Identity area
Reference code
Title
Date(s)
- 1499-1899 (κυρίως 1624-1865) (Creation)
Level of description
Fonds
Extent and medium
8 RB
Context area
Name of creator
Biographical history
Για τα γενεαλογικά και βιογραφικά των κλάδων της οικογένειας Ρώμα, βλέπε Eugene Rizo-Rangabe, Livre d΄ οr de la noblesse ionienne. Volume III Zante. Athenes, Eleftheroudakis, 1927 pp. 213-231.
Διονύσιος Ρώμας: Γόνος της παλαιάς οικογένειας των ευγενών της Ζακύνθου με ιταλική καταγωγή, ο Διονύσιος Ρώμας, γιος του προξένου της Βενετίας στην Πελοπόννησο, Γεωργίου Κανδιάνου Ρώμα (1725-1796) και της Διαμαντίνας Καπνίση, γεννήθηκε το 1771. Σπούδασε νομικά στην Πάδοβα και όταν τελείωσε τις σπουδές του επέστρεψε στη Ζάκυνθο. Το 1794 ο Ρώμας διαδέχθηκε τον πατέρα του στη θέση του γενικού προξένου της Βενετίας στο Μοριά και στη Ρούμελη. Με αυτή την ιδιότητά του συνδέθηκε και καλλιέργησε σχέσεις με τους σημαντικότερους προκρίτους (Μαυρομιχάληδες, Ζαΐμηδες, Λόντους, Δεληγιάννηδες, Νοταράδες, Κρεββατάδες) και οπλαρχηγούς του τόπου. Από τους οπλαρχηγούς ξεχώρισε τον Θ.Κολοκοτρώνη με τον οποίο συνδέθηκε με στενή φιλία. Το 1803 εκλέχθηκε μέλος της συντακτικής επιτροπής για τη ψήφιση του Επτανησιακού Συντάγματος και το 1806 διορίστηκε στη θέση του Πρύτανη Κερκύρας, από όπου διαχειρίστηκε με απαράμιλλη ευθύτητα τις εγχώριες υποθέσεις. Το 1809 εξελέγη γερουσιαστής και το 1810 ταξίδεψε ως αντιπρόσωπος των Ιονίων Νήσων, μαζί με τους Ε.Θεοτόκη, Μ.Μεταξά, Σπ.Κονδό και Στάμο Χαλικιόπουλο, στο Παρίσι για να συγχαρεί τον Ναπολέοντα Α΄ για τη γέννηση του γιού του, βασιλιά της Ρώμης. Στη Γαλλία παρασημοφορήθηκε με το παράσημο της Λεγεώνος της Τιμής. Την άνοιξη του 1815 ο Ρώμας ως Μέγας Διδάσκαλος του τεκτονισμού ίδρυσε στη Ζάκυνθο Στοά με το όνομα “Αναγεννηθείς Φοίνιξ”. Το 1816 ήρθε σε σύγκρουση με τον άγγλο Ύπατο Αρμοστή Θ.Μαίτλαντ για την επιβολή απολυταρχικού καθεστώτος και έφυγε από την Κέρκυρα για τη Ζάκυνθο, όπου παρέμεινε και αφιερώθηκε ολόψυχα σε πατριωτικά και πνευματικά έργα. Τον Απρίλιο του 1819 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Αριστείδη Παπά. Το 1820 αγγλικό στρατιωτικό άγημα απέκλεισε το αρχοντικό του Ρώμα με σκοπό την ανακάλυψη μυστικών πατριωτικών εγγράφων, ενώ ο Ρώμας δικαιολογήθηκε στον τοποτηρητή Ross, τέκτονα χαμηλότερου βαθμού, ότι επρόκειτο για τεκτονικά έγγραφα και έτσι σταμάτησε κάθε ενέργεια. Παρ’ όλα αυτά για να αποφύγει την καταδίωξη των Άγγλων και τη φυλάκιση, ο Δ.Ρώμας κατέφυγε στη Βενετία, όπου παρέμεινε για τέσσερα χρόνια. Επιστρέφοντας στη Ζάκυνθο ίδρυσε αμέσως την Επιτροπή Ζακύνθου με σκοπό την οικονομική και πολεμική ενίσχυση του Αγώνα. Το 1833 μετέβη στο Ναύπλιο για να υποδεχθεί τον Όθωνα, αλλά εκεί κατηγορήθηκε ότι συμμετείχε σε συνομωσία εναντίον του μαζί με τον Θ.Κολοκοτρώνη και τον Δ.Πλαπούτα , οι οποίοι και καταδικάστηκαν σε θάνατο. Όταν αναθεωρήθηκε η δίκη (από τους Γ.Τερτσέτη, Γ.Πολυζωΐδη) και αποκαλύφθηκε η σκευωρία και η ανυπόστατη κατηγορία, οι τρεις άνδρες αθωώθηκαν πανηγυρικά. Ο Όθωνας τίμησε τον Ρώμα με το ανώτερο παράσημο του Ταξιάρχη του Σωτήρος και τον ονόμασε Σύμβουλο της Επικρατείας.
Ο Διονύσιος Ρώμας ήταν παντρεμένος με την Αδριάννα Σταυράκη Λοκατέλλι και είχε δύο γιούς:τον Γεώργιο Κανδιάνο (1796-1860) και τον Γεώργιο Δημήτριο (1805-1874). Πέθανε στη Ζάκυνθο, σε μεγάλη ηλικία, στις 26 Ιουλίου 1857.
Επιτροπή Ζακύνθου: Η Επιτροπή Ζακύνθου αποτελείτο από τους:Διονύσιο Ρώμα, Κωνσταντίνο Δραγώνα και Παναγιώτη Στεφάνου. Κράτησε το μεγαλύτερο βάρος του πολέμου στέλνοντας πολεμοφόδια και τρόφιμα στο Ναυαρίνο και στο Μεσολόγγι, τα οποία προμηθευόταν από συνεισφορές Ζακυνθίων (δωρεές πλουσίων και προσωπικές καταβολές) ναυλώνοντας τα καΐκια των πλοιάρχων για ασταμάτητες αποστολές και επεμβαίνοντας για την κατάπαυση των συγκρούσεων και της έχθρας των οπλαρχηγών. Η Επιτροπή Ζακύνθου οργάνωσε επίσης εθελοντικά σώματα πολεμιστών. Δύο από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της Επιτροπής φαίνεται ότι ήταν:α) οι κατασκοπευτικοί σύνδεσμοι που διατηρούσε στο στρατόπεδο του Ιμπραήμ και β) η αίτηση για την αγγλική υποστήριξη και προστασία του Ελληνικού Αγώνα που αποδείχθηκε μία πολύ θετική διπλωματική πράξη και που οφείλεται αποκλειστικά στον Ρώμα.
Γεώργιος Κανδιάνος Ρώμας: Ο Γεώργιος Κανδιάνος Ρώμας (1769-1860) ήταν μέλος του πρώτου Κοινοβουλίου των Ιονίων Νήσων, του οποίου εξελέγη πρόεδρος το 1850. Στη συνέχεια διετέλεσε πρόεδρος της Γερουσίας. Παντρεύτηκε την Orsola, κόρη του Σπυρίδωνος Μπάλσαμο, και απέκτησε εννέα γιους ( Niccolo, Dionisio, Camillo, Spyridon, Cesare, Giorgio, Pietro, Roberto, Giorgio Dimitri) και δύο κόρες (Adriana, Diamantina).
Name of creator
Biographical history
Ο Γεώργιος Κανδιάνος Ρώμας (1769-1860) ήταν μέλος του πρώτου Κοινοβουλίου των Ιονίων Νήσων, του οποίου εξελέγη πρόεδρος το 1850. Στη συνέχεια διετέλεσε πρόεδρος της Γερουσίας. Παντρεύτηκε την Orsola, κόρη του Σπυρίδωνος Μπάλσαμο, και απέκτησε εννέα γιους ( Niccolo, Dionisio, Camillo, Spyridon, Cesare, Giorgio, Pietro, Roberto, Giorgio Dimitri) και δύο κόρες (Adriana, Diamantina). «
Name of creator
Biographical history
Γόνος της παλαιάς οικογένειας των ευγενών της Ζακύνθου με ιταλική καταγωγή, ο Διονύσιος Ρώμας, γιος του προξένου της Βενετίας στην Πελοπόννησο, Γεωργίου Κανδιάνου Ρώμα (1725-1796) και της Διαμαντίνας Καπνίση, γεννήθηκε το 1771. Σπούδασε νομικά στην Πάδοβα και όταν τελείωσε τις σπουδές του επέστρεψε στη Ζάκυνθο. Το 1794 ο Ρώμας διαδέχθηκε τον πατέρα του στη θέση του γενικού προξένου της Βενετίας στο Μοριά και στη Ρούμελη. Με αυτή την ιδιότητά του συνδέθηκε και καλλιέργησε σχέσεις με τους σημαντικότερους προκρίτους (Μαυρομιχάληδες, Ζαΐμηδες, Λόντους, Δεληγιάννηδες, Νοταράδες, Κρεββατάδες) και οπλαρχηγούς του τόπου. Από τους οπλαρχηγούς ξεχώρισε τον Θ.Κολοκοτρώνη με τον οποίο συνδέθηκε με στενή φιλία. Το 1803 εκλέχθηκε μέλος της συντακτικής επιτροπής για τη ψήφιση του Επτανησιακού Συντάγματος και το 1806 διορίστηκε στη θέση του Πρύτανη Κερκύρας, από όπου διαχειρίστηκε με απαράμιλλη ευθύτητα τις εγχώριες υποθέσεις. Το 1809 εξελέγη γερουσιαστής και το 1810 ταξίδεψε ως αντιπρόσωπος των Ιονίων Νήσων, μαζί με τους Ε.Θεοτόκη, Μ.Μεταξά, Σπ.Κονδό και Στάμο Χαλικιόπουλο, στο Παρίσι για να συγχαρεί τον Ναπολέοντα Α΄ για τη γέννηση του γιού του, βασιλιά της Ρώμης. Στη Γαλλία παρασημοφορήθηκε με το παράσημο της Λεγεώνος της Τιμής. Την άνοιξη του 1815 ο Ρώμας ως Μέγας Διδάσκαλος του τεκτονισμού ίδρυσε στη Ζάκυνθο Στοά με το όνομα “Αναγεννηθείς Φοίνιξ”. Το 1816 ήρθε σε σύγκρουση με τον άγγλο Ύπατο Αρμοστή Θ.Μαίτλαντ για την επιβολή απολυταρχικού καθεστώτος και έφυγε από την Κέρκυρα για τη Ζάκυνθο, όπου παρέμεινε και αφιερώθηκε ολόψυχα σε πατριωτικά και πνευματικά έργα. Τον Απρίλιο του 1819 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Αριστείδη Παπά. Το 1820 αγγλικό στρατιωτικό άγημα απέκλεισε το αρχοντικό του Ρώμα με σκοπό την ανακάλυψη μυστικών πατριωτικών εγγράφων, ενώ ο Ρώμας δικαιολογήθηκε στον τοποτηρητή Ross, τέκτονα χαμηλότερου βαθμού, ότι επρόκειτο για τεκτονικά έγγραφα και έτσι σταμάτησε κάθε ενέργεια. Παρ’ όλα αυτά για να αποφύγει την καταδίωξη των Άγγλων και τη φυλάκιση, ο Δ.Ρώμας κατέφυγε στη Βενετία, όπου παρέμεινε για τέσσερα χρόνια. Επιστρέφοντας στη Ζάκυνθο ίδρυσε αμέσως την Επιτροπή Ζακύνθου με σκοπό την οικονομική και πολεμική ενίσχυση του Αγώνα. Το 1833 μετέβη στο Ναύπλιο για να υποδεχθεί τον Όθωνα, αλλά εκεί κατηγορήθηκε ότι συμμετείχε σε συνομωσία εναντίον του μαζί με τον Θ.Κολοκοτρώνη και τον Δ.Πλαπούτα , οι οποίοι και καταδικάστηκαν σε θάνατο. Όταν αναθεωρήθηκε η δίκη (από τους Γ.Τερτσέτη, Γ.Πολυζωΐδη) και αποκαλύφθηκε η σκευωρία και η ανυπόστατη κατηγορία, οι τρεις άνδρες αθωώθηκαν πανηγυρικά. Ο Όθωνας τίμησε τον Ρώμα με το ανώτερο παράσημο του Ταξιάρχη του Σωτήρος και τον ονόμασε Σύμβουλο της Επικρατείας.
Ο Διονύσιος Ρώμας ήταν παντρεμένος με την Αδριάννα Σταυράκη Λοκατέλλι και είχε δύο γιούς:τον Γεώργιο Κανδιάνο (1796-1860) και τον Γεώργιο Δημήτριο (1805-1874). Πέθανε στη Ζάκυνθο, σε μεγάλη ηλικία, στις 26 Ιουλίου 1857.
Archival history
Σύμφωνα με την εισαγωγή του Δ.Καμπούρογλου στην έκδοση του Ιστορικού Αρχείου Διονυσίου Ρώμα, ο εγγονός του Διονυσίου Ρώμα, Γεώργιος Καίσαρος Ρώμας, είχε παραδώσει δέσμη οικογενειακών εγγράφων στον ιστοριογράφο Ιωάννη Φιλήμονα νομίζοντας ότι τα υπόλοιπα έγγραφα με μεγάλη ιστορική αξία είχαν συνυποβληθεί με το υπόμνημα του Ρώμα προς τον Όθωνα το 1837 και ότι είχαν χαθεί, αλλά το υπόμνημα είχε δοθεί από τον Ζωγράφο στην οικογένεια Φιλήμονα. Ο Ιωάννης δεν μπόρεσε να τα μελετήσει και ο γιος του Τιμολέων επέστρεψε μέρος αυτών στο δισέγγονο του Δ.Ρώμα, Αλέξανδρο Σπ.Κ.Ρώμα, με την πεποίθηση ότι επιστρέφει το σύνολο των εγγράφων. Παρ’ όλα αυτά τα περισσότερα έγγραφα παρέμειναν στα χέρια της οικογένειας Φιλήμονος και περιήλθαν στην Εθνική Βιβλιοθήκη. Έτσι ένα τμήμα του αρχείου Ρώμα, που περιλαμβανόταν στο αρχείο Φιλήμονος βρίσκεται στο Τμήμα Χειρογράφων (φάκελος 2123) της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Το άλλο τμήμα του αρχείου Ρώμα που επεστράφη στον Αλέξανδρο Ρώμα σώθηκε από τους σεισμούς και την πυρκαγιά του 1953 γιατί είχε μεταφερθεί, από το γιο του Διονύσιο Ρώμα, στην Αθήνα.
Immediate source of acquisition or transfer
Το τμήμα του αρχείου της οικογένειας Ρώμα που ήταν στην κατοχή του Διονυσίου Αλ. Ρώμα, αγόρασε ο ανηψιός του Αλέξανδρος Βούλτζος (γιος της Ασπασίας Αλ. Ρώμα και του Ι.Κ.Βούλτζου) και το δώρησε αργότερα, με την ευγενική φροντίδα του Δημήτρη Πόρτολου, στο Ε.Λ.Ι.Α.
Content and structure area
Scope and content
Έγγραφα που αφορούν τον Ζώρζη Κανδιάνο Ρώμα, πρόξενο της Βενετίας στην Αρκαδία. Υπομνήματα, σχέδια επιστολών, αλληλογραφία του ζακυνθινού Φιλικού Διονυσίου Ρώμα και της Επιτροπής Ζακύνθου (αποτελούμενης από τους Δ.Ρώμα, Κ.Δραγώνα, Π.Στεφάνου) με προκρίτους και οπλαρχηγούς σχετικά με θέματα πολιτικά και στρατιωτικά του Αγώνα της Ανεξαρτησίας. Επίσης αλληλογραφία και προσωπικά έγγραφα του Γεωργίου Κανδιάνου Ρώμα, μέλους του Κοινοβουλίου των Ιονίων Νήσων και προέδρου της Γερουσίας.
Appraisal, destruction and scheduling
Accruals
System of arrangement
Χρονολογική.
Conditions of access and use area
Conditions governing access
Conditions governing reproduction
Language of material
Script of material
Language and script notes
Ιταλικά, ελληνικά, γαλλικά.
Physical characteristics and technical requirements
Αναγκαίες γνώσεις παλαιογραφίας για την ανάγνωση ορισμένων εγγράφων.
Finding aids
1) Η δίτομη έκδοση του Ιστορικού Αρχείου Διονυσίου Ρώμα που προέρχεται από τη βιβλιοθήκη Α.Βούλτζου (φέρει το ex libris της οικογένειας) έχει τον εξής πλήρη τίτλο:“Ιστορικόν Αρχείον Διονυσίου Ρώμα. Μετ’ εισαγωγής του εκδίδοντος Δ.Γρ.Καμπούρογλου”. Τόμος Α΄,1819-1825. Αθήναι εκ του τυπογραφείου της Κορίννης, 1901 και Τόμος Β΄, 1826. Εν Αθήναις, τυπογραφείον Εστία, 1906.
2) Καταγραφή (δακτυλογραφημένη) των περιεχομένων του αρχείου για τα έτη 1819-1827 από τον Αλ.Ι.Βούλτζο. Υπάρχουν πίνακες περιεχομένων κατά τόμους (Τόμος Β΄ 1819-1824, Τόμος Γ΄ 1825, Τόμος Δ΄ 1826, Τόμος Ε΄ 1827 ) και δακτυλόγραφη μεταγραφή ορισμένων ανέκδοτων εγγράφων, ενώ τα έγγραφα δεν παρουσιάζονται σήμερα στη φυσική μορφή των καθορισμένων “τόμων”, είναι λυτά αλλά οι φάκελοι στους οποίους φυλάσσονται αντιστοιχούν χρονολογικά στους “τόμους”. Δίπλα σε κάθε έγγραφο αναγράφεται είτε η παραπομπή στην έκδοση του αρχείου από τον Καμπούρογλου (αριθμός έκδοσης του εγγράφου, τόμος, σελίδα), είτε η λέξη “ανέκδοτος”, όταν το έγγραφο δεν έχει συμπεριληφθεί στην έκδοση. Αντίγραφο της καταγραφής (πίνακες περιεχομένων) Βούλτζου επισυνάπτεται στο ΔΙΠΑΠ, ενώ υπάρχει ο αντίστοιχος πίνακας περιεχομένων σε κάθε αρχειακό φάκελο που συμπίπτει με τον αναφερόμενο “τόμο” και έτη/ος.
Και τα δύο παραπάνω εργαλεία έρευνας μαζί με το ΔΙΠΑΠ και το πρωτότυπο υλικό του αρχείου (που έχει ταυτιστεί και αριθμηθεί με βάση την έκδοση (1) και τους πίνακες (2) είναι σκόπιμο να χρησιμοποιούνται μαζί και σε συνδυασμό.
Allied materials area
Existence and location of originals
Existence and location of copies
Related units of description
Publication note
1) Ιστορικόν Αρχείον Διονυσίου Ρώμα. Μετ’ εισαγωγής του εκδίδοντος Δ.Γρ.Καμπούρογλου. Τόμος Α΄,1819-1825. Αθήναι εκ του τυπογραφείου της Κορίννης, 1901 και Τόμος Β΄, 1826. Εν Αθήναις, τυπογραφείον Εστία, 1906. 2) Ντίνος Κονόμος, Ζακυνθινοί Φιλικοί. Αθήνα, 1966.
Notes area
Note
1) Το αρχείο Ρώμα είχε τακτοποιήσει το 1994 ο Οδυσσέας Δημητρακόπουλος. Την άνοιξη του 1994 μετά από βροχή και διαρροή του ταβανιού στον τρίτο όροφο του ΕΛΙΑ, τά έγγραφα του αρχείου που βρίσκονταν σε πορτοκαλείς φακέλους πάνω στο τραπέζι, δυστυχώς βράχηκαν αλλά στεγνώθηκαν επιμελώς απο τους υπαλλήλους του ΕΛΙΑ. Όταν αποφασίστηκε ο επανεγκιβωτισμός του σε αρχειακά κουτιά και υποφακέλους, αφαιρέθηκαν όλες οι θήκες από πολυβινυλοχλωρίδιο (pvc) στις οποίες είχαν τοποθετηθεί τα έγγραφα και κρατήθηκαν τα χαρτάκια του Ο.Δ. με την πρόχειρη περιγραφή τους.
2) Στο φάκελο 1.1 υπάρχει σπάνιο έγγραφο με ιδιόχειρη υπογραφή του F.Morοzini (Candia, 1669).
Note
Alternative identifier(s)
Access points
Subject access points
Place access points
Name access points
- Επιτροπή Ζακύνθου (Subject)
Genre access points
Description control area
Description identifier
Institution identifier
Rules and/or conventions used
Χριστίνα Βάρδα
Dates of creation revision deletion
27/6/2000
Script(s)
Sources
Δελτίο περιγραφής Φορέα.