Fonds Α.Ε. 478, 296 - Μαυροειδή-Παπαδάκη Σοφία και Παπαδάκης Κώστας

Identity area

Reference code

GR ELIA-MIET Α.Ε. 478, 296

Title

Μαυροειδή-Παπαδάκη Σοφία και Παπαδάκης Κώστας

Date(s)

  • 1914-2002 (Creation)

Level of description

Fonds

Extent and medium

13 αρχειακά κουτιά

Context area

Name of creator

(1898-1977)

Biographical history

Η Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη γεννήθηκε στη Φουρνή Μεραμβέλλου της Κρήτης το 1898, αποφοίτησε από το Διδασκαλείο Ηρακλείου το 1915, και δίδαξε για τρία χρόνια στην δημοτική εκπαίδευση. Στην συνέχεια εγκαταστάθηκε στην Αθήνα για να συνεχίσει τις σπουδές της, εργαζόμενη παράλληλα ως οικοδιδασκάλισσα. Φοίτησε στο Γαλλικό Ινστιτούτο της Γαλλικής Σχολής των Αθηνών, το 1928 έλαβε το πτυχίο των Παιδαγωγικών και το 1930 το πτυχίο Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής. Το 1931 παντρεύτηκε τον αξιωματικό του Πολεμικού Ναυτικού Κώστα Παπαδάκη και διορίστηκε εκπαιδευτικός στην Χαροκόπειο Ανωτάτη Σχολή Οικιακής Οικονομίας. Έκτοτε υπηρέτησε σε πολλά σχολεία ως το τέλος της Κατοχής, οπότε απολύθηκε λόγω των πολιτικών της φρονημάτων. Αργότερα επαναπροσλήφθηκε και δίδαξε σε ιδιωτικά και δημόσια σχολεία, κυρίως Νεοελληνική Λογοτεχνία, αλλά και αρχαία κείμενα και ιστορία, ως την συνταξιοδότησή της, το 1970. Το 1941 απέκτησε έναν γιο, τον Αντώνη. Πέθανε στην Αθήνα το 1977.
Τα πρώτα της ποιήματα δημοσίευσε το 1922-1923 στην εφημερίδα Ο Παρατηρητής, που εκδιδόταν στα Χανιά. Στην Αθήνα, αργότερα, εμφανίστηκε στα περιοδικά Πνοή και Λόγος, με ποιήματα, συνεργασίες και μεταφράσεις από την ρωσική λογοτεχνία, ενώ ο δάσκαλός της στο Γαλλικό Ινστιτούτο, Louis Roussel, μετέφρασε και δημοσίευσε ένα ποίημά της στο περιοδικό Libre, το 1928.
Αφοσιώθηκε στην ποίηση αλλά και στην παιδική λογοτεχνία, το παιδικό θέατρο, τη λογοτεχνική και θεατρική κριτική, την ταξιδιωτική πεζογραφία και τη μετάφραση λογοτεχνικών έργων.
Ανέλαβε την στήλη της κριτικής θεάτρου (1938-39) στο περιοδικό Πνευματική Ζωή και της κριτικής βιβλίου (1939-1940) στο περιοδικό Νεοελληνική Λογοτεχνία. Συνεργάστηκε με πολλά περιοδικά, όπως Ελεύθερα Γράμματα, Κρητικές σελίδες, Ο Λόγος, Νέα Εστία, Νεοελληνικά Γράμματα, Πειραϊκά Γράμματα, Πνοή, Ρυθμός, Φιλολογική Πρωτοχρονιά και τα παιδικά περιοδικά: Ελληνόπουλο, Θησαυρός των παιδιών και Το σπίτι του παιδιού. Δημοσίευε και με τα ψευδώνυμα Κλειώ Νοταρά, Ελένη Παρή, Ειρήνη Φωτεινού, Χριστιανός και Γιαγιά Καντιανή.
Προλόγισε έργα του Ιωάννη Κονδυλάκη και της Έλλης Αλεξίου και δημοσίευσε μεταφράσεις έργων των Τζον Γκάλσγουορθυ, Δάφνης ντι Μωριέ, Καρόλου Ντίκενς, Γκυ ντε Μωπασσάν, Ελίζαμπεθ Μπάρετ Μπράουνινγκ και Τζον Στάινμπεκ. Συμμετείχε επίσης στην συγγραφή λημμάτων στη Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια Νεοελληνικής Λογοτεχνίας του Χάρη Πάτση και την παιδική εγκυκλοπαίδεια Για σας παιδιά. Υπήρξε μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών.
Κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο, με εντολή του Υπουργείου Παιδείας, δίδαξε από το ραδιόφωνο το μάθημα της έκθεσης, ενώ την περίοδο της Κατοχής (1941-1944) συμμετείχε σε αριστερές αντιστασιακές οργανώσεις, συνεργάστηκε με περιοδικά και έγραψε πατριωτικά ποιήματα στον παράνομο Τύπο. Ποιήματά της μελοποιήθηκαν, όπως το «Εμπρός Ελλάς» από τον Νίκο Τσάκωνα, που έγινε και ο ύμνος του ΕΛΑΣ, τα «Νιάτα» από τον Φοίβο Ανωγειανάκη, που έγιναν και ο ύμνος της ΕΠΟΝ και το «Ειρηνικός», από τον Μ. Θεοδωράκη.
Πέθανε στην Αθήνα το 1977.
Τα άπαντά της εκδόθηκαν από τον Δήμο Νεάπολης Κρήτης (2006).

Ποιητικό έργο:
Ώρες αγάπης (1934), Της νιότης και της Λευτεριάς (1946, τιμήθηκε με το βραβείο Εθνικής Αντίστασης), Λουλούδι της τέφρας (1966), Άρατε πύλας (1991).
Παιδική λογοτεχνία:
Το παραμύθι του Ολύμπου (1943, συλλογή διηγημάτων), Αταλάντη, η νεράιδα του δάσους (1957, μυθιστόρημα), Ο Αλέξανδρος και η γοργόνα (1957, μυθιστόρημα), Τζαβέλλας, η ψυχή του Σουλίου (1961), Το λάλημα της καμπάνας (1965), Ιστορίες από το Βυζάντιον (1970, 3 τόμοι), Άλκηστη: η βασίλισσα που νίκησε το θάνατο (1973). Ελληνικό σχολικό θέατρο (1961).
Ταξιδιωτικά:
Ο μικρός περιηγητής (1981, 3 τόμ.).
Μελέτη
Η ποιητική μαρτυρία. Ένα νέο είδος ποιητικού λόγου (1991).
Μεταφράσεις: Τζον Γκάλσγουορθυ, Ο ιδιοκτήτης (1941), Δάφνη ντι Μωριέ, Ρεβέκκα (1947), Κάρολος Ντίκενς, Τα δύσκολα χρόνια (1952), Τζον Στάινμπεκ, Ουράνιες βοσκές (1952), Γκυ ντε Μωπασάν, Το σπίτι της Μαντάμ Τελλιέ (1953), Τ.Σ. Έλιοτ, Κοκταίηλ πάρτυ (παίχθηκε από το θέατρο της Έλσας Βεργή το 1970) Ερρίκος Ίψεν, Τα παλληκάρια στο Χέγκελαντ, που (παίχθηκε από το θέατρο της Έλσας Βεργή το 1973).

[Πηγή: Υποφάκελοι 10.2, 11.6 και 13.4 του αρχείου∙ Ζήρας Αλέξης, «Μαυροειδή-Παπαδάκη, Σοφία», στο Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Πατάκης∙ Αργυρίου Αλέξανδρος, «Μαυροειδή-Παπαδάκη, Σοφία», στο Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, τόμ. 6, Εκδοτική Αθηνών∙ Γιάκος Δημήτρης, «Μαυροειδή-Παπαδάκη, Σοφία», στην Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, τόμ. 10, Χάρη Πάτση.]

Name of creator

(1905-1973)

Biographical history

Ο Κώστας Παπαδάκης γεννήθηκε στα Χανιά το 1905, από τον Αντώνιο και την Στυλιανή Παπαδάκη. Το 1921 η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου και ο Παπαδάκης ολοκλήρωσε τις δύο τελευταίες τάξεις του Γυμνασίου. Το 1923 ενεγράφη στην Φιλοσοφική Σχολή, την οποία όμως δεν μπόρεσε να παρακολουθήσει για οικονομικούς λόγους. Το 1926, κατόπιν εξετάσεων, κατατάχθηκε ως αξιωματικός στον οικονομικό κλάδο του Βασιλικού Ναυτικού, και υπηρέτησε ως ταμίας και διαχειριστής σε πολεμικά πλοία. Για τα δημοκρατικά του φρονήματα και τη συμμετοχή του στην Αντίσταση το 1944, εξορίστηκε για σαράντα μέρες στην Ικαρία, τον Ιούλιο του 1947, και στην συνέχεια καταδικάστηκε σε ισόβια δεσμά, ως εμπλεκόμενος στην συνωμοσία του Βασιλικού Ναυτικού. Η ποινή του μετριάστηκε αρχικά σε δεκαπέντε χρόνια φυλάκισης, στη συνέχεια σε δυόμισι και τελικά την εξέτισε σε ενάμισι χρόνο, στις φυλακές Αβέρωφ (1948- 10 Φεβρουάριου 1950).
Δημοσίευσε ποιήματά του και μεταφράσεις ποιημάτων, κυρίως αγγλόφωνων λυρικών ποιητών, όπως των Τζορτζ Γκόρντον Μπάυρον, Πέρσι Σέλλεϋ, Τζον Κητς, Έντγκαρ Άλλαν Πόε, Ουώλτ Ουίτμαν, Χένρι Γουόντσγουερθ Λονγκφέλοου, Κάθριν Μάνσφιλντ, στην Πνοή, τη Νέα Εστία, και άλλα λογοτεχνικά περιοδικά. Στα ελληνικά απέδωσε και πολλά ποιήματα της αμερικανίδας ποιήτριας Ρουθ Χάρμον, με την οποία συνδέθηκε ιδιαίτερα μέσω αλληλογραφίας. Σταθμός στην ζωή του υπήρξε η Μαρία Πολυδούρη καθώς και ο στενός δεσμός του με τον κοινό τους φίλο, Γιάννη Χονδρογιάννη.
Στην φυλακή, έγραψε και το θαλασσινό παραμύθι Ο Πολυνούσης από το φεγγάρι (1948). Μετέφρασε τα μυθιστορήματα Μαύρη καλλονή της Άννας Σιούελ και Περιπέτειες του Ζεράρ, του Άρθουρ Κόναν Ντόυλ (1945).
Πέθανε στην Αθήνα το 1973.
Το έργο του εκδόθηκε μετά θάνατον από την Σοφία Παπαδάκη, με τίτλο Μια ζωή με την ποίηση (1976).

[Πηγή: Υποφάκελοι 10.2, 11.6 και 13.4 του αρχείου∙ Ζήρας Αλέξης, «Μαυροειδή-Παπαδάκη, Σοφία», στο Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Πατάκης∙ Αργυρίου Αλέξανδρος, «Μαυροειδή-Παπαδάκη, Σοφία», στο Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, τόμ. 6, Εκδοτική Αθηνών∙ Γιάκος Δημήτρης, «Μαυροειδή-Παπαδάκη, Σοφία», στην Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, τόμ. 10, Χάρη Πάτση.]

Archival history

Immediate source of acquisition or transfer

Το αρχείο δωρήθηκε τμηματικά από τον Αντώνη και την Αθηνά Παπαδάκη (Δεκέμβριος 1989, Φεβρουάριος 2012).

Content and structure area

Scope and content

Ποιήματα της Σοφίας Μαυροειδή-Παπαδάκη και του Κώστα Παπαδάκη, μεταφράσεις τους, λογοτεχνικά κείμενα για παιδιά, ταξιδιωτικά και κριτικά δοκίμια της Σοφίας Μαυροειδή-Παπαδάκη, δημοσιεύματα στον Τύπο, κρίσεις και αναφορές τρίτων για το έργο της, δημόσια έγγραφα, αλληλογραφία και αποκόμματα Τύπου. Περιλαμβάνονται επίσης έγγραφα, κείμενα και σημειώσεις σχετικά με την καταδίκη του Κώστα Παπαδάκη ως εμπλεκόμενου στην συνωμοσία του Βασιλικού Ναυτικού και την απόδειξη της αθωότητάς του.

Appraisal, destruction and scheduling

Δεν έγιναν εκκαθαρίσεις

Accruals

Δεν αναμένονται προσθήκες

System of arrangement

Ειδολογική, θεματική, χρονολογική

Conditions of access and use area

Conditions governing access

Δεν υπάρχουν περιορισμοί στην πρόσβαση

Conditions governing reproduction

Language of material

Script of material

Language and script notes

Ελληνική, αγγλική, γαλλική, ιταλική, ουκρανική

Physical characteristics and technical requirements

Finding aids

Αναλυτική περιγραφή φακέλου/ υποφακέλου σε ηλεκτρονική μορφή

Allied materials area

Existence and location of originals

Existence and location of copies

Related units of description

Related descriptions

Notes area

Alternative identifier(s)

Access points

Place access points

Name access points

Genre access points

Description control area

Description identifier

Institution identifier

Rules and/or conventions used

ΔΙΠΑΠ (Γ) 2η έκδοση

Dates of creation revision deletion

Δεκέμβριος 2015

Script(s)

Sources

Δελτίο περιγραφής Φορέα

Archivist's note

Ελένη Ράμφου

Accession area