεται δήμαρχος Θεσσαλονίκης.
1931 Οκτ.: Παίρνει μέρος στο Β΄ Βαλκανικό Συνέδριο στην Κωνσταντινούπολη.
1931 Οκτ. 26: Επίσκεψη Προέδρου Δημοκρατίας Αλεξ. Ζαΐμη στη Θεσσαλονίκη.
1933 Ιούλ. 1: Αποχωρεί από τη δημαρχία.
1935: Αποσύρεται από την πολιτική.
1952: Πεθαίνει μετά από μακρά ασθένεια.
Φορέας διατήρησης του αρχείου
Ιστορικό της ενότητας περιγραφής
Το αρχείο διαφύλαξε η αγαπημένη κόρη του Βαμβακά, Ευφημία Α. Παπαθανάση (παντρεμένη με τον Αλέκο Παπαθανάση, γιατρό και πολιτικό, βουλευτή για χρόνια στο νομό Έβρου, βλ. περισσότερα στο https://greek-parliament-members.anavathmis.eu/%CF%80%CE%B1%CF%80%CE%B1%CE%B8%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%83%CE%B7%CF%82-%CE%B1%CE%BB%CE%AD%CE%BE%CE%B1%CE%BD%CE%B4%CF%81%CE%BF%CF%82/) και στη συνέχεια η εγγονή του Καλλιόπη Παπαθανάση (παντρεμένη με τον πολιτικό μηχανικό Στυλιανό Μουσιόπουλο και μητέρα του καθηγητή της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ., Νικολάου Μουσιόπουλου) η οποία το 1975 σε μια προσπάθεια αξιοποίησης του αρχείου εξέδωσε μία αντιπροσωπευτική επιλογή εγγράφων της περιόδου 1919-1920. Ο Νικόλαος Μουσιόπουλος εντόπισε πρόσθετο υλικό και το δώρισε με την ευγενική μεσολάβηση του Βασίλη Γούναρη τον Απρίλιο του 2022.
Διαδικασία πρόσκτησης
Αγορά, Δεκέμβριος 2002. Η προσθήκη δωρεά του Νίκου Μουσιόπουλου με τη μεσολάβηση του Βασίλη Γούναρη, Απρίλιος 2022.
Περιοχή περιεχομένου και διάρθρωσης
Παρουσίαση περιεχομένου
Περιλαμβάνονται έγγραφα του Γενικού Στρατηγείου, της ΙΧης Μεραρχίας, του υπουργείου Εξωτερικών, αλληλογραφία με την Ύπατη Αρμοστεία και την Ελληνική Στρατιωτική Αποστολή στην Κων/πολη, πληροφορίες, αναφορές, αποφάσεις, διαταγές σχετικά με την πολιτική και διοικητική οργάνωση και διακυβέρνηση της Δυτικής Θράκης την περίοδο της Διασυμμαχικής Κυβέρνησης υπό τον γάλλο στρατηγό Charpy και μετά την προσάρτησή της στην Ελλάδα (1919-1920). Περιλαμβάνεται επίσης υλικό σχετικό με τη δημοτική δράση και διαχείριση του δήμου Θεσσαλονίκης που χρησιμοποιήθηκε για την υπεράσπισή του στο Συμβούλιο Επικρατείας στο πλαίσιο της προσφυγής κατά της ποινής αργίας που του είχε επιβάλει η Γενική Διοίκηση Μακεδονίας και της οριστικής παύσης του από το αξίωμα του δημάρχου (1931-1933). Έγγραφα και αλληλογραφία που σχετίζονται με τις πολιτικές, εκδοτικές, εμπορικές δραστηριότητες και τις οικονομικές και δικηγορικές υποθέσεις του Βαμβακά.
Επιλογές, εκκαθαρίσεις και τελική διατήρηση
Εκκαθαρίστηκαν τα πολλαπλά αντίγραφα.
Προσθήκες υλικού
Δεν αναμένονται προσθήκες υλικού.
Σύστημα ταξινόμησης
Λόγω της σημασίας του υλικού και του γεγονότος ότι τα τεκμήρια της προσθήκης είναι ομοειδή με το προϋπάρχον υλικό προκρίθηκε η αναταξινόμηση του αρχείου και η ένταξη των τεκμηρίων της προσθήκης στους υπάρχοντες φακέλους, εξέλιξη που έφερε αλλαγή στην αρίθμηση των φακέλων. Το παλιό Δελτίο Αρχειακής Περιγραφής δεν ισχύει (έχει κρατηθεί αντίγραφο).
Φάκελος 1 ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΘΡΑΚΗΣ / ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΘΡΑΚΗΣ (1919-1920)
Φάκελος 2 ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΘΡΑΚΗΣ / ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΘΡΑΚΗΣ (1919-1920)
Φάκελος 3 ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΘΡΑΚΗΣ / ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΘΡΑΚΗΣ (1919-1920)
Φάκελος 4 ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΘΡΑΚΗΣ / ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΘΡΑΚΗΣ (1919-1934)
Φάκελος 5 ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΘΡΑΚΗΣ / ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΘΡΑΚΗΣ / ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ (1919-1921)
Φάκελος 6 ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (1931-1933)
Φάκελος 7 ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (1900-1932)
Φάκελος 8 ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΕ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΠΡΩΤΕΎΟΥΣΕΣ (1913)
Φάκελος 9 ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΚΔΟΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ (1909-1939)
Φάκελος 10 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ, ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ (1912-1949)
Φάκελος 11 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ, ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΑ, ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ (1914-1943)
Φάκελος 12 ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ Χ. ΒΑΜΒΑΚΑ (1917-1936)
Φάκελος 13 ΕΥΦΗΜΙΑ Χ. ΒΑΜΒΑΚΑ και ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΗΣ, ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΗ-ΜΟΥΣΙΟΠΟΥΛΟΥ (1908-1988)
Φάκελος 14 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ (δεκ. 1910 - δεκ. 1950)
Παράρτημα ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΗ-ΜΟΥΣΙΟΠΟΥΛΟΥ, ΒΙΒΛΙΑ
Περιοχή όρων πρόσβασης και χρήσης
Όροι πρόσβασης
Δεν υπάρχουν περιορισμοί στην πρόσβαση.
Όροι αναπαραγωγής
Γλώσσα(ες) των τεκμηρίων
- Αγγλικά
- Βουλγαρικά
- Γαλλικά
- Γερμανικά
- Ελληνικά
- Τουρκικά
Αλφάβητο(α) των τεκμηρίων
- Αραβικό
Σημειώσεις για τη γλώσσα και γραφή των τεκμηρίων
Φυσικά χαρακτηριστικά και τεχνικές προϋποθέσεις
Πολλά τεκμήρια φέρουν μηχανικές φθορές.
Εργαλεία έρευνας
Δελτίο αρχειακής περιγραφής σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή.
Περιοχή συμπληρωματικών πηγών
Εντοπισμός πρωτοτύπων
Ιστορικό Αρχείο Υπουργείου Εξωτερικών (τα τεκμήρια του Παραρτήματος)
Εντοπισμός αντιγράφων
Συμπληρωματικές πηγές / σχετικές ενότητες περιγραφής
Σημείωση δημοσίευσης
1) Η απελευθέρωση της Δυτικής Θράκης από το αρχείο Χαρίσιου Βαμβακά. Επιμέλεια Καλλιόπης Παπαθανάση-Μουσιοπούλου. Αθήνα, 1975. [Έκδοση 189 εγγράφων του αρχείου].
2) Καλλιόπη Παπαθανάση-Μουσιοπούλου, Ελληνικά προξενεία στη Θράκη. Αθήνα, 1977.
3) Καλλιόπη Παπαθανάση-Μουσιοπούλου, «Η παλιννόστηση των προσφύγων στη Θράκη», Θρακική Επετηρίδα, 2ος τόμος, 1981. Ανάτυπο.
4) Καλλιόπη Παπαθανάση-Μουσιοπούλου, «Αγώνες του Χαρίσιου Βαμβακά στη Θράκη», Θρακική Επετηρίδα, 4ος τόμος, 1983. Ανάτυπο.
5) Καλλιόπη Παπαθανάση-Μουσιοπούλου, «Η στενή σχέση του Χαρίσιου Βαμβακά με ιστορικά γεγονότα της Θεσσαλονίκης (1916-1932)», Πρακτικά Συμποσίου «Η Θεσσαλονίκη μετά το 1912», Θεσσαλονίκη 1986. Ανάτυπο.
[Τα παραπάνω ανάτυπα μαζί με κάποια άλλα της ίδιας συγγραφέως που αναφέρονται στη Θράκη αλλά δεν χρησιμοποιούν υλικό από το αρχείο Βαμβακά, βρίσκονται στον φάκελο 13].
Περιοχή παρατηρήσεων
Σημείωση
Σημαντικό υλικό για τη μελέτη της πολιτικής και διοικητικής προσάρτησης της Δ. Θράκης περιλαμβάνεται στους φακέλους 1-5, που αναφέρονται στην Κυβερνητική Αντιπροσωπεία Δυτικής Θράκης. Μόνο μικρό τμήμα των τεκμηρίων έχει εκδοθεί από την Καλλιόπη Παπαθανάση-Μουσιοπούλου.
Σημείωση
Εναλλακτικός(οί) κωδικός(οί) αναγνώρισης
Σημεία πρόσβασης
Τόποι
Ονόματα
- Διασυμμαχική Κυβέρνηση Θράκης (Θέμα)
- ΥΦΑΝΕΤ, Ανώνυμος Εταιρεία Υφασμάτων (Θέμα)
- Εφημερίδα "TRIBUNE" (Θέμα)
Είδη
Περιοχή ελέγχου της περιγραφής
Κωδικός αναγνώρισης περιγραφής
Κωδικός αναγνώρισης του φορέα καθιέρωσης της εγγραφής
Κανόνες και/ή συμβάσεις
ΔΙΠΑΠ (Γ) 2η έκδοση
Ημερομηνίες δημιουργίας, αναθεώρησης ή κατάργησης της περιγραφής
Απρίλιος 2003, Μάρτιος-Οκτώβριος 2024 (προσθήκη)
Αλφάβητο(α)
Πηγές
Δελτίο περιγραφής Φορέα
Παρατηρήσεις και Όνομα Αρχειονόμου
Μεταφέρθηκε στο Ε.Λ.Ι.Α. Θεσσαλονίκης από τον Μ.Χ. 12/9/2003.
Χριστίνα Βάρδα
Αναταξινόμηση και περιγραφή μετά την προσθήκη, Γιώργος Κουμαρίδης