Αρχείο aρ. Comp. 494 - Τρικούπης, Χαρίλαος

Περιοχή αναγνώρισης

Κωδικός αναγνώρισης της ενότητας περιγραφής

GR ELIA-MIET aρ. Comp. 494

Τίτλος

Τρικούπης, Χαρίλαος

Χρονολογία(ες)

  • 1862-1895 (Δημιουργία)

Επίπεδο περιγραφής

Αρχείο

Μέγεθος και υπόστρωμα της ενότητας περιγραφής (ποσότητα, όγκος ή διαστάσεις)

30 φάκελοι (39 τόμοι/λευκώματα + λυτά)

Περιοχή πλαισίου παραγωγής

Όνομα του παραγωγού

(1832-1896)

Βιογραφικό σημείωμα

Ο Χαρίλαος Τρικούπης γιος του Σπυρίδωνα και της Αικατερίνης Μαυροκορδάτου γεννήθηκε στο Ναύπλιο στις 11 Ιουλίου 1832. Εκεί έμαθε τα πρώτα γράμματα, ενώ παρακολούθησε το γυμνάσιο στην Αθήνα (μαθητής του Γεωργίου Γενναδίου). Ξεκίνησε τις σπουδές του στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και τις συνέχισε στο Παρίσι. Το 1856 αφού απέκτησε το διδακτορικό του δίπλωμα, διορίστηκε γραμματέας στην ελληνική πρεσβεία στο Λονδίνο και το 1862 ανέλαβε ως επιτετραμμένος την εκπροσώπηση της Ελλάδας μετά την αποχώρηση του πατέρα του από την πρεσβεία. Την ίδια χρονιά εκλέχθηκε πληρεξούσιος της Ελληνικής Κοινότητας Λονδίνου στη Συντακτική Συνέλευση των Ελλήνων και συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις της συνθήκης για την Ένωση της Επτανήσου. Το 1865 πολιτεύθηκε και εκλέχθηκε για πρώτη φορά βουλευτής Μεσολογγίου. Το 1866 μετείχε στην κυβέρνηση Αλ.Κουμουνδούρου ως υπουργός Εξωτερικών, ενώ απολύθηκε ένα χρόνο αργότερα από τον Γεώργιο Α΄ λόγω διαφωνίας για το Κρητικό ζήτημα. Το 1872 ίδρυσε μαζί με τους Κ.Λομβάρδο, Αθαν.Πετμεζά, Κ.Σαράβα κ.ά. το Πέμπτο κόμμα. Το 1874 (Ιούνιος-Ιούλιος) δημοσίευσε στην εφημερίδα Καιροί δύο άρθρα που του κόστισαν ολιγοήμερη φυλάκισή. Από το 1875 μέχρι το θάνατο του σχημάτισε επτά (7) κυβερνήσεις: 1875, 1878, 1880, 1882-1885, 1886-1890, 1892-1893 και 1893-1895 στις οποίες εκτός από την πρωθυπουργία είχε αναλάβει πολλές φορές τα υπουργεία Εξωτερικών, Εσωτερικών και Οικονομικών. Στην εκλογική αναμέτρηση του Απριλίου 1895 δεν εξελέγη βουλευτής στην περιφέρειά του και απογοητευμένος αποσύρθηκε από την πολιτική και εγκαταστάθηκε στις Κάννες της νότιας Γαλλίας. Στις 30 Μαρτίου 1896 πέθανε στις Κάννες και η σορός του μεταφέρθηκε στην Αθήνα όπου κηδεύτηκε. Ο Χαρίλαος Τρικούπης υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες πολιτικούς που συνέβαλαν στην καθιέρωση του κοινοβουλευτικού συστήματος, στον εκσυγχρονισμό της οικονομικής και πολιτικής ζωής (φορολογικοί νόμοι, πολιτική εκπροσώπηση), στην αναδιάρθρωση του στρατού και του ναυτικού και στην εκτέλεση σημαντικών δημοσίων έργων.

Ιστορικό της ενότητας περιγραφής

Με την από 12 Αυγούστου 1912 διαθήκη της η Σοφία Τρικούπη κατέστησε κληρονόμους της τον εξάδελφό της Κωνσταντίνο Θ.Τρικούπη και τον πρώην γραμματέα του αδελφού της Κωνσταντίνο Παπαλουκά, από τους οποίους ζήτησε να συμμορφωθούν με τις προφορικές εντολές της για τη φύλαξη και την παράδοση στην έρευνα των αρχείων του πατέρα και του αδελφού της τα οποία είχε στην κατοχή της. Στα χέρια του Κ.Παπαλουκά περιήλθαν, εκτός από ολόκληρο το αρχείο Σπυρίδωνος Τρικούπη, οι 30 τόμοι/λευκώματα του αρχείου Χαριλάου Τρικούπη καθώς και τα διπλώματά του και αργότερα το σύνολο των δύο αρχείων βρέθηκε στα χέρια του μικρανηψιού του, δικηγόρου Χάρη Νιανιάρα, από τον οποίο τα αγόρασε το Ε.Λ.Ι.Α. Τα λυτά έγγραφα του αρχείου Χαριλάου Τρικούπη (6 φάκελοι) περιήλθαν, μεταξύ άλλων, στα χέρια του εξαδέλφου Κωνσταντίνου Θ. Τρικούπη και αργότερα στα χέρια του εγγονού του, βουλευτή Κωνσταντίνου Σπ. Τρικούπη, ο οποίος τα δώρησε στο Ε.Λ.Ι.Α. Αγορά (3.000.000 δρχ.) το 1985 και συμπληρωματική δωρεά από Κωνστ.Τρικούπη το 1988 και 1989.

Διαδικασία πρόσκτησης

Αγορά από Χάρη Νιανιάρα (1987 ή 1989;). Δωρεά Κωνσταντίνου Σπ.Τρικούπη (1988 και 1989)

Περιοχή περιεχομένου και διάρθρωσης

Παρουσίαση περιεχομένου

Αλληλογραφία με τον βασιλέα Γεώργιο Α΄ (1867-1893), με υπουργούς (1877-1895), με Έλληνες πρεσβευτές (1867-1894), με τους πρεσβευτές της Αγγλίας, Γαλλίας, Ρωσσίας, Γερμανίας, Αυστρίας, Ιταλίας, Τουρκίας και Ηνωμένων Πολιτειών (1867-1894), ιδιωτική αλληλογραφία με Έλληνες και ξένους (1862-1895), υπομνήματα, υπηρεσιακά έγγραφα και αλληλογραφία σχετική με τα δάνεια της περιόδου 1883-1886 και 1892-1893.

Επιλογές, εκκαθαρίσεις και τελική διατήρηση

Προσθήκες υλικού

Σύστημα ταξινόμησης

Στο αρχείο υπάρχει η αρχική ταξινόμησή του, η οποία οφείλεται στον Χαρίλαο και στη Σοφία Τρικούπη. Ο Χαρίλαος Τρικούπης συγκέντρωνε και τακτοποιούσε τα έγγραφα που τον αφορούσαν σε φακέλους έξω από τους οποίους σημείωνε λακωνικά το περιεχόμενό τους. Μετά το θάνατό του, η αδελφή του Σοφία ταξινόμησε και κόλλησε το 90% των εγγράφων σε τόμους/λευκώματα. Σε κάθε ενότητα είχε προτάξει, κομμένη και κολλημένη, την ένδειξη του αντιστοίχου φακέλου του Τρικούπη. Η ταξινόμηση είναι άλλοτε θεματική και άλλοτε χρονολογική, χωρίς αυστηρή σειρά με αποτέλεσμα η αναζήτηση να μην είναι ιδιαίτερα εύκολη. (βλέπε και πεδίο φυσικά χαρακτηριστικά).

Περιοχή όρων πρόσβασης και χρήσης

Όροι πρόσβασης

Δεν υπάρχουν περιορισμοί στην πρόσβαση

Όροι αναπαραγωγής

Όπως προβλέπεται από τον κανονισμό του φορέα.

Γλώσσα(ες) των τεκμηρίων

Αλφάβητο(α) των τεκμηρίων

Σημειώσεις για τη γλώσσα και γραφή των τεκμηρίων

Ελληνικά και άλλες γλώσσες

Φυσικά χαρακτηριστικά και τεχνικές προϋποθέσεις

Με την ευκαιρία της μεγάλης έκθεσης του Ε.Λ.Ι.Α. το 1996 με θέμα «Ο Χαρίλαος Τρικούπης και η εποχή του» αποφασίστηκε, με τη χορηγία του Ιδρύματος Ι.Φ.Κωστοπούλου, να συντηρηθούν τα αρχεία του Σπυρίδωνα και Χαριλάου Τρικούπη, επειδή η μορφή τους δημιουργούσε ιδιαίτερα προβλήματα στη χρήση και κινδύνους για τη φθορά του υλικού. Το αρχειακό υλικό, αποτελούμενο κυρίως από αλληλογραφία, δεν ήταν στη συνηθισμένη μορφή των λυτών εγγράφων, αλλά επικολλημένο σε φύλλα τόμων/λευκωμάτων. Για παράδειγμα πέντε φύλλα μιας πολυσέλιδης επιστολής ήταν διπλωμένα και κολλημένα στην ίδια σελίδα με τρόπο ώστε να διαβάζονται μόνον εφόσον ξεδιπλώνονταν ένα ένα και διαδοχικά. Τα τεκμήρια μετά την αποκόλληση και συντήρησή τους διατηρήθηκαν στην αρχική τάξη και σειρά και βρίσκονται σήμερα τοποθετημένα σε δίφυλλα που το καθένα αντιστοιχεί σε μία σελίδα και περιλαμβάνει τα έγγραφα που ήταν επικολλημένα σ’ αυτήν (υπήρχαν από ένα έως έξι περίπου έγγραφα διπλωμένα σε κάθε σελίδα). Σε κάθε δίφυλλο σημειώθηκε ο αριθμός του τόμου/λευκώματος και της αντίστοιχης σελίδας. Αριθμό τόμου είχαν πάρει στο παρελθόν και τα λυτά έγγραφα που αρχικά βρίσκονταν σε φάκελο. Ας σημειωθεί εδώ ότι πολλές σελίδες έλειπαν, γιατί είχαν αποκοπεί εξαρχής, πιθανότατα για λόγους εξοικονόμησης όγκου. Αντιγράφτηκαν επίσης οι χειρόγραφες ταξινομικές ενδείξεις όπου και όταν υπήρχαν. Με δύο λόγια, ανασυστάθηκε το υλικό κάθε τόμου των αρχείων με τη διαφορά ότι τον τόμο/λεύκωμα αντικατέστησε ο αρχειακός φάκελος και τις σελίδες του τόμου, τα δίφυλλα που περιέχουν το σύνολο των εγγράφων κάθε σελίδας.

Η τεχνική έκθεση του συντηρητή Ερρίκου Δελλαρόκα, που ανέλαβε την εργασία αυτή (βλέπε Τα νέα του Ε.Λ.Ι.Α., αρ.τεύχους 48, Ιούλιος-Σεπτέμβριος 1997) έχει ως εξής: «... Στα περισσότερα έγγραφα είχε χρησιμοποιηθεί ζωική κόλλα (animal glue) και η διαδικασία αποκόλλησή τους υπήρξε επιτυχής με τη χρησιμοποίηση πιστολιού εκτόξευσης θερμού αέρα (Preservation Pencil-Ultrasonic Humidifier) και σε ελάχιστες περιπτώσεις όπου το στρώμα της κόλλας ήταν παχύ, η αποκόλληση έγινε με την τοποθέτηση των εγγράφων στον ειδικό θάλαμο ελεγχόμενης ύγρανσης (Humidity Chamber using an Ultrasonic Humidifier). Σε ορισμένους τόμους είχε χρησιμοποιηθεί κάποια άλλη κόλλα που δεν κατάφερα να προσδιορίσω. Σε αυτή την περίπτωση τα έγγραφα πρώτα τοποθετήθηκαν στο θάλαμο ελγχόμενης ύγρανσης για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα -έτσι ώστε αφενός να διαλύσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο τα μόρια της κόλλας και αφετέρου να ανοίξουν οι ίνες του χαρτιού και να απελευθερώσουν την κόλλα- και κατόπιν υποβλήθηκαν στη διαδιακασία του float bath, δηλαδή ελεγχόμενη εμβάπτιση των εγγράφων σε νερό μόνο από την πλευρά της κόλλας.

Σε αρκετά έγγραφα είναι εμφανείς (έχουν αποτυπωθεί) οι γραμμές των σελίδων του τόμου, αποτέλεσμα κυρίως της αρχικής επικόλλησης. Αυτό συνέβη γιατί κατά τη διαδικασία του κολλήματος η κόλλα είναι σε ρευστή μορφή και ειδικά η ζωική κόλλα είναι και σε υψηλή θερμοκρασία, με αποτέλεσμα η υγρασία και η θερμότητα που ήρθαν σε επαφή με τις σελίδες του τόμου να ξεβάψουν τις διαγραμμίσεις και αυτές με τη σειρά τους να αποτυπωθούν στα επικολλημένα έγγραφα.”

Εργαλεία έρευνας

Καταγραφή τίτλων και ενδείξεων αρχείου σε ηλεκτρονική μορφή.

Περιοχή συμπληρωματικών πηγών

Εντοπισμός πρωτοτύπων

Εντοπισμός αντιγράφων

Συμπληρωματικές πηγές / σχετικές ενότητες περιγραφής

Ε.Λ.Ι.Α.-Μ.Ι.Ε.Τ.: Αρχείο Σπυρίδωνα και Σοφίας Τρικούπη, αρχείο Στ.Σκουλούδη, αρχείο Πέτρου Λυκούδη, αρχεία οικογενειών Στεφάνου και Στρέιτ.

Άλλoι φορείς: Προσωπικά ενθυμήματα Χαριλάου Τρικούπη (δωρεά Πέτρου Λυκούδη) στην Ιστορική Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, αρχεία Στέφανου Ν.Δραγούμη, Ιωάννου Γενναδίου, Στέφανου Σκουλούδη και Κλέωνος Ραγκαβή στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, αρχείο Α.Ρωμάνου στο Μουσείο Μπενάκη.

Σχετιζόμενες περιγραφές

Σημείωση δημοσίευσης

-Κ.Θ.Δημαράς, “Κ.Σ.Παπαρρηγόπουλος-Χ.Σ.Τρικούπης, Νέα αποθησαυρίσματα του Ε.Λ.Ι.Α.”, περ. Τεύχη του Ε.Λ.Ι.Α., τόμος Β΄, 1989.
-Λύντια Τρίχα, Διπλωματία και πολιτική, Χαρίλαος Τρικούπης-Ιωάννης Γεννάδιος αλληλογραφία, 1863-1894. Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α. 1991.
-Κατάλογος έκθεσης “Ο Χαρίλαος Τρικούπης και η εποχή του (4 Νοεμβρίου - 7 Δεκεμβρίου 1996). Αθήνα, 1996.

Περιοχή παρατηρήσεων

Σημείωση

Υπάρχει κατάλογος όλων των εγγράφων που περιέχονταν στους πρώτους εννέα (9) τόμους/λευκώματα του αρχείου Χαριλάου Τρικούπη που έχει επιμεληθεί η Λύντια Τρίχα.
Η έκθεση εργασιών Χαρτογραφικής Υπηρεσίας τα έτη 1889-1898 με υπογραφή του Νίδερ εντάχθηκε στον φάκελο 12 στις 18/6/2007. Η πληροφορία ότι η έκθεση προέρχεται από το αρχείο Τρικούπη δόθηκε από τον κο Πόρτολο

Εναλλακτικός(οί) κωδικός(οί) αναγνώρισης

Σημεία πρόσβασης

Θέματα

Τόποι

Ονόματα

Είδη

Περιοχή ελέγχου της περιγραφής

Κωδικός αναγνώρισης περιγραφής

Κωδικός αναγνώρισης του φορέα καθιέρωσης της εγγραφής

Κανόνες και/ή συμβάσεις

ΔΙΠΑΠ 2η έκδοση

Ημερομηνίες δημιουργίας, αναθεώρησης ή κατάργησης της περιγραφής

Τελευταία τροποποίηση 2007

Αλφάβητο(α)

Πηγές

Δελτίο περιγραφής Φορέα.

Παρατηρήσεις και Όνομα Αρχειονόμου

Χριστίνα Βάρδα

Περιοχή εισαγωγών

Σχετιζόμενα θέματα

Σχετιζόμενα φυσικά και νομικά πρόσωπα

Σχετιζόμενα είδη

Σχετιζόμενοι τόποι