Fonds Α.Ε. 3/19 - Ζαρίφη, οικογένεια

Identity area

Reference code

GR ELIA-MIET Α.Ε. 3/19

Title

Ζαρίφη, οικογένεια

Date(s)

  • 1782-2005 (κυρίως 1842-1994) (Creation)

Level of description

Fonds

Extent and medium

4 αρχειακά κουτιά

Context area

Name of creator

(1807-1884)

Biographical history

Πρωτότοκος γιος του Ιωάννη Ζαρίφη (1770-1850) και της Ταρσής το γένος Ιορδάνη Καπλάνογλου, ο Γεώργιος γεννήθηκε στην Κων/πολη το 1807. Η καταγωγή του πατέρα του ήταν από το μικρό νησί Αλώνη (σημερινό Πασαλιμάνι) της Προποντίδας όπου διατηρούσε αμπέλια και έκανε εμπόριο κρασιού. Μετά την έκρηξη της Επανάστασης του 1821, ολόκληρη η οικογένεια διέφυγε στην Οδησσό όπου παρέμειναν για περίπου μία δεκαετία. Ο Γεώργιος σπούδασε στο φημισμένο γαλλικό σχολείο Lycee Richelieu με υποτροφία του τσάρου. Το 1830 αποφάσισαν να ακολουθήσουν τον Ι. Καποδίστρια στην Ελλάδα και κατέπλευσαν οικογενειακώς από την Κων/πολη στο Ναύπλιο, όπου πήραν την ελληνική υπηκοότητα και ο Γεώργιος διορίστηκε έφορος της επαρχίας Καρύταινας. Μετά τη δολοφονία του Ι. Καποδίστρια η οικογένεια απογοητευμένη από την κατάσταση στην Ελλάδα αποφάσισε να επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη. Ο Γεώργιος εργάστηκε στο κατάστημα του Δημητρίου Ζαφειρόπουλου, φίλου του πατέρα του, εμπόρου από τα Γιάννενα, και μετά το θάνατο του τελευταίου, συνεταιρίστηκε με τον γιο του Στέφανο, με τον οποίο ίδρυσαν τον κραταιό εμπορικό οίκο “Ζαφειρόπουλος & Ζαρίφης” (γνωστό ως Ζ/Ζ) με δίκτυα στην Κων/πολη, Μασσαλία, Λονδίνο, Οδησσό. Ο Γεώργιος παρέμεινε στην Κων/πολη όπου ασχολήθηκε με τις εμπορικές και τραπεζικές εργασίες του οίκου ενώ παράλληλα ήταν ο έμπιστος οικονομικός σύμβουλος και τραπεζίτης του Σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ του Β’. Εισηγήθηκε τη σύσταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορικής Τράπεζας (Banque Imperiale Ottomane), της Υπηρεσίας Δημοσίου Χρέους (Service de la dette publique ottomane) και τoυ Οθωμανικού Μονοπωλίου Καπνού (Regie des tabacs de l’ empire ottoman) για να αντιμετωπιστεί από την Υψηλή Πύλη το τεράστιο δημόσιο χρέος και τα δάνεια της αυτοκρατορίας.
Εκτός από επιτυχημένος τραπεζίτης -ήταν επικεφαλής των τραπεζιτών του Γαλατά- και έμπορος, ο Γεώργιος διακρίθηκε για τις μεγάλες ευεργεσίες του στα ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα τόσο στην Κων/πολη με την ενίσχυση και συντήρηση των Ζαρίφειων Εκπαιδευτηρίων, του Ζαρίφειου νηπιαγωγείου στα Θεραπειά, του Κεντρικού Παρθεναγωγείου, της Μεγάλης του Γένους Σχολής, του Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου, όσο και στη Φιλιππούπολη της Θράκης με τα Ζαρίφεια Διδασκαλεία αρρένων και θηλέων. Οι δωρεές, υποτροφίες και οι φιλανθρωπικές πράξεις του στα Εθνικά Φιλανθρωπικά Καταστήματα (νοσοκομείο Βαλουκλή), σε άπορους νέους και σε ορφανά όσο και στους απλούς ανθρώπους στο δρόμο, τον έκαναν ιδιαίτερα σεβαστό και αγαπητό. Στη διαθήκη του άφησε περίπου 110.00 φράγκα στα παραπάνω ιδρύματα.
Ο Γεώργιος παντρεύτηκε την κόρη του συνεταίρου του Ελένη (Ελέγκω) Δημ. Ζαφειρόπουλου το 1839 και μαζί της απέκτησε 5 παιδιά: 1) τον Λεωνίδα (1840-1923), σύζυγο Ευφροσύνης Νικολοπούλου 2) τον Περικλή (1844-1927), σύζυγο Φάνης Ροδοκανάκη 3) την Σοφία (1848-1923), σύζυγο Οδυσσέα Νεγρεπόντη 4) την Τερέζα (Ταρσή) (1860-1919), σύζυγο Αντωνίου Βλαστού και 5) τον Στέφανο (1863-1894), σύζυγο Μαρίκας Αναγνωστάκη.
Ως ευεργέτης, φιλάνθρωπος και σημαντικός τραπεζίτης τιμήθηκε με πολλές διακρίσεις και αξιώματα από τους Έλληνες και τους Οθωμανούς.
Πέθανε στην Κωνσταντινούπολη το 1884. Στην κηδεία του, που κηρύχτηκε επίσημα ημέρα εθνικού πένθους, παρέστησαν όλοι οι επίσημοι και ένα πλήθος 40.000 ανθρώπων τον συνόδευσε στον οικογενειακό τάφο στο Νεκροταφείο του Σισλή.

[Για πιο αναλυτικές βιογραφικές πληροφορίες βλέπε Ν. Μοσχόπουλος, “Γεώργιος Ζαρίφης”, λήμμα στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαιδεία, Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, “Οικογένεια Ζαρίφη”, λήμμα στην Εγκυκλοπαίδεια του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού (2008) (στο διαδίκτυο), Νικόλαος Ανδρουλιδάκης, “Ο μεγάλος ευεργέτης Γεώργιος Ζαρίφης (1807-1884)” (2012) (στο διαδίκτυο).]

Name of creator

(1840-1923)

Biographical history

Πρωτότοκος γιος του Γεωργίου και της Ελένης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1840. Σπούδασε στην Εμπορική Σχολή της Χάλκης και στη συνέχεια συμπλήρωσε τις εμπορικές σπουδές του στη Μασσαλία και στο Λονδίνο όπου μαθήτευσε στα εμπορικά καταστήματα των θείων του Στέφανου Ζαφειρόπουλου και Μιχαήλ Ζαρίφη. Μετά από δεκαετή περίπου απουσία από την Κωνσταντινούπολη επέστρεψε με την προτροπή του πατέρα του και ασχολήθηκε με τις τραπεζικές και εμπορικές εργασίες της οικογένειας εκεί.
Συμμετείχε στην εταιρεία “Ζαρίφης, Νεγρεπόντης κ’ Σία” με υποκαταστήματα στην Βράιλα και στην Κωνσταντινούπολη που εκκαθαρίστηκε το 1890, ενώ το 1914, σύστησε με τους γιους του την εταιρεία “ L. Zarifi & Cie” που εκκαθαρίστηκε μετά το 1922.
Ο Λεωνίδας Ζαρίφης παντρεύτηκε το 1879 την Ευφροσύνη (Φρόσω) θυγατέρα του Γεωργίου και της Αθηνάς Νικολοπούλου. Απέκτησαν πέντε παιδιά: τον Γεώργιο (1880-1943), σύζυγο Αργυρώς Στ. Κρίνου, την Ελένη (1882-1976), σύζυγο Στέφανου Ευγενίδη, τον Λέοντα (1884-1963) που παρέμεινε άγαμος, τον Στέφανο (1886-1971), σύζυγο Μαρίας Γραικούση και τον Κωνσταντίνο (1891-1979), σύζυγο Ελένης Σταθάτου.
Από νέος δεν είχε ιδιαίτερα καλή υγεία, ήταν πολύ μύωψ, όχι ιδιαίτερα ευπαρουσίαστος, ενώ αγαπούσε τη φύση, την καλή ζωή και ήταν συμπαθής και αγαπητός.
Πέθανε σε μεγάλη ηλικία, 83 ετών, στην Αθήνα το 1923.

Name of creator

(1891-1979)

Biographical history

Τέταρτος στη σειρά γιος του Λεωνίδα και της Ευφροσύνης Ζαρίφη γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1891. Σπούδασε μηχανικός στο Παρίσι στην Ecole Centrale des Arts et Manufactures (1911-1914) και στις παραμονές του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου ήρθε και έζησε στην Αθήνα. Διορίστηκε έφεδρος ανθυπολοχαγός του Μηχανικού και υπηρέτησε στο Πολιτικό Γραφείο του Ελ. Βενιζέλου.
Είχε ιστορικά ενδιαφέροντα, κυρίως για την περίοδο του Βυζαντίου, ενώ τον ενδιέφερε και η πολιτική. Βενιζελικός από νέος, πολιτεύτηκε το 1936 με το κόμμα των Φιλελευθέρων. Ασχολήθηκε με την οικονομική διαχείριση, την εκποίηση της οικογενειακής περιουσίας και τα κληρονομικά ζητήματα, κυρίως σχετικά με τα ακίνητα της οικογένειας στην Κωνσταντινούπολη.
Παντρεύτηκε το 1919 την Ελένη (Λένα) θυγατέρα του Κωνσταντίνου και της Χαρίκλειας Σταθάτου με την οποία απέκτησαν τρία παιδιά: την Ελεονόρα (Νόρα) (1920- ;), σύζυγο Χαράλαμπου Ιωσηφόγλου, την Ευφροσύνη (Φρόσω) (1922- ;), σύζυγο Αριστείδη Πηλαβάκη και τον Λεωνίδα (Λένο) (1925-2003), σύζυγο Έλλης Ρωμάνου. Τα εγγόνια του από την πρώτη του κόρη Νόρα: η Ελένη (Λέλη), σύζυγος Πέτρου Κυριακόπουλου, η Ευφροσύνη (Φρόσω) και η Μαριάννα. Από τη δεύτερη κόρη του Φρόσω: η Ιωάννα, ο Νικόλαος και ο Κωνσταντίνος και από τον γιο του Λένο: ο Κωνσταντίνος, ο Γεώργιος - που είναι και ο δωρητής του αρχείου- και η Βιργινία.
Πέθανε σε μεγαλύτερη ηλικία από τον πατέρα του, 88 ετών, στη Αθήνα το 1979.

[Για τη σύνταξη των βιογραφικών αντλήθηκαν στοιχεία, από το βιβλίο του Γεωργίου Λ. Ζαρίφη, Οι αναμνήσεις μου. Ένας κόσμος που έφυγε. Κωνσταντινούπολη 1800-1920. Αθήνα, Τροχαλία, 2002, και από υλικό του αρχείου.]

Archival history

Το υλικό φυλασσόταν από την Ελένη (Λέλη) Κυριακοπούλου και τμήμα αυτού είχε προέλθει από την οικογένεια του θείου της Λεωνίδα (Λένου), μοναχογιού του Κωνσταντίνου Λ. Ζαρίφη. Το αρχειακό υλικό παρελήφθη, με πρωτόκολλο παράδοσης /παραλαβής, από το σπίτι της στην Κηφισιά τον Φεβρουάριο του 2019, τοποθετημένο σε ένα μεγάλο χαρτοκιβώτιο. Μεγάλο μέρος του υλικού είχε καταγραφεί από την ίδια και συνοδευόταν από τέσσερις λίστες με αναλυτικό υπομνηματισμό για μεγάλο αριθμό τεκμηρίων που είχε συντάξει η ίδια στο παρελθόν.

Immediate source of acquisition or transfer

Χρησιδάνειο Γεωργίου Ζαρίφη, γιου του Λεωνίδα και της Έλλης Ζαρίφη, το γένος Ρωμάνου, με την εξουσιοδοτημένη μεσολάβηση της εξαδέλφης του Ελένης (Λέλης) Π. Κυριακοπούλου, κόρης του Χαράλαμπου Ιωσηφόγλου και της Νόρας, το γένος Κωνστ. Ζαρίφη (Φεβρουάριος, 2019).

Content and structure area

Scope and content

Το αρχείο περιέχει προσωπικά έγγραφα (διαβατήρια, πιστοποιητικά, διακρίσεις, δωρεές, διαθήκες) και αλληλογραφία των μελών της οικογένειας Ζαρίφη: του Γεωργίου Ιωαν. Ζαρίφη και της συζύγου του Ελένης, το γένος Ζαφειρόπουλου, του γιου τους Λεωνίδα Ζαρίφη και της συζύγου του Ευφροσύνης, των γιων τους Γεωργίου, Λέοντα και Κωνσταντίνου καθώς και της συζύγου του τελευταίου, Ελένης (Λένας) το γένος Σταθάτου. Επίσης ιστορικά, βιογραφικά κείμενα, πληροφορίες κυρίως για τα μέλη της οικογένειας Ζαρίφη αλλά και των συγγενικών τους οικογενειών. Περιλαμβάνονται πολλά έγγραφα σχετικά με τη δια-χείριση και εκποίηση της ακίνητης και κινητής περιουσίας των κληρονόμων Γεωργίου και Λεωνίδα Ζαρίφη στην Αθήνα και στην Κωνσταντινούπολη, ενώ δυστυχώς δεν διασώζονται οικονομικά έγγραφα για την εμπορική και τραπεζική δραστηριότητα των μελών της οικογένειας.

Appraisal, destruction and scheduling

Δεν έγινε καμμία εκκαθάριση. Τα έγγραφα βγήκαν από τις ζελατίνες των κλασέρ και των ντοσιέ και τοποθετήθηκαν σε αντιόξινα αρχειακά λευκά δίφυλλα, υποφακέλους και κουτιά σύμφωνα με την τελική ταξινόμησή τους.

Accruals

Πιθανές προσθήκες

System of arrangement

Το αρχείο ταξινομήθηκε με βάση τα τεκμήρια που υπήρχαν για τα πρόσωπα των διαφορετικών γενεών της οικογένειας και παράλληλα θεματικά.

Φάκελος 1 Γεώργιος Ιωαν. Ζαρίφης και Ελένη Ζαρίφη (1782-1985)
1.1 Ιστορικά και γενεαλογικά οικογενειών Ζαρίφη, Ζαφειρόπουλου, Καπλάνογλου, Φενερλή (1782-1985)
1.2 Γεώργιος Ιωαν. Ζαρίφης. Προσωπικά (1842-1968)
1.3 Γεώργιος Ιωαν. Ζαρίφης. Οικονομικά – πολιτικά κ.ά. (1856-1905)
1.4 Γεώργιος Ιωαν. Ζαρίφης. Αλληλογραφία (1867-1883)
1.5 Ελένη Γ. Ζαρίφη (το γένος Δ. Ζαφειροπούλου). Προσωπικά – οικογενειακά (1872-1894).

Φάκελος 2 Οικογένεια Λεωνίδα και Ευφροσύνης Ζαρίφη (1877-1938)
2.1 Λεωνίδας Γεωργίου Ζαρίφης. Προσωπικά - διακρίσεις (1877-1910)
2.2 Λεωνίδας Γεωργίου Ζαρίφης. Οικονομικά - κληρονομικά κ.ά. (1890-1919)
2.3 Λεωνίδας και Ευφροσύνη Ζαρίφη. Οικογενειακή αλληλογραφία (1912-1922)
2.4 Γεώργιος Λεωνίδα Ζαρίφης. Προσωπικά - αλληλογραφία (1881-1938)
2.5 Λέων Λεωνίδα Ζαρίφης. Προσωπικά – κληρονομικά (1907-1970)

Φάκελος 3 Κωνσταντίνος Λ. Ζαρίφης και Ελένη Ζαρίφη (1891-2005)
3.1 Κωνσταντίνος Λ. Ζαρίφης. Προσωπικά – οικογενειακά (1891-1975)
3.2 Κωνσταντίνος και Ελένη Ζαρίφη. Αλληλογραφία (1912-1979)
3.3 Ελένη Κ. Ζαρίφη (το γένος Σταθάτου). Προσωπικά – κοινωνική δράση (1904-1983).
3.4 Κωνσταντίνος και Ελένη Ζαρίφη. Ποικίλα (1922-2005)
3.5 Ιστορικά – Βυζαντινά
3.6 Οικονομικά - τίτλοι χρεογράφων, μετοχές
3.7 Οικονομικά - τραπεζικά (1973-1979)

Φάκελος 4 Οικογένεια Ζαρίφη. Κληρονομικά – Ακίνητα (1953-1994)
4.1 Πώληση οικίας Ζαρίφη επί της οδού Βασ. Σοφίας 106 (1953)
4.2 Αγορά και πώληση οικίας Κ. Ζαρίφη επί της οδού Καρνεάδου 21 (1964-1992)
4.3 Σπέτσες (οικία, τρεχαντήρι) (1964-1992)
4.4 Τορπιλισμός Α/Π ΖΑΡΙΦΗΣ – γερμανικές αποζημιώσεις (1931-1980)
4.5 Ακίνητα Κωνσταντινούπολης (1937-1977)
4.6 Ακίνητα Κωνσταντινούπολης (1958-1971)
4.7 Ακίνητα Κωνσταντινούπολης (1984-1994)

Conditions of access and use area

Conditions governing access

Δεν υπάρχουν περιορισμοί στην πρόσβαση.

Conditions governing reproduction

Language of material

Script of material

Language and script notes

Ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά, τουρκικά

Physical characteristics and technical requirements

Χαρτώο υπόστρωμα τεκμηρίων.

Finding aids

1)Αναλυτική περιγραφή φακέλου / υποφακέλου σε ηλε-κτρονική μορφή της επιμελήτριας του αρχείου X.B.
2) Κατάλογος περιγραφής αρχειακών τεκμηρίων (εκτύπω-ση Η/Υ, 21 σελίδες, 8/4/2004) συνταγμένος από την Ελένη (Λέλη) Κυριακοπούλου στην αγγλική γλώσσα με τίτλο “Catalogue (early material)” η οποία μελέτησε και περιέ-γραψε τμήματα του αρχείου, το διάστημα που ήταν στα χέρια της. Βρίσκεται στον φακ.1 του αρχείου.

Allied materials area

Existence and location of originals

Existence and location of copies

Related units of description

Αρχεία οικογενειών Ζαρίφη και Ζαφειρόπουλου στην κατοχή των απογόνων των κλάδων Περικλή Ζαρίφη και Στέφανου Ζαφειρόπουλου στη Μασσαλία.

Related descriptions

Publication note

1) Γεώργιος Λ. Ζαρίφης, Οι αναμνήσεις μου. Ένας κόσμος που έφυγε. Κωνσταντινούπολη 1800-1920. Αθήνα, Τροχαλία, 2002.
Πρόκειται για πολύ ενδιαφέρουσα, λεπτομερή, ανεκδοτολογική και γλαφυρή διήγηση του εγγονού του Γεωργίου Ζαρίφη για διάφορα πρόσωπα της οικογένειας και την καθημερινότητά τους. Η έκδοση είναι εξαντλημένη.

2) Destins croisés. De Constantinople à Marseille, deux siècles d’ histoires de familles cousines. Marseille, editions Z&Z, Juillet 2019.
Πρόκειται για συγκέντρωση κειμένων για τις οικογένειες Ζαφειρόπουλου, Ζαρίφη, Βαλιάνου και Βλαστού που ήσαν εγκαταστημένες στη Μασσαλία. Οι συντάκτες είναι απόγονοι των παραπάνω οικογενειών και συνδέονται μεταξύ τους με οικογενειακούς δεσμούς (Marina Lafon-Borelli, Georgina Sack-Zafiropoulo, Christine Zafiropoulo - de Clerck, Jean de Demadolx-Dedons, Marina Eloy-Jacquillart, Sonia de Panafieu, Andre Vlasto). Υπάρχουν και δύο κείμενα των ερευνητών Ερατώς Πάρη (Erato Paris) και Xavier Daumalin που έχουν ασχοληθεί με τον ελληνισμό της Μασσαλίας και την οικονομική ανάπτυξη της πόλης.

3) Χάρις Εξερτζόγλου, Προσαρμοστικότητα και πολιτική των ομογενειακών κεφαλαίων. Έλληνες τραπεζίτες στην Κωνσταντινούπολη: Το κατάστημα Ζαρίφης-Ζαφειρόπουλος 1871-1881. Αθήνα, Εμπορική Τράπεζα, 1989.

4) Ν. Μοσχόπουλος, “Γεώργιος Ζαρίφης”, λήμμα στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια.

5) Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, “Οικογένεια Ζαρίφη”, λήμμα στην Εγκυκλοπαίδεια του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού (2008) (στο διαδίκτυο).

6) Νικόλαος Ανδρουλιδάκης, “Ο μεγάλος ευεργέτης Γεώργιος Ζαρίφης (1807-1884)”, εργασία στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου (2012) (στο διαδίκτυο).

7) Δημήτριος Σταματόπουλος, Μεταρρύθμιση και εκκοσμίκευση. Προς μία ανασύνθεση της ιστορίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου τον 19ο αιώνα. Αθήνα, Αλεξάνδρεια, 2003. Αναφέρεται μεταξύ άλλων στις σχέσεις του Γ. Ι. Ζαρίφη με το Πατριαρχείο.

Notes area

Note

Πρωτότυπες φωτογραφίες της οικογένειας βρίσκονται στην κατοχή της Σόνιας Συμεώνογλου και της Ελένης Κυριακοπούλου. Όσες περιέχονται στο αρχείο (φακ. 1) σε αντίγραφα (11 φωτογραφίες με ταυτοποιημένα πρόσωπα) προέρχονται από την προσωπική συλλογή της Ε. Κυριακοπούλου.

Alternative identifier(s)

Access points

Place access points

Genre access points

Description control area

Description identifier

Institution identifier

Rules and/or conventions used

ΔΙΠΑΠ (Γ) 2η έκδοση

Dates of creation revision deletion

Απρίλιος, Οκτώβριος 2019

Script(s)

Sources

Δελτίο περιγραφής Φορέα

Archivist's note

1) Η τεκμηρίωση των εγγράφων που είχε γίνει από την Ε. Κυριακοπούλου τοποθετήθηκε μαζί με τα αντίστοιχα έγγραφα στην τελική τους θέση. Στο ευρετήριο σημειώνεται με πλάγια στοιχεία και σε αγκύλες η ύπαρξη περιγραφής ή μεταγραφής της Ελένης Κυριακοπούλου με τα αρχικά Ε. Κ. για συντομία.
2) Χρειάζεται προσοχή στα ονόματα και τα πατρώνυμα των μελών της οικογένειας γιατί επαναλαμβάνονται συχνά για διαφορετικά πρόσωπα, όπως συνηθίζεται στις μεγάλες και πολυμελείς οικογένειες, και μπορεί να υπάρξει σύγχυση.

Χριστίνα Βάρδα

Accession area