Αρχείο αρ. comp. 350 - Σικελιανός, Άγγελος και Εύα

Περιοχή αναγνώρισης

Κωδικός αναγνώρισης της ενότητας περιγραφής

GR ELIA-MIET αρ. comp. 350

Τίτλος

Σικελιανός, Άγγελος και Εύα

Χρονολογία(ες)

  • 1885-1987 (Δημιουργία)

Επίπεδο περιγραφής

Αρχείο

Μέγεθος και υπόστρωμα της ενότητας περιγραφής (ποσότητα, όγκος ή διαστάσεις)

6 αρχειακά κουτιά και ένα λεύκωμα αποκομμάτων

Περιοχή πλαισίου παραγωγής

Όνομα του παραγωγού

(1884-1951)

Βιογραφικό σημείωμα

Ο Άγγελος Σικελιανός, γιος του Ιωάννη (1831-1910) και της Χαρίκλειας το γένος Στεφανίτση (1847-1926), γεννήθηκε στη Λευκάδα στις 15.3.1884. Ήταν ο νεότερος από τα τέσσερα αδέλφια του, Έκτορα, Μενέλαο, Ελένη, Πηνελόπη, ενώ είχαν πεθάνει σε νηπιακή ηλικία άλλα δύο, ο Άγγελος και ο Διονύσιος. Η Ελένη ήταν σύζυγος του Σπήλιου Πασαγιάννη και η Πηνελόπη σύζυγος του Raymond Duncan, αδελφού της Isadora Duncan. Ο Άγγελος ολοκλήρωσε στη Λευκάδα τις εγκύκλιες σπουδές και γράφτηκε στη Νομική του Πα-νεπιστημίου Αθηνών χωρίς να την παρακολουθήσει. Από το 1901 ήταν ηθοποιός της «Νέας Σκηνής» του Κ. Χρηστομάνου, όπως και η αδελφή του, Ελένη. Το 1902 πρωτοδημοσίευσε ποιήματά του στο περιοδικό Διόνυσος και στη συνέχεια στα: Ο Νουμάς, Παναθή-ναια, Η Μούσα, Ζωή, Ακρίτας. Πραγματοποίησε ταξίδια στο εξωτερικό (Ιταλία, Γαλλία, Βόρεια Αφρική). Το 1907 παντρεύτηκε στην Αμερική την Εύα Πάλμερ. Το 1909 κυκλοφόρησε ο Αλαφροΐσκιωτος και την ίδια χρονιά γεννήθηκε ο γιος του, Γλαύκος. Το 1912 ξεκίνησε, με μία μελέτη για τον γλύπτη Α. Ροντέν, τη συνεργασία του με το περιοδικό Γράμματα της Αλεξάνδρειας. Το 1912-1913 υπηρέτησε στο στρατό, στο Μεσολόγγι και στην Αθήνα. Περιηγήθηκε την Ελλάδα και το 1914 επισκέφθηκε με τον Ν. Καζαντζάκη το Άγιο Όρος. Στα 1915-1917 εκδόθηκαν οι τέσσερις τόμοι του έργου Πρόλογος στη Ζωή: Α΄ Η συνείδηση της γης μου, Β΄ Η συνείδηση της φυλής μου, Γ΄ Η συνείδηση της γυναίκας, Δ΄ Η συνείδηση της πίστης. Το 1920 κυκλοφόρησε η έκδοση Στίχοι από το περιοδικό Οι νέοι. Το 1921 ταξίδεψε στην Ιερουσαλήμ και το 1924 επιχείρησε να ταξιδέψει μέσω Γερμανίας στη Σοβιετική Ένωση, χωρίς να φτάσει στον προορισμό του. Η οικογένεια Άγγελου και Εύας Σικελιανού κατοικούσε κυρίως στη Συκιά Κορινθίας και στους Δελφούς. Το 1927 και το 1930 πραγματοποίησαν τις Δελφικές γιορτές. Το 1932 κυκλοφόρησε η τραγωδία Ο τελευταίος ορφικός διθύραμβος ή Ο διθύραμβος του ρόδου. Το 1933 η Εύα Σικελιανού αναχώρησε στην Αμερική όπου έμεινε ως το 1952, οπότε επέστρεψε και πέθανε στην Ελλάδα. Ο Σικελιανός από τότε εγκαταστάθηκε στη Σαλαμίνα και την επόμενη χρονιά ταξίδεψε στην Ευρώπη επιχειρώντας τη συνέχιση της δελφικής προσπάθειας που προσέκρουσε στην κρατική αδιαφορία. Το 1936 πραγματοποίησε τέσσερις ομιλίες στην Ελευσίνα, με τίτλο «Η Ελευσίνια διαθήκη». Το 1938 γνώρισε την Άννα Καραμάνη-Καμπανάρη με την οποία παντρεύτηκαν δύο χρόνια αργότερα στο εκκλησάκι της Παναγίτσας στην Ελευσίνα. Από το 1941 δημοσίευσε ποιήματα που εμψύχωναν την αντίσταση και οργανώθηκε στο Ε.Α.Μ. Το 1942 κυκλοφόρησε η χειρόγραφη έκδοση Ακριτικά (το 1944 εκδόθηκε στην Αίγυπτο) και το 1943 εκλογή από το ποιητικό του έργο με τίτλο Αντίδωρο. Κυκλοφόρησαν οι τραγωδίες Ο Δαίδαλος στην Κρήτη (1943), Σίβυλλα (1944), Ο Χριστός στη Ρώμη (1946), Ο θάνατος του Διγενή (1947, κυκλοφόρησε το 1950). Το 1946 η Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών ζήτησε την απονομή του Νόμπελ στον Σικελιανό (και λίγο αργότερα υπέ-βαλε τη συνυποψηφιότητα του Καζαντζάκη). Παρότι υποστηρίχθηκε με σχετική έκκληση γάλλων διανοουμένων, η βράβευσή του εμποδίστηκε από την ελληνική κυβέρνηση και τον δεξιό Τύπο, λόγω της πολιτικής στάσης του Σικελιανού από την Κατοχή και εξής. Η υποψηφιότητά του για την Ακαδημία απορρίφθηκε δύο φορές, το 1945 και το 1951. Το 1946 συγκεντρώθηκε σε τρεις τόμους το ποιητικό του έργο με τίτλο Λυρικός Βίος. Οι τραγωδίες του εκδόθηκαν σε δύο τόμους με τίτλο Θυμέλη το 1950. Σοβαρά άρρωστος από καρδιακά προβλήματα και εγκεφαλικά επεισόδια, πέθανε από λήψη λανθασμένου φαρμάκου το 1951, σε ηλικία 67 ετών. Έργα του είχαν μεταφραστεί στην αγγλική και στη γαλλική, στη διάρκεια της ζωής του. Τα πεζά κείμενά του συγκεντρώθηκαν σε πέντε τόμους από τον Γ.Π. Σαββίδη που επιμελήθηκε την έκδοση του συνόλου του λογοτεχνικού έργου του.

[Πηγές σύνταξης βιογραφικών: Χρονολόγια στο Άγγελος Σικελια-νός, Γράμματα, τόμοι Α΄ και Β΄, φιλολογική επιμέλεια Κ. Μπουρ-ναζάκης, Αθήνα, Ίκαρος, 2000. Εύα Πάλμερ-Σικελιανού, Ιερός Πανικός, εισαγωγή – μετάφραση – σχόλια John P. Anton, Αθήνα, Εξάντας, 1992. John P. Anton, «Σικελιανού-Πάλμερ, Εύα», Πα-γκόσμιο βιογραφικό λεξικό, Εκδοτική Αθηνών, τομ. 9α. ]

Όνομα του παραγωγού

(1874-1952)

Βιογραφικό σημείωμα

Η Εύα (Evelina) Πάλμερ γεννήθηκε το 1874 στο Grammercy Park της Νέας Υόρκης. Ανήκε σε οικογένεια εύπορων διανοουμένων και οι γονείς της ανέπτυξαν έντονη δράση στην πνευματική ζωή της Νέας Υόρκης, με μεταρρυθμιστικούς στόχους που αφορούσαν την τέχνη, την εκπαίδευση, τη διεθνή ειρήνη, την πολιτική και πολιτιστική αγωγή των γυναικών. Είχε άλλα τέσσερα αδέλφια (Rose, Bob, May, Courtland). Η Εύα φοίτησε σε σχολείο ελεύθερων και πρακτικών τεχνών που είχε ιδρύσει ο πατέρας της, συνέχισε τις σπουδές της στην Ευρώπη και στράφηκε στις τέχνες, στο θέατρο, στη λογοτεχνία, στην υφαντική. Κατά τις θεατρικές σπουδές της στο Παρίσι, γνώρισε το ζεύγος Raymond Duncan και Πηνελόπης Σικελιανού και μαζί τους ταξίδεψε στην Ελλάδα, όπου γνώρισε και αργότερα παντρεύτηκε τον Άγγελο Σικελιανό (1907) και γέννησε τον γιο τους, Γλαύκο (1909). Μελέτησε την ελληνική γλώσσα, την αρχαία ελληνική γραμματεία και ιδιαίτερα την αρχαία τραγωδία, τη βυζαντινή μουσική, τη δημοτική παράδοση και τη λαϊκή τέχνη. Χρηματοδότησε και επέβλεψε την κατασκευή ειδικού μουσικού οργάνου, επινοημένου από τον Κ. Ψάχο, το οποίο ονομάστηκε παναρμόνιο και ήταν κατάλληλο για την απόδοση της Βυζαντινής μουσικής. Ο ρόλος της στην πραγματοποίηση των Δελφικών γιορτών ήταν κεντρικός τόσο ως χορηγού όσο και στην καλλιτεχνική πραγμάτωση (επιμέλεια και ύφανση κοστουμιών, διδασκαλία του χορού, επιλογές συντελεστών κ.λπ.). Δημοσίευσε άρθρα και έδωσε διαλέξεις στην Ελλάδα και στην Αμερική για τα αντικείμενα του ενδιαφέροντός της και για την προώθηση της Δελφικής ιδέας. Υπερχρεωμένη από την πραγματοποίηση των δελφικών γιορτών, αναχώρησε στην Αμερική το 1933, όπου συνέχισε να υποστηρίζει το έργο του Σικελιανού και τις αισθητικές και πολιτιστικές της προτάσεις όσον αφορά τις παραστατικές τέχνες και την ελληνική παράδοση, καθώς και να συνθέτει βυζαντινότροπη μουσική για παραστάσεις κ.ά. Συνεργάστηκε με τον γνωστό χορευτή Ted Shawn και δίδαξε στη σχολή του. Συνέγραψε την αυτοβιογραφία της με τίτλο Upward panic (1938-1948) και ασχολήθηκε με τη μετάφραση του έργου του Σικελιανού στα αγγλικά. Το 1940 συγκατατέθηκε στο γάμο του με την Άννα Καραμάνη. Υποστήριξε θερμά την Ελλάδα στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου και στη δύσκολη μεταπολεμική περίοδο. Το 1950 δεν της επιτράπηκε η επιστροφή στην Ελλάδα λόγω πολιτικών φρονημάτων. Πέθανε στις 4 Ιουνίου 1952, μετά από καρδιακή προσβολή που υπέστη, παρακολουθώντας την παράσταση του Προμηθέα Δεσμώτη, στους Δελφούς, όπου και τάφηκε δίπλα στον Άγγελο.

[Πηγές σύνταξης βιογραφικών: Χρονολόγια στο Άγγελος Σικελιανός, Γράμματα, τόμοι Α΄ και Β΄, φιλολογική επιμέλεια Κ. Μπουρναζάκης, Αθήνα, Ίκαρος, 2000. Εύα Πάλμερ-Σικελιανού, Ιερός Πανικός, εισαγωγή – μετάφραση – σχόλια John P. Anton, Αθήνα, Εξάντας, 1992. John P. Anton, «Σικελιανού-Πάλμερ, Εύα», Παγκόσμιο βιογραφικό λεξικό, Εκδοτική Αθηνών, τομ. 9α. ]

Ιστορικό της ενότητας περιγραφής

Διαδικασία πρόσκτησης

Τμήμα του υλικού προέρχεται από δωρεά του Υπ. Πολιτισμού.
Τα ποιήματα του Σικελιανού προς την Αλεξάνδρα Δημητριάδη προέρχονται από δωρεά του γιου της, Βασίλη Δημητριάδη (υποφ. 1.1).
Το χειρόγραφο της διάλεξης του Σικελιανού για τον Rene M. Gustalla (υποφ. 1.2) είναι δωρεά του Roger Milliex (27.1.1977).
Οι επιστολές προς τον Γ. Κομίνη και τους μαθητές του (υποφ. 1.4) έχουν δωρηθεί από τον Γ. Κομίνη.
Το τμήμα που προέρχεται από το αρχείο του ελληνιστή Mario Meunier (υποφ. 1.5-1.7) δωρήθηκε από τον Louis Coutelle.
Τα αποκόμματα και οι σημειώσεις του υποφ. 5.3 προέρχονται από τη συλλογή Δ. Φλάμπουρα.

Τα ακόλουθα τεκμήρια έχουν αποσπαστεί από άλλα αρχεία του Ε.Λ.Ι.Α. στα οποία θα επανατοποθετηθούν όταν αυτά ταξινομηθούν:
Οι επιστολές προς τον Χ. Ευελπίδη προέρχονται από το αρχείο Ευελπίδη.
Οι επιστολές προς την Μ. Παπαδάκη προέρχονται από το αρχείο Μ. Παπαδάκη.

Περιοχή περιεχομένου και διάρθρωσης

Παρουσίαση περιεχομένου

Χειρόγραφα ποιημάτων και πεζών του Α. Σικελιανού, αλληλογραφία με ποικίλους επιστολογράφους, επιστολές του Άγγελου και της Εύας Σικελιανού προς τον M. Meunier, κείμενά τους και τεκμήρια των δελφικών γιορτών προερχόμενα από τον M. Meunier, φωτοαντίγραφα επιστολών του Σικελιανού προς τον E. Schure, προσωπικά τεκμήρια. Χειρόγραφα και δημοσιεύματα της Εύας Σικελιανού, δακτυλόγραφα της αυτοβιογραφίας της και των μεταφράσεων έργων του Σικελιανού στα αγγλικά, αλληλογραφία της, σχέδια ζωγραφικής από την προετοιμασία των δελφικών γιορτών, προσωπικά, ποικίλα. Λεύκωμα δημοσιευμάτων για τις δελφικές γιορτές, αποκόμματα δημοσιευμάτων που αφορούν τον Άγγελο και την Εύα Σικελιανού, έντυπα με δημοσιεύματά τους ή με σχετικά αφιερώματα, έντυπα από τη βιβλιοθήκη της Εύας Σικελιανού.

Επιλογές, εκκαθαρίσεις και τελική διατήρηση

Δεν έγιναν εκκαθαρίσεις

Προσθήκες υλικού

Δεν αναμένονται προσθήκες

Σύστημα ταξινόμησης

Ειδολογική

Περιοχή όρων πρόσβασης και χρήσης

Όροι πρόσβασης

Δεν υπάρχουν περιορισμοί στην πρόσβαση

Όροι αναπαραγωγής

Γλώσσα(ες) των τεκμηρίων

Αλφάβητο(α) των τεκμηρίων

Σημειώσεις για τη γλώσσα και γραφή των τεκμηρίων

Φυσικά χαρακτηριστικά και τεχνικές προϋποθέσεις

Εργαλεία έρευνας

Αναλυτική περιγραφή φακέλου/υποφακέλου σε ηλεκτρονική μορφή.

Περιοχή συμπληρωματικών πηγών

Εντοπισμός πρωτοτύπων

Εντοπισμός αντιγράφων

Οι φάκελοι 1, 4 και το λεύκωμα αποκομμάτων, καθώς και επιμέρους τεκμήρια των άλλων φακέλων έχουν ψηφιοποιηθεί και παραδοθεί στην κ. Ματούλα Σκαλτσά για το υπό ίδρυση μουσείο Σικελιανού στη Λευκάδα.

Συμπληρωματικές πηγές / σχετικές ενότητες περιγραφής

Επιστολές του Σικελιανού υπάρχουν επίσης στα εξής αρχεία του Ε.Λ.Ι.Α.: Βάσου και Τανάγρας Κανέλου, Χ. Γανιάρη, Γ. Λαμπρινού, Κ. Εμμανουήλ, Ν. Κάλας, Ν. Χάγερ-Μπουφίδη, οικ. Αμπελά-Τερέντσιο, Μακαρόνα (συλλογή), Π. Χάρη-περ. Νέα Εστία, Κ. Παλαμά. Επιστολές της Εύας Σικελιανού υπάρχουν στο αρχείο αρχιεπισκ. Χρύσανθου και επιστολές της Άννας Σικελιανού στο αρχείο Θ. Ξύδη [οι επιστολές του Σικελιανού προς τον Θ. Ξύδη απόκεινται στο Μουσείο Μπενάκη].

Αρχειακό υλικό Άγγελου Σικελιανού απόκειται στους εξής φορείς:
Μουσείο Μπενάκη – Ιστορικά αρχεία
Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης –τμήμα Φιλολογίας
Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών

Σχετιζόμενες περιγραφές

Σημείωση δημοσίευσης

Άγγελος Σικελιανός, Τριαντατρία & τρία ανέκδοτα κείμενα 1902-1950, παρουσίαση Γ.Π. Σαββίδης, Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α., 1981.
Άγγελος Σικελιανός, Γράμματα, τόμοι Α΄ και Β΄, φιλολογική επιμέλεια Κ. Μπουρναζάκης, Αθήνα, Ίκαρος, 2000.

Περιοχή παρατηρήσεων

Σημείωση

Το φωτογραφικό υλικό του αρχείου βρίσκεται στο Φωτογραφικό Αρχείο του Ε.Λ.Ι.Α., με κωδικούς SIK.1.001 έως SIK.1.129 και SIK.2.001 έως SIK.2.123, έχει ψηφιοποιηθεί στο πλαίσιο του επιχειρησιακού προγράμματος «Κοινωνία της πληροφορίας» και είναι προσβάσιμο από την ιστοσελίδα του Ε.Λ.Ι.Α.

Εναλλακτικός(οί) κωδικός(οί) αναγνώρισης

Σημεία πρόσβασης

Τόποι

Ονόματα

Είδη

Περιοχή ελέγχου της περιγραφής

Κωδικός αναγνώρισης περιγραφής

Κωδικός αναγνώρισης του φορέα καθιέρωσης της εγγραφής

Κανόνες και/ή συμβάσεις

ΔΙΠΑΠ (Γ) 2η έκδοση

Ημερομηνίες δημιουργίας, αναθεώρησης ή κατάργησης της περιγραφής

Ιούλιος 2009

Αλφάβητο(α)

Πηγές

Δελτίο περιγραφής Φορέα

Παρατηρήσεις και Όνομα Αρχειονόμου

Σοφία Μπόρα

Περιοχή εισαγωγών

Σχετιζόμενα θέματα

Σχετιζόμενα φυσικά και νομικά πρόσωπα

Σχετιζόμενα είδη

Σχετιζόμενοι τόποι