Identity area
Reference code
Title
Date(s)
- 1921-1969 (Creation)
Level of description
Fonds
Extent and medium
4 αρχειακά κουτιά
Context area
Name of creator
Biographical history
Ο Ναπολέων Ζέρβας (Άρτα 1891 – Αθήνα 1957) υπήρξε πολιτικός και στρατιωτικός, αρχηγός του Εθνικού Δημοκρατικού Εθνικού Συνδέσμου (Ε.Δ.Ε.Σ.) στη διάρκεια της Κατοχής. Με καταγωγή από την ιστορική σουλιώτικη φάρα των Ζερβαίων, κατατάχθηκε εθελοντής στους Βαλκανικούς Πολέμους. Φοίτησε στη Σχολή Υπαξιωματικών και ονομάστηκε ανθυπολοχαγός το 1914. Φανατικός βενιζελικός πήρε μέρος στην κυβέρνηση της Εθνικής Αμύνης (1917) και διακρίθηκε στις μάχες του Μακεδονικού Μετώπου, με αποτέλεσμα να φθάσει στο βαθμό του ταγματάρχη προαγόμενος «επ’ ανδραγαθία». Μέλος της βενιζελικής Πολιτικής Επιτροπής στην Κωνσταντινούπολη μετά τις εκλογές του 1920, υποστήριξε τη δικτατορία του Πάγκαλου (διορίστηκε φρούραρχος Αθηνών), υπασπιστής του Προέδρου της Δημοκρατίας Παύλου Κουντουριώτη (1926), διοικητής του Β΄ τάγματος της Δημοκρατικής Φρουράς. Ωστόσο, ο Ζέρβας πήρε μέρος στο πραξικόπημα του Κονδύλη (22/8/1926) με το οποίο καταλύθηκε η παγκαλική δικτατορία και διορίστηκε διοικητής της ταξιαρχίας της Δημοκρατικής Φρουράς. Αντιστάθηκε στη διάλυση των Δημοκρατικών Ταγμάτων που επέβαλε ο Κονδύλης με αποτέλεσμα πολύνεκρες συγκρούσεις με τον τακτικό στρατό και την καταδίκη του σε ισόβια (1926). Αμνηστεύτηκε από την κυβέρνηση Βενιζέλου.
Στη διάρκεια της Κατοχής ίδρυσε τον Ε.Δ.Ε.Σ. και το στρατιωτικό σκέλος του τις Εθνικές Ομάδες Ελλήνων Ανταρτών. Πήρε μέρος στην ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου και έδρασε εναντίον των αρχών Κατοχής. Στο τέλος της περιόδου ήλεγχε την Ήπειρο, αναγκάστηκε, όμως, να την εκκενώσει μετά από επίθεση του ΕΛΑΣ στη διάρκεια των Δεκεμβριανών. Μετά την Κατοχή αποστρατεύτηκε και ίδρυσε, τον Μάρτιο του 1945, το Εθνικό Κόμμα Ελλάδος (ΕΚΕ), που στις εκλογές του Μαρτίου 1946 εξέλεξε 20 βουλευτές (ο ίδιος εκλέχτηκε βουλευτής Ιωαννίνων). Ο Ζέρβας, που υπήρξε σφοδρός πολέμιος της συμφωνίας της Βάρκιζας, χρημάτισε υπουργός άνευ Χαρτοφυλακίου και υπουργός Δημοσίας Τάξεως στην κυβέρνηση του Δημητρίου Μάξιμου. Μετά τις εκλογική αποτυχία του κόμματος το 1950 προσχώρησε στο Κόμμα των Φιλελευθέρων και χρημάτισε υπουργός Δημοσίων Έργων (1950-1951). Η αποτυχία του στις επόμενες βουλευτικές εκλογές σηματοδότησε την αποχώρησή του από την πολιτική.
[Πηγή βιογραφικού σημειώματος: Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό της Εκδοτικής Αθηνών]
Archival history
Το αρχείο ήταν ταξινομημένο από τον Ζέρβα ενώ είχε εφαρμοστεί ταξινόμηση και από άλλο πρόσωπο.
Immediate source of acquisition or transfer
Αγορά, Ιούνιος 1997
Content and structure area
Scope and content
Φάκελος 1: Ε.Δ.Ε.Σ. - Εθνική Αντίσταση (1941-1952)
Αλληλογραφία, κατάλογοι ανταρτών, πρακτικά σύσκεψης Πλάκας, εκθέσεις (μεταπολεμικές) για τη δράση του Ε.Δ.Ε.Σ., στρατιωτικές διαταγές, πρωτόκολλα ορκωμοσίας, διάφορα βιβλία (οικονομικά, εισερχόμενης-εξερχόμενης αλληλογραφίας, πρωτόκολλο ασυρμάτου ΕΟΕΑ, ημερολογιακές σημειώσεις Ζέρβα) κ.λπ. σχετικά με τη δράση του Ε.Δ.Ε.Σ.-ΕΟΕΑ στην Κατοχή και την απώθηση των δυνάμεών του στην Κέρκυρα κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών.
Φάκελος 2 Προσωπικά-Πολιτικά (1946-1952)
Αλληλογραφία, αποδείξεις, σημειώματα, δικαστικά έγγραφα, διπλώματα απονομής σύνταξης, παρασημοφορίες, φορολογικά κ.λπ. που αφορούν την πολιτική του δραστηριότητα ως αρχηγού του Εθνικού Κόμματος Ελλάδος: σχέσεις με Σοφούλη, Παπανδρέου, Τσουδερό και πρωτόκολλο πολιτικής συνεργασίας με Τσαλδάρη, Βενιζέλο, αναγνώριση της αντιστασιακής του δράσης, εξυπηρετήσεις, εμπορικές και οικονομικές εν γένει δραστηριότητές του κ.λπ.
Φάκελος 3 ΕΚΕ – Αλληλογραφία (1945-1946)
Αλληλογραφία του Ζέρβα με διαφόρους συνεργάτες του σχετικά με την οργάνωση, στελέχωση και την πολιτική δραστηριότητα του ΕΚΕ. Η αλληλογραφία ταξινομήθηκε σύμφωνα με τον αριθμό πρωτοκόλλου που αναγράφεται στις επιστολές.
Φάκελος 4 Διάφορα πολιτικά (1944-1949)
Αλληλογραφία, σημειώσεις, κείμενα λόγων του, αποδείξεις, οικονομικά βιβλία κ.λπ. σχετικά με τη δραστηριότητα του Πανελληνίου Συνδέσμου Αγωνιστών Εθνικής Αντιστάσεως (1947), την επανέκδοση της εφημερίδας Εθνική Φλόγα (1948-1949), την ενίσχυση του ΕΚΕ από διαφόρους και οικονομικά βιβλία του κόμματος, την παρουσία του Ζέρβα στη Βουλή (περιέχεται και μία επιστολή του προς τον Σοφούλη σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης των ανταρτών στη διάρκεια του εμφυλίου), σημειώσεις με διευθύνσεις διαφόρων κ.λπ. Περιλαμβάνονται επίσης ένα δακτυλόγραφο της μελέτης "Εθνική αντίστασις της Ελλάδος" (άγνωστος ο συγγραφέας, πιθανόν ο Ζέρβας) και ένα σχέδιο "Νέου Εθνικού Πολιτεύματος".
Φάκελος 5 Περίοδος 1951-1956 (1944, 1951-1956)
Αλληλογραφία, μετοχές της εταιρείας "Εκδοτικαί και Τυπογραφικαί Επιχειρήσεις Α.Ε.", κ.λπ. της περιόδου 1951-1956. Αφορά τις κοινωνικές σχέσεις του Ζέρβα με ξένους πρεσβευτές και στρατιωτικούς, (ενδιαφέρουσα η επιστολή του συνταγματάρχη Ε. Παλλότα σχετική με την ανεύρεση τάφων πεσόντων Ιταλών), τη συνταξιοδότηση αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης, την έκδοση της εφημερίδας Ελευθέρα Γνώμη. Υπάρχει επίσης ένα ρυμοτομικό διάγραμμα του οικοδομικού συνεταιρισμού αγωνιστών Εθνικής Αντιστάσεως «Η Φλόγα».
Φάκελος 6 Ποικίλη αλληλογραφία (1940-1950)
Αλληλογραφία, υπομνήματα, εκθέσεις για διάφορα θέματα.
Φάκελος 7 Μεσοπόλεμος (1921-1941)
Αλληλογραφία (1921-1941), ποικίλα για τα Δημοκρατικά Τάγματα, αποκόμματα εφημερίδων για τον Ζέρβα (1922-1927), υπολογισμοί εξόδων (1939-1940), ένα έντυπο: Πύρρου Γιαννόπουλου Ηπειρώτη, Δημοκρατία, Αθήνα 1924 κ.ά.
Φάκελος 8 Ποικίλα Ναπολέοντα Ζέρβα (1940-1960 περ.)
Φωτογραφίες από την περίοδο της Κατοχής και της υπουργίας του και προκήρυξη του Ευγένιου Λάσκαρη του «αυτοκρατορικού οίκου των Λασκάρεων» σχετικά με το δημοψήφισμα του 1946, διάφορες φωτογραφίες του Ζέρβα από την Αντίσταση και ως υπουργού, διάφορα έγγραφα (ανάμεσά τους και δικαστική απόφαση για το διαζύγιό του από την Λουκία Ποιητίδου) κ.ά.
Φάκελος 9 Ποικίλα (1959-1969)
Χειρόγραφες σημειώσεις σχετικές με την Εθνική Αντίσταση και ποικίλα για τα αποκαλυπτήρια του ανδριάντα του Ζέρβα στην Άρτα και την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης επί δικτατορίας 1967, φωτογραφίες.
Appraisal, destruction and scheduling
Δεν έγιναν εκκαθαρίσεις.
Accruals
Δεν αναμένονται προσθήκες.
System of arrangement
Διατηρήθηκε η αρχική ταξινόμηση.
Διάγραμμα ταξινόμησης:
Κουτί 1 Φάκελος 1
1.1 "Πρωτόκολλα ορκωμοσίας" (1941-1944)
1.2 Ιανουάριος 1945 Κέρκυρα (1945)
1.3 Διάφορα βιβλία (1943-1944)
1.4 Διάφορα (1943-1944)
1.5 Εκθέσεις για τη δράση του Ε.Δ.Ε.Σ. (1946-1952)
Κουτί 2 Φάκελος 2
2.1 «Εμπιστευτικά-προσωπικά θέματα πολιτικής» (1946-1952)
2.2 «Προσωπικός Άκρως Εμπιστευτικός»
2.3 «Εμπορικαί σχέσεις και προσωπικά θέματα»
2.4 «Φάκελος διαφόρων υποθέσεων 1955, 1956, 1957» (1955-1957)
2.5 «Εξυπηρετήσεις και σοβαρά ζητήματα σημαινόντων φίλων (προσωπικών και πολιτικών)» (1951-1953)
2.6 «Επιστολαί εσωτερικού. Εξυπηρετήσεις γενικώς» (1954-1955)
2.7 «Εξυπηρετήσεις- Επιστολαί συνεργατών και επισήμων προσώπων» (1956)
Κουτί 3 Φάκελοι 3-4.8
3.1 Αλληλογραφία (αρ. πρωτ. 32-, 34-) (1945)
3.2 Αλληλογραφία (αρ. πρωτ. 35-, 36-) (1945-1946)
4.1 Πανελλήνιος Σύνδεσμος Αγωνιστών Εθνικής Αντιστάσεως (1947)
4.2 Επανέκδοση Εθνικής Φλόγας (1948-1949)
4.3 Δακτυλόγραφο της μελέτης «Εθνική Αντίστασις της Ελλάδος». Συγγραφέας άγνωστος (πιθανόν ο Ζέρβας).
4.4 «Έγγραφα προς ταξινόμησιν» (αλληλογραφία) (1949)
4.5 «Αποδείξεις ενισχύσεως ΕΚΕ» (1944-1946 κυρίως 1946)
4.6 Κοινοβουλευτικά (1946-1949)
4.7 Σχέδιο «Νέου Εθνικού Πολιτεύματος»
4.8 «Φάκελος πληροφοριών»
Κουτί 4 Φάκελοι 4.9-9
4.9 Οικονομικά βιβλία (1945-1946)
5 Περίοδος 1951-1956 (1944, 1951-1956)
6 Ποικίλη αλληλογραφία (1940-1950)
7 Μεσοπόλεμος (1921-1941)
8 Ποικίλα Ναπολέοντα Ζέρβα (1940-1960 περ.)
9 Ποικίλα (1959-1969)
Conditions of access and use area
Conditions governing access
Conditions governing reproduction
Language of material
Script of material
Language and script notes
Ελληνικά, αγγλικά, ιταλικά
Physical characteristics and technical requirements
Finding aids
Allied materials area
Existence and location of originals
Existence and location of copies
Related units of description
Publication note
Notes area
Note
Note
Alternative identifier(s)
Access points
Subject access points
Place access points
Name access points
- Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος (ΕΔΕΣ) (Subject)
- Εθνικό Κόμμα Ελλάδος (Subject)
Genre access points
Description control area
Description identifier
Institution identifier
Rules and/or conventions used
ΔΙΠΑΠ (Γ) 2η έκδοση
Dates of creation revision deletion
Πρώτη περιγραφή 1997, αναθεώρηση Μάρτιος 2004
Script(s)
Sources
Δελτίο περιγραφής Φορέα
Archivist's note
Γιώργος Χαρωνίτης