Περιοχή αναγνώρισης
Κωδικός αναγνώρισης της ενότητας περιγραφής
Τίτλος
Χρονολογία(ες)
- 1888-1964 (Δημιουργία)
Επίπεδο περιγραφής
Αρχείο
Μέγεθος και υπόστρωμα της ενότητας περιγραφής (ποσότητα, όγκος ή διαστάσεις)
9 αρχειακά κουτιά και 13 ημερολόγια
Περιοχή πλαισίου παραγωγής
Όνομα του παραγωγού
Βιογραφικό σημείωμα
Απόγονος μεγάλης κερκυραϊκής οικογένειας, κυβερνήτης του θωρηκτού «Γεώργιος Αβέρωφ» στους Βαλκανικούς Πολέμους, ο Σοφοκλής Δούσμανης (Κέρκυρα, 1868 – Αθήνα, 1952), ήταν ναύαρχος και σημαίνον στέλεχος του Πολεμικού Ναυτικού.
Αποφοίτησε από τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων το 1888. Ικανότατος αξιωματικός φιλοβασιλικών πεποιθήσεων, η σταδιοδρομία του στο Πολεμικό Ναυτικό διαμορφώθηκε από τους δύο αυτούς παράγοντες. Με το βαθμό του αντιπλοιάρχου διετέλεσε αρχιεπιστολεύς της Μοίρας Γυμνασίων (1910), διευθυντής της Διοικητικής Υπηρεσίας του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού (Γ.Ε.Ν.) (1912) και κυβερνήτης του θωρηκτού «Γεώργιος Αβέρωφ» και αρχιεπιστολεύς του Στόλου του Αιγαίου κατά τους Βαλκανικούς πολέμους. Προήχθη σε υποναύαρχο το 1914 σε αναγνώριση των υπηρεσιών του και τοποθετήθηκε διοικητής της Μοίρας Θωρηκτών. Διετέλεσε αρχηγός ΓΕΝ από τον Ιούνιο του 1915 έως το 1917. Με την επικράτηση του Βενιζέλου την περίοδο 1917-1920 αποστρατεύτηκε και εξορίστηκε στη Σαντορίνη. Μετά την επάνοδο του βασιλιά Κωνσταντίνου επανήλθε στην ενεργό υπηρεσία και διετέλεσε αρχηγός του Στόλου του Αιγαίου (Ιανουάριος – Απρίλιος 1921) και αρχηγός ΓΕΝ (Νοέμβριος 1921-Οκτώβριος 1922). Αποστρατεύτηκε προαγόμενος σε αντιναύαρχο τον Ιανουάριο του 1923. Όταν ξέσπασε το κίνημα Πλαστήρα τον Μάρτιο του 1935 διορίστηκε από την κυβέρνηση του Παναγή Τσαλδάρη υπουργός Ναυτικών (Μάρτιος – Οκτώβριος 1935) και προήχθη σε ναύαρχο. Την ίδια περίοδο (Μάρτιος 1935 – Ιανουάριος 1936) ήταν πρόεδρος της «Επιτροπής Εράνου υπέρ του Εθνικού Στόλου», που σκοπό είχε τη συλλογή χρημάτων για την αγορά ενός μεγάλου πλοίου και την αποκατάσταση των ζημιών των πλοίων του στόλου που προκλήθηκαν κατά την καταστολή του κινήματος του Πλαστήρα. Ο Δούσμανης τιμήθηκε με πολλά ελληνικά και ξένα παράσημα. Πέθανε την 6η Ιανουαρίου 1952.
Το 1939 ο Σοφοκλής Δούσμανης συνέγραψε το βιβλίο Το ημερολόγιον του κυβερνήτου του «Γ. Αβέρωφ» κατά τους πολέμους 1912-1913, Αθήναι, τύποις Πυρσού, 1939, στο οποίο προσπαθεί να τονίσει το ρόλο του στις ναυμαχίες της Έλλης (3 Δεκεμβρίου 1912) και της Λήμνου (3 Ιανουαρίου 1913). Παντρεύτηκε την Μαρία Κωνσταντίνου Βούρου το 1915.
[Περισσότερα βιογραφικά στοιχεία βλ. στην εισαγωγή του κ. Κ. Παΐζη-Παραδέλη στην υπάρχουσα καταγραφή του αρχείου].
Φορέας διατήρησης του αρχείου
Ιστορικό της ενότητας περιγραφής
Το αρχείο δωρήθηκε στο Ε.Λ.Ι.Α. μαζί με το αρχείο Ευταξία από τον Λάμπρο Ευταξία, ανιψιό του Δούσμανη. Μετά την εισαγωγή του στο Ε.Λ.Ι.Α., το τελείως αταξινόμητο υλικό του αρχείου, ξεχωρίστηκε, ταξινομήθηκε και καταγράφηκε σε 17 φακέλους από τον κ. Κώστα Παΐζη-Παραδέλη. Το υλικό αυτό περιελάμβανε τα υπηρεσιακά και γενικότερα τα ιστορικής φύσης έγγραφα και τις φωτογραφίες του αρχείου.
Πρόσθετο υλικό που δεν ταξινομήθηκε και δεν περιγράφηκε από τον κ. Παΐζη – άγνωστο για ποιο λόγο - περιελάμβανε διάφορα οικονομικά έγγραφα του Δούσμανη, προσωπικά έγγραφα της συζύγου του Μαρίας, έγγραφα από τα αρχεία Βούρου-Ευταξία σε κατάσταση χύδην, σχέδια του βιβλίου του Δημ. Φωκά, Χρονικά του Ελληνικού Β. Στόλου 1833-1873, έγγραφα με την υπογραφή του Ελευθέριου Βενιζέλου (διορισμοί Δούσμανη σε διάφορες επιτροπές την περίοδο 1911-1912) καθώς και την αλληλογραφία της Επιτροπής Εράνου υπέρ του Εθνικού Στόλου. Μέρος του παραπάνω πρόσθετου υλικού βρισκόταν σε δύο φακέλους με ενδείξεις τμήμα Δούσμανη-Ευταξία και τμήμα Βενιζέλου-Δούσμανη. Τον Μάιο του 2002 το πρόσθετο υλικό εντάχθηκε στο αρχείο και το σύνολο του αρχείου επανεγκιβωτίστηκε σε αρχειακά κουτιά. Έγγραφα που αφορούσαν διάφορα μέλη της οικογένειας Βούρου-Ευταξία αποσπάστηκαν και εντάχθηκαν στο αρχείο της οικογένειας Βούρου-Ευταξία.
Διαδικασία πρόσκτησης
Δωρεά του ανιψιού του Λάμπρου Ευταξία (1987;)
Περιοχή περιεχομένου και διάρθρωσης
Παρουσίαση περιεχομένου
Το αρχείο περιέχει υπηρεσιακή αλληλογραφία, υπομνήματα, εκθέσεις, αναφορές, τηλεγραφήματα, συμβόλαια, σχεδιαγράμματα, ημερολογιακές σημειώσεις, φύλλα και αποκόμματα εφημερίδων κ.ά. που αφορούν κυρίως τη σταδιοδρομία του Σοφοκλή Δούσμανη στο Πολεμικό Ναυτικό: συμμετοχή σε επιτροπές του υπουργείου Ναυτικών, τη δράση του στους Βαλκανικούς πολέμους, στη Μικρασιατική εκστρατεία, και το κίνημα της Θεσσαλονίκης (1916). Επίσης καλύπτεται η υπηρεσία του ως υπουργού Ναυτικών (1935) και η δράση του ως προέδρου της Επιτροπής Εράνου υπέρ του Εθνικού Στόλου. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ημερολόγια του θωρηκτού «Αβέρωφ» (Σεπτέμβριος 1912-Αύγουστος 1913) καθώς και το υλικό που αφορά την έκδοση του βιβλίου του Δούσμανη, κυρίως οι χειρόγραφες σημειώσεις που σχετίζονται με το σχολιασμό όσων αντέδρασαν στα γραφόμενά του. Περιέχονται επίσης διάφορα οικονομικά έγγραφα που αφορούν κυρίως την εκμίσθωση καταστημάτων ιδιοκτησίας του Σοφοκλή Δούσμανη, τη μίσθωση του σπιτιού του στην Αθήνα κ.ά. Τέλος, περιλαμβάνεται υλικό που αφορά τη σύζυγό του Μαρία: αλληλογραφία με την ανιψιά της Φιφή Έκτορα Πογιάγου (κόρη της αδελφής του Δούσμανη, Ελίζας) και διάφορους έλληνες και ξένους επιστολογράφους, διάφορα οικονομικά (ανάμεσά τους λογοδοσίες του αδελφού της Αλέξανδρου Βούρου για τη διαχείριση της οικογενειακής περιουσίας τους, ιατρικές συνταγές κ.ά. (1907-1964).
Ημερολόγια του θωρηκτού «Γ.Αβέρωφ»:
-«Θωρηκτόν Γ. Αβέρωφ. Ημερολόγιον των βασιλικών πλοίων»: Σεπτέμβριος 1912 – Αύγουστος 1913. 12 ημερολόγια (34 φύλλα το καθένα, διαστ. 38Χ29,5 εκ.).
-«Ημερολόγιον»: 1/5/1914-18/6/1914 , 14/1/1921-15/4/1921,
15/12/1921 - 28/9/1922 (σύνολο 120 αριθμημένες σελίδες, διαστ. 33Χ22 εκ.).
Επιλογές, εκκαθαρίσεις και τελική διατήρηση
Προσθήκες υλικού
Δεν αναμένονται νέες προσθήκες.
Σύστημα ταξινόμησης
Διατηρήθηκε η υπάρχουσα ταξινόμηση που είναι θεματική – χρονολογική.
Φάκελος 1 Βιογραφικά - Σταδιοδρομικά (1896-1952)
Φάκελος 2 Περίοδος 1895-1897 (1895-1897)
Φάκελος 3 Αποστολή στη Γαλλία (1896-1898)
Φάκελος 4 Περίοδος 1898-1912 (1901-1912)
Φάκελος 5 Πόλεμος 1912-1913. Ναυμαχία της Έλλης, 3 Δεκεμβρίου 1912 (1911-1921)
Φάκελος 6 Πόλεμος 1912-1913. Ναυμαχία της Λήμνου, 5 Ιανουαρίου 1913 (1912-1931)
Φάκελος 7 Περίοδος 1914-1919. Παγκόσμιος Πόλεμος – Διχασμός (1913-1931)
Φάκελος 8 Περίοδος 1920-1922. Μικρασιατική εκστρατεία (1921- 1922)
Φάκελος 9 Θωρηκτό «Αβέρωφ». Στοιχεία
Φάκελος 10 Θωρηκτά τύπου «Ψαρά». Στοιχεία
Φάκελος 11 Υπουργός Ναυτικών (Μάρτιος – Νοέμβριος 1935). Κίνημα 1935
Φάκελος 12 Υπουργός Ναυτικών (Μάρτιος – Νοέμβριος 1935)
Φάκελος 13 Έκδοσις ημερολογίου του Στόλου του Αιγαίου (1935-1939)
Φάκελος 14 Μελέτες – Σημειώσεις
Φάκελος 15 Τύποι παλαιών πολεμικών πλοίων (1896-1906)
Φάκελος 16 Διάφορα θέματα (1888-1932)
Φάκελος 17 Χρονικά του Ελληνικού Βασιλικού Στόλου (1915)
Φάκελος 18 Επιτροπή Εράνου υπέρ του Εθνικού Στόλου (1935-1936)
Φάκελος 19 Ποικίλα Σοφοκλή και Μαρίας Δούσμανη (1907-1964)
Περιοχή όρων πρόσβασης και χρήσης
Όροι πρόσβασης
Δεν υπάρχουν περιορισμοί στην πρόσβαση.
Όροι αναπαραγωγής
Γλώσσα(ες) των τεκμηρίων
Αλφάβητο(α) των τεκμηρίων
Σημειώσεις για τη γλώσσα και γραφή των τεκμηρίων
Ελληνικά, γαλλικά.
Φυσικά χαρακτηριστικά και τεχνικές προϋποθέσεις
Εργαλεία έρευνας
Δακτυλόγραφη καταγραφή των 17 πρώτων φακέλων του αρχείου από τον κ. Κώστα Παΐζη-Παραδέλη.
Περιοχή συμπληρωματικών πηγών
Εντοπισμός πρωτοτύπων
Εντοπισμός αντιγράφων
Συμπληρωματικές πηγές / σχετικές ενότητες περιγραφής
Σημείωση δημοσίευσης
Υλικό από το αρχείο έχει χρησιμοποιηθεί για την έκδοση: Ελένη Γαρδίκα-Κατσιαδάκη, Γιώργος Χαρωνίτης, Το θωρηκτό «Γεώργιος Αβέρωφ» κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους 1912-1913, Αθήνα, ΕΛΙΑ, ΕΙΕΜ «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», Μουσείο Μπενάκη, 2002.
Περιοχή παρατηρήσεων
Σημείωση
Στην παρούσα μορφή ταξινόμησης ο φάκελος 17 περιέχει έγγραφα στη θέση των φωτογραφιών που αναφέρονται στην καταγραφή Παΐζη. Το φωτογραφικό υλικό εντάχθηκε στο Φωτογραφικό Αρχείο του Ε.Λ.Ι.Α. (Ζ 43 Αρχείο Σοφοκλή Δούσμανη).
Σημείωση
Εναλλακτικός(οί) κωδικός(οί) αναγνώρισης
Σημεία πρόσβασης
Τόποι
Ονόματα
- Θωρηκτό "Αβέρωφ" (Θέμα)
- Θωρηκτό "Ψαρά" (Θέμα)
Είδη
Περιοχή ελέγχου της περιγραφής
Κωδικός αναγνώρισης περιγραφής
Κωδικός αναγνώρισης του φορέα καθιέρωσης της εγγραφής
Κανόνες και/ή συμβάσεις
ΔΙΠΑΠ (Γ) 2η έκδοση
Ημερομηνίες δημιουργίας, αναθεώρησης ή κατάργησης της περιγραφής
Πρώτη καταγραφή έγινε από τον Κώστα Παΐζη-Παραδέλη (1991;). Αναθεωρήθηκε τον Ιούνιο 2002.
Αλφάβητο(α)
Πηγές
Δελτίο περιγραφής Φορέα
Παρατηρήσεις και Όνομα Αρχειονόμου
Ο επανεγκιβωτισμός και η ένταξη αταξινόμητου υλικού πραγματοποιήθηκε από τον Γιώργο Χαρωνίτη.