Identity area
Reference code
Title
Date(s)
- 1903 - 1994 (Creation)
Level of description
Fonds
Extent and medium
584 βιβλία, 341 φάκελοι, 64 σχέδια
Context area
Name of creator
Administrative history
Το πλινθοκεραμοποιείο Τσαλαπάτα βρίσκεται στη συνοικία των Παληών δυτικά του Κάστρου. Ανεγέρθηκε το 1925 από τους αδελφούς Σπυρίδων και Νικολέτο Τσαλαπάτα, οι οποίοι είχαν συστήσει άτυπη εταιρία από το 1905 με κύριες δραστηριότητες τις μεταφορές με κάρα και φορτηγίδες και την κεραμοποιία. Το πρώτο κεραμουργείο της επιχείρησης (ιδρύθηκε το 1917) του οποίου το κτήριο σώζεται στα βόρεια του συγκροτήματος κατασκεύαζε τούβλα και κεραμίδια ελληνικού τύπου και απασχολούσε 20 περίπου εργάτες. Ο σχεδιασμός και η κατασκευή του νέου ατμοκίνητου πλιθοκεραμοποιείου έγιναν σύμφωνα με τις οδηγίες βέλγων μηχανικών, ενώ από το Βέλγιο προερχόταν και ο τεχνολογικός εξοπλισμός. Τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του απασχολούσε 125-150 άτομα, διέθετε κινητήρια δύναμη 150 ίππων και η ετήσια παραγωγή του σε τούβλα και κεραμίδια γαλλικού και εγχώριου τύπου ήταν 8-9.000.000 κομμάτια. Το 1928 έγινε επέκταση του εργοστασίου με αποτέλεσμα η κινητήρια δύναμη του να αυξηθεί στους 300 ίππους και το προσωπικό στα 200 - 250 άτομα. Από το 1934 άρχισε τις εξαγωγές. Το 1930 απεβίωσε ο Νικολέτος Τσαλαπάτας και το 1932 συστάθηκε η ετερόρρυθμος εταιρία με την επωνυμία ''Σπυρίδων και Νικόλαος Τσαλαπάτας'' και με εταίρους τους κληρονόμους του Νικολέτου, την σύζυγό του Αικατερίνη, τα παιδιά του Περικλή, Αχιλλέα και Γαρυφαλιά και τον Σπυρίδωνα Τσαλαπάτα. Ο πόλεμος και οι σεισμοί του 1955 υπήρξαν καθοριστικοί παράγοντες για τη μεταπολεμική εξέλιξη του εργοστασίου. Στη διάρκεια του πολέμου η επιχείρηση είχε διακόψει τη λειτουργία της, ενώ μετά την απελευθέρωση χρειάστηκε μεγάλη προσπάθεια για να γίνει ένα ξεκίνημα από την αρχή. Οι ζημιές που προκλήθηκαν στη διετία των σεισμών (1955-56) απαίτησαν μεγάλες επεμβάσεις στα κτήρια με αποτέλεσμα το εργοστάσιο να υπολειτουργεί, αφού η επιχείρηση έπρεπε να πραγματοποιεί επισκευές και να αντιμετωπίζει με ευρεσιτεχνίες τα προβλήματα στον μηχανολογικό εξοπλισμό. Μετά το τέλος των σεισμών χρειάστηκε μάλιστα να διακόψει για τέσσερις μήνες τη λειτουργία του για την εκτέλεση μόνιμων επισκευών. Επίσης από το 1957 άρχισε να υπάρχει διαθέσιμη ηλεκτρική ενέργεια απο τη ΔΕΗ γεγονός που άλλαξε τον τρόπο της λειτουργίας του. Στη δεκαετία του '60 αγοράστηκαν ηλεκτροκίνητα μηχανήματα επεξεργασίας της πρώτης ύλης και παραγωγής από την Ιταλία, ενώ το προσωπικό μειώθηκε στα 80 άτομα. Από το 1970 άρχισαν να παράγονται τούβλα με ρομβοειδή εγκάρσια και φυσαλίδες στη μάζα τους, εξαιτίας του ενδιαφέροντας στην Ευρώπη για τη θερμομόνωση. Ο ανταγωνισμός της ευρωπαϊκής αγοράς κι οι οικονομικές απαιτήσεις που είχαν συσσωρευτεί επέβαλαν την οριστική διακοπή της λειτουργίας του εργοστασίου το 1975.
Archival history
Το αρχείο διατηρούταν σε πολύ καλή κατάσταση έως της απόκτησης του συγκροτήματος από το Δήμο Βόλου. Στο διάστημα που ακολούθησε έως την πρόσκτησή του, παρατηρήθηκαν λεηλασίες και καταστροφή υλικού.
Immediate source of acquisition or transfer
Το συγκρότημα περιήλθε στην ιδιοκτησία του Δήμου Βόλου, το 1994. Η αποκατάσταση και η επανάχρηση του χρηματοδοτήθηκε από την πρωτοβουλία URBAN. Όταν άρχισαν οι εργασίες ανακαίνισης, το 1998, το αρχείο παραδόθηκε στο Δημοτικό Κέντρο Ιστορίας.
Content and structure area
Scope and content
Το αρχείο περιέχει υλικό που αφορά κυρίως την οικονομική διαχείριση της εταιρείας, τους πελάτες της και το προσωπικό της, καθώς και στοιχεία που αφορούν τις πρώτες ύλες, την αποθήκη και παραγωγή των προϊόντων. Η οργάνωσή της διαφαίνεται από την αλληλογραφία.
Appraisal, destruction and scheduling
Διατηρήθηκε το σύνολο του υλικού
Accruals
Δεν αναμένονται άλλες προθήκες
System of arrangement
Το αρχείο ταξινομήθηκε με βάση τις ενότητες - σειρές του υλικού που διαπιστώθηκαν και αφορούν το ιδιοκτησιακό καθεστώς της εταιρείας (εταιρικά, ακίνητα), την διοικητική οργάνωση και την οικονομική διαχείριση, τις πρώτες ύλες, την αποθήκη, την παραγωγή και διάθεση των προϊόντων της, και το προσωπικό. Στο αρχείο βρέθηκαν επίσης στοιχεία που αφορούν τις παράλληλες δραστηριότητες των ιδιοκτητών της εταιρείας.
Conditions of access and use area
Conditions governing access
Conditions governing reproduction
Κατόπιν αιτήσεως
Language of material
Script of material
Language and script notes
Ελληνικά
Physical characteristics and technical requirements
Finding aids
Allied materials area
Existence and location of originals
Existence and location of copies
Related units of description
Notes area
Alternative identifier(s)
Access points
Subject access points
Place access points
Name access points
- Τσαλαπάτα, Γαρυφαλιά Ν. (Subject)
- Τσαλαπάτας, Νικόλαος (Subject)
- Τσαλαπάτας, Περικλής Ν. (Subject)
- Τσαλαπάτας, Σπυρίδωνας (Subject)
Genre access points
Description control area
Description identifier
Institution identifier
Rules and/or conventions used
Dates of creation revision deletion
Script(s)
Sources
Επισήμανση. Διαθέσιμη περιγραφή: http://www.diki.gr/archives/html/GRTsalapatas_.html