Αρχείο - Αρχείο Βασίλη Κρεμμυδά

Περιοχή αναγνώρισης

Κωδικός αναγνώρισης της ενότητας περιγραφής

Τίτλος

Αρχείο Βασίλη Κρεμμυδά

Χρονολογία(ες)

Επίπεδο περιγραφής

Αρχείο

Μέγεθος και υπόστρωμα της ενότητας περιγραφής (ποσότητα, όγκος ή διαστάσεις)

23 φάκελοι

Περιοχή πλαισίου παραγωγής

Όνομα του παραγωγού

(1935-2017)

Βιογραφικό σημείωμα

Ιστορικός και πανεπιστημιακός δάσκαλος, από τους εισηγητές της λεγόμενης «νέας ιστορίας» στην Ελλάδα.
Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Μεσσήνη. Ήταν ο πρωτότοκος από τους τέσσερις γιους του Θόδωρου Κρεμμυδά και της Γιώτας Βέργη. Γιος τσαγκάρη, πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην Κατοχή και στον Εμφύλιο, σε περιβάλλον απόλυτης ανέχειας.
Από το 1954 σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών με υποτροφία του ΙΚΥ. Στη διάρκεια των σπουδών του συμμετείχε ενεργά στο φοιτητικό κίνημα ως εκπρόσωπος της Σχολής του και αργότερα ως Γενικός Γραμματέας στη ΔΕΣΠΑ (πρόδρομο της ΕΦΕΕ), με Πρόεδρο τον Απόστολο Κακλαμάνη και αντιπρόεδρο τον Άγγελο Μπρατάκο.
Μετά τις σπουδές και τη στρατιωτική του θητεία, εργάστηκε αρχικά ως φιλόλογος στο Λύκειο Ζηρίδη, και συγχρόνως, τα απογεύματα, στο φροντιστήριο του Φώτη Αποστολόπουλου. Στο φροντιστήριο γνώρισε και την πρώτη του σύζυγο Έφη Χατζηφόρου, με την οποία απόκτησε αργότερα δύο κόρες, τη Μαργαρίτα και την Ευγενία.
Το 1964 έφυγε για μεταπτυχιακές σπουδές στη Γαλλία: αρχικά στο Πανεπιστήμιο της Lyon, όπου παρακολούθησε τα μαθήματα του Pierre Léon διδάσκοντας παράλληλα ο ίδιος τα νέα ελληνικά από τη θέση του λέκτορα, και στη συνέχεια στην Ecole Pratique des Hautes Etudes του Παρισιού, στην περιώνυμη VΙe Section, όπου συμμετείχε στα σεμινάρια των Robert Mandrou, Alberto Tenenti και Rouggiero Romano. Στη Γαλλία ήρθε σε επαφή με τους νέους κλάδους της ιστοριογραφίας: οικονομική και κοινωνική ιστορία, ιστορία των ιδεών, ιστορική δημογραφία, ιστορία των πόλεων. Παράλληλα, μελέτησε τα γαλλικά αρχεία συλλέγοντας υλικό για το διδακτορικό του, προσανατολισμένο ήδη στις οικονομικές και κοινωνικές πραγματικότητες του ελλαδικού χώρου κατά την ύστερη Τουρκοκρατία.
Επιστρέφοντας στην Ελλάδα το 1967, εργάστηκε ως φιλόλογος στη Σχολή Μωραΐτη. Εκεί, λίγα χρόνια αργότερα, συμμετείχε με άλλους συναδέλφους του φιλολόγους στην ίδρυση της Εταιρίας Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, μιας «όασης σκέψης και προβληματισμού στα χρόνια της δικτατορίας», όπως την περιέγραφε αργότερα. Στην Εταιρία Σπουδών παρέμεινε και μετά την αποχώρησή του από το σχολείο για το πανεπιστήμιο, συνεισφέροντας ως μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου και διαμορφώνοντας επί δεκαετίες, από τη θέση του Διευθυντή Προγράμματος, το πρόγραμμα επιστημονικών εκδηλώσεων αλλά και το εκδοτικό πρόγραμμά της.
Τα χρόνια της δικτατορίας, εκμεταλλευόμενος τις επιστημονικές και προσωπικές επαφές του στη Γαλλία, συμμετείχε στον αντιδικτατορικό αγώνα ως σύνδεσμος.
Το 1972 ανακηρύχθηκε διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το διδακτορικό του, με τίτλο Το εμπόριο της Πελοποννήσου στο 18ο αιώνα (1715-1792), εκδόθηκε και κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά χάρη στη χορηγία του ελληνικού τμήματος του Ιδρύματος Ford. Ακολούθησε, την επόμενη χρονιά, το βιβλίο Αρχείο Χατζηπαναγιώτη, μια μελέτη για την εμπορική ναυτιλία της προεπαναστατικής περιόδου βασισμένη στο ομώνυμο ιδιωτικό αρχείο. Το 1974 κυκλοφόρησαν Οι σαπουνοποιίες της Κρήτης τον 18ο αιώνα, βασισμένες σε οθωμανικά αρχεία της Βικελαίας Βιβλιοθήκης. Με την Εισαγωγή στην ιστορία της νεοελληνικής κοινωνίας, 1700-1821, που κυκλοφόρησε το 1976, πρότεινε μια νέα προσέγγιση των όρων και συνθηκών που οδήγησαν στην επανάσταση του 1821, που είχε ευρεία αποδοχή στο αναγνωστικό κοινό.
Από το 1979, με σχέση ιδιωτικού δικαίου αρχικά και διατηρώντας κάποιες ώρες διδασκαλίας στη Σχολή Μωραΐτη, ξεκίνησε να διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Το 1981 υπέβαλε υποψηφιότητα για υφηγεσία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών με το βιβλίο Συγκυρία και εμπόριο στην προεπαναστατική Πελοπόννησο, 1793-1821 (Θεμέλιο 1980), χρονική συνέχεια του διδακτορικού του βασισμένη, και πάλι, στις γαλλικές πηγές. Εξελέγη υφηγητής, δεν έλαβε όμως εντολή διδασκαλίας. Έτσι, την επόμενη χρονιά, 1982, υπέβαλε υποψηφιότητα και εξελέγη τακτικός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Από τη θέση του διδάσκοντα αλλά και του Αντιπροέδρου και Προέδρου της Διοικητικής Επιτροπής, αφιερώθηκε τα επόμενα χρόνια στη λειτουργική διοργάνωση της νεοσύστατης τότε Φιλοσοφικής Σχολής στο Ρέθυμνο, όπου μετέφερε και την κατοικία του.
Στο Ρέθυμνο παρέμεινε μέχρι το 1987, οπότε εξελέγη καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Και από τη νέα αυτή, αθηναϊκή έδρα, παράλληλα με το διδακτικό του έργο, άσκησε διοικητικά και οργανωτικά καθήκοντα: Ως Πρόεδρος του Τομέα Φιλοσοφίας-Μεθοδολογίας των Κοινωνικών Επιστημών, Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας, τη δημιουργία του οποίου ο ίδιος εισηγήθηκε, εργάστηκε για τον εκσυγχρονισμό του προγράμματος μαθημάτων και την ανανέωση της ύλης. Για τη διδασκαλία του μαθήματος της οικονομικής ιστορίας στους πολυάριθμους φοιτητές του Πανεπιστημίου Αθηνών, χρειάστηκε για πρώτη φορά να προσφύγει στη χρήση συγγράμματος, το οποίο έγραψε ο ίδιος. Κυκλοφόρησε έτσι η Εισαγωγή στην οικονομική ιστορία της Ευρώπης (Εκδόσεις Γνώση 1989).
Στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας συνέχισε να διδάσκει επί δεκαπέντε χρόνια, μέχρι τη συνταξιοδότησή του το 2002, οπότε και αποχώρησε με τον τίτλο του ομότιμου καθηγητή.
Στη διάρκεια της ακαδημαϊκής του πορείας, δίδαξε δύο φορές σε ανώτατα ιδρύματα της Γαλλίας, ως προσκεκλημένος καθηγητής: το 1987 στο Πανεπιστήμιο Paris II και το 1991 στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales.
Παράλληλα με το επιστημονικό του έργο, έγραψε, σε συνεργασία με άλλους ιστορικούς, εγχειρίδια για τη διδασκαλία του μαθήματος της ιστορίας. Σειρά πέντε τέτοιων εγχειριδίων κυκλοφόρησε σε πρώτη έκδοση από τις Εκδόσεις Γνώση τη δεκαετία του 1980 και αργότερα ανατυπώθηκε στις Εκδόσεις Gutenberg. Το 1983 του ανατέθηκε η συγγραφή του σχολικού βιβλίου ιστορίας για την Γ΄ τάξη του Γυμνασίου. Το βιβλίο, με τίτλο Νεότερη ιστορία, ελληνική και ευρωπαϊκή, συνέχισε να διδάσκεται στα σχολεία μέχρι το 1991.
Επί τριάντα χρόνια, από το 1983 μέχρι το 2013, επιφυλλιδογραφούσε στις εφημερίδες Το Βήμα και Τα Νέα. Μία επιλογή από τα κείμενα αυτά αναδημοσίευσε το 2013 στο βιβλίο του Επιφυλλίδες, Σελίδες από την πρόσφατη ιστορία μας, που κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Gutenberg.
Εκτός πανεπιστημίου, απασχολήθηκε κατά καιρούς σε διάφορες διοικητικές θέσεις σε πολιτιστικούς φορείς, αρχεία και βιβλιοθήκες: Διετέλεσε επί σειρά ετών Πρόεδρος της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Υπήρξε μέλος και Αντιπρόεδρος της Εφορίας των Γενικών Αρχείων του Κράτους και μέλος της Επιτροπής Τέχνης και Πολιτισμού της Βουλής των Ελλήνων. Το 2002 με 2004 ανέλαβε την εκ βάθρων ανασυγκρότηση του Ιστορικού Αρχείου της Εμπορικής Τράπεζας. Το 2004 με 2005 διετέλεσε Διευθυντής της νεοσύστατης τότε δημόσιας υπηρεσίας Αρχείων Πρωθυπουργού, στην οποία ο Πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης κατέθεσε το υπηρεσιακό αρχείο του.
Μετά τη συνταξιοδότησή του από το πανεπιστήμιο αφιερώθηκε στο γράψιμο, αγαπημένη του ασχολία σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Το 2005 ανέλαβε να επιμεληθεί την επανέκδοση, από το Ίδρυμα της Βουλής, της Ιστορίας της Ελληνικής Επαναστάσεως του Σπυρίδωνος Τρικούπη. Στο πολύτομο έργο του Τρικούπη προέταξε έναν δικό του εισαγωγικό τόμο, όπου πρότεινε μια νέα προσέγγιση της ιστορίας του Εικοσιένα βασισμένη στα πιο πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα. Η πεντάτομη συνολικά έκδοση κυκλοφόρησε το 2007.
Το 2009 κυκλοφόρησε από το Μουσείο Μπενάκη το βιβλίο του Διπλό Ταξίδι, μια επιλεκτική αναδρομή στο σύνολο της αρθρογραφίας του, με πολυσέλιδο αυτοβιογραφικό αφήγημα στην εισαγωγή.
Στο ώριμο συγγραφικό έργο του περιλαμβάνονται επίσης παιδικά βιβλία, όπως οι βραβευμένες Καθημερινές ιστορίες για τα καράβια (Καλειδοσκόπιο 2006) και συνοπτικές ιστορικές μελέτες που απευθύνονται σε ευρύ αναγνωστικό κοινό, όπως η Σύντομη ιστορία του ελληνικού κράτους (Καλλιγράφος 2012) ή, στο ίδιο πνεύμα, η Ελληνική Eπανάσταση του 1821 (Gutenberg 2016). Παράλληλα, δημοσίευσε και βιωματικά, αυτοβιογραφικού τύπου κείμενα, όπως εκείνα που συμπεριλήφθηκαν στις συλλογές Τα εντός μου (Καλλιγράφος 2012) και Πέρασαν εβδομήντα χρόνια (Gutenberg 2017).
Ο Βασίλης Κρεμμυδάς έφυγε από τη ζωή στις 12 Νοεμβρίου του 2017, αφήνοντας πίσω του πλούσιο και πολύπλευρο συγγραφικό έργο: δεκάδες βιβλία, εκατοντάδες άρθρα στον επιστημονικό αλλά και τον καθημερινό τύπο. Το επιστημονικό αρχείο και η βιβλιοθήκη του έχουν κατατεθεί στη Βιβλιοθήκη της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ρέθυμνο όπου αναμένουν τους δικούς τους μελλοντικούς μελετητές.

[Πηγή: Βασίλης Κρεμμυδάς, Το Εικοσιένα, μύθοι και πραγματικότητες, (επιμέλεια: Ευγενία Κρεμμυδά, προλογίζει: ο Γιάννης Στουρνάρας), Εκδόσεις Καλλιγράφος, Αθήνα 2021]

Φορέας διατήρησης του αρχείου

Ιστορικό της ενότητας περιγραφής

Διαδικασία πρόσκτησης

Δωρεά της κόρης του Ευγενίας Κρεμμυδά, 4-12-2017.

Περιοχή περιεχομένου και διάρθρωσης

Παρουσίαση περιεχομένου

Άρθρα, αποκόμματα τύπου, χειρόγραφες σημειώσεις, αλληλογραφία, του ίδιου του Βασίλη Κρεμμυδά και άλλων, ταξινομημένα θεματικά. Διακρίνονται οι ενότητες "Πανεπιστημιακά συγγράμματα", "Παιδαγωγικά Τμήματα", " Κοινωνία – Ιστορία", "Μέση Εκπαίδευση – Γενικές Εξετάσεις – Προπαιδευτικό Έτος", "Γνώση – Έρευνα – Πανεπιστήμιο", "Γλώσσα – Αρχαία", "Σπουδές - Μεταπτυχιακά", "Σχολικό Βιβλίο - Διδασκαλία Ιστορίας". Επίσης, πλήρης σειρά των δημοσιευμάτων του Βασίλη Κρεμμυδά σε εφημερίδες (κυρίως επιφυλλίδες).

Επιλογές, εκκαθαρίσεις και τελική διατήρηση

Προσθήκες υλικού

Σύστημα ταξινόμησης

Περιοχή όρων πρόσβασης και χρήσης

Όροι πρόσβασης

Όροι αναπαραγωγής

Γλώσσα(ες) των τεκμηρίων

Αλφάβητο(α) των τεκμηρίων

Σημειώσεις για τη γλώσσα και γραφή των τεκμηρίων

Φυσικά χαρακτηριστικά και τεχνικές προϋποθέσεις

Εργαλεία έρευνας

Περιοχή συμπληρωματικών πηγών

Εντοπισμός πρωτοτύπων

Εντοπισμός αντιγράφων

Συμπληρωματικές πηγές / σχετικές ενότητες περιγραφής

Το αρχείο δωρήθηκε στο Πανεπιστήμιο Κρήτης μαζί με τη Βιβλιοθήκη του Βασίλη Κρεμμυδά.

Σχετιζόμενες περιγραφές

Περιοχή παρατηρήσεων

Εναλλακτικός(οί) κωδικός(οί) αναγνώρισης

Σημεία πρόσβασης

Τόποι

Ονόματα

Είδη

Περιοχή ελέγχου της περιγραφής

Κωδικός αναγνώρισης περιγραφής

Κωδικός αναγνώρισης του φορέα καθιέρωσης της εγγραφής

Κανόνες και/ή συμβάσεις

Ημερομηνίες δημιουργίας, αναθεώρησης ή κατάργησης της περιγραφής

Αλφάβητο(α)

Πηγές

Περιοχή εισαγωγών

Σχετιζόμενα φυσικά και νομικά πρόσωπα

Σχετιζόμενα είδη

Σχετιζόμενοι τόποι