Fonds 02/14Θ - Καρέλλη, Ζωή

Identity area

Reference code

GR ELIA-MIET 02/14Θ

Title

Καρέλλη, Ζωή

Date(s)

  • 1916-1998 (Creation)

Level of description

Fonds

Extent and medium

23 αρχειακά κουτιά

Context area

Name of creator

(1901-1998)

Biographical history

Η Ζωή Καρέλλη, ψευδώνυμο της Χρυσούλας Αργυριάδου, το γένος Πεντζίκη, γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1901. Προερχόμενη από μία πολύ συντηρητική οικογένεια και ταλαιπωρούμενη από ασθένειες, δεν πήγε σχολείο αλλά παρακολούθησε μαθήματα στο σπίτι. Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την εκμάθηση ξένων γλωσσών και τη μουσική. Σε μικρή ηλικία παντρεύτηκε τον Θεόδωρο Αργυριάδη, γεωπόνο, που διετέλεσε για χρόνια διευθυντής του Αγροκτήματος του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με τον οποίο απέκτησαν δύο γιους, τον Γαβριήλ και τον Κωνσταντίνο.
Η Καρέλλη εμφανίστηκε στα γράμματα το 1935, δημοσιεύοντας στο περιοδικό Το 3ο Μάτι το πεζογράφημα «Διαθέσεις». Το 1937 πρωτοδημοσίευσε ποίημά της (με τίτλο «Φετερπουσικρί») στο περιοδικό Μακεδονικές Ημέρες. Η Καρέλλη ασχολήθηκε κυρίως με την ποίηση, δημοσιεύοντας ποιητικές συλλογές από το 1940 έως το 1973, όταν εξέδωσε το σύνολο της ποιητικής της παραγωγής σε δύο τόμους με τίτλο Τα Ποιήματα της Ζωής Καρέλλη. Τιμήθηκε με το Β΄ Βραβείο Κρατικής Ποίησης για την ποιητική συλλογή Κασσάνδρα και άλλα ποιήματα και με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συγκεντρωτική έκδοση της ποίησής της. Ασχολήθηκε ακόμη με το θέατρο γράφοντας θεατρικά έργα, τον δοκιμιακό λόγο, την πεζογραφία και τη μετάφραση, μεταφράζοντας κυρίως θεατρικά του Έλιοτ.
Συνεργάστηκε εκτεταμένα με πλήθος περιοδικών όπως ο Κοχλίας, στον κύκλο του οποίου συμμετείχε μαζί με τον αδελφό της, Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη, τα Μακεδονικά Γράμματα, οι Μορφές, η Νέα Εστία, ο Αιώνας μας, η Νέα Πορεία, η Ευθύνη. Ποιήματά της μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες ενώ ανθολογήθηκε εκτεταμένα. Θεωρείται μία από τις σημαντικότερες ελληνίδες ποιήτριες. Τιμήθηκε επανειλημμένα, με αποκορύφωμα την εκλογή της ως αντεπιστέλλοντος μέλους της Ακαδημίας Αθηνών το 1982 (η πρώτη γυναίκα που έγινε μέλος της Ακαδημίας). Υπήρξε μέλος σε εταιρείες λογοτεχνών καθώς και μέλος του Δ.Σ. του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος. Πέθανε το 1998.

Πηγές σύνταξης βιογραφικού:
Υλικό του αρχείου.
Βιογραφικό στο Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών του ΕΚΕΒΙ στη διεύθυνση http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=461&t=212, ημερομηνία πρόσβασης 26-08-2015.

Archival history

Το αρχείο, μετά το θάνατο της Καρέλλη, περιήλθε στην κατοχή της ανιψιάς και της μικρανιψιάς της Καρέλλη, Ζωής και Ελένης Νικολάου, οι οποίες το διατήρησαν. Οι ίδιες διέσωσαν και τη βιβλιοθήκη της Καρέλλη, η οποία δωρήθηκε στο ΕΛΙΑ στο σύνολό της.

Immediate source of acquisition or transfer

Δωρεά της Ζωής και της Ελένης Νικολάου, ανιψιάς και μικρανιψιάς της Καρέλλη αντίστοιχα, τον Απρίλιο του 2014. Δωρεά προσθήκης τον Σεπτέμβριο του 2017

Content and structure area

Scope and content

Το αρχείο περιέχει μεγάλο μέρος του έργου της Καρέλλη. Ποιήματα και πεζά, θεατρικά έργα, άρθρα και δοκίμια, κριτικές και μεταφράσεις. Περιέχει χειρόγραφα και δακτυλόγραφα της Καρέλλη καθώς και πλήθος αταύτιστων ποιημάτων και κειμένων. Ακόμη περιλαμβάνει πλήθος δημοσιευμάτων, κειμένων και κριτικών για την Καρέλλη και το έργο της. Πλούσια είναι και η εισερχόμενη αλληλογραφία που υπάρχει στο αρχείο, κυρίως με άλλους λογοτέχνες. Εικάζουμε πάντως ότι μεγάλο μέρος της αλληλογραφίας λανθάνει. Το αρχείο περιέχει ακόμη δημοσιεύματα και κείμενα τρίτων, καθώς και ορισμένα τεκμήρια που σχετίζονται με τον Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη. Ιδιαίτερη μνεία χρειάζεται να γίνει για το πλήθος τετραδίων και σημειώσεων που εντοπίστηκαν στο αρχείο. Η Καρέλλη έγραφε σκέψεις, στίχους και σύντομα κείμενα σε σημειωματάρια, σε τετράδια, σε λυτά φύλλα διαφόρων μεγεθών, σε φακέλους, στο πίσω μέρος προσκλήσεων, σε κομμένα χαρτιά και αλλού. Τα τεκμήρια αυτά δεν παρουσίαζαν καμία τάξη όπως άλλωστε και το μεγαλύτερο μέρος του αρχείου.
Το αρχείο ενδείκνυται για τη μελέτη της ζωής και του έργου της Καρέλλη. Περιέχονται πολλές γραφές ποιημάτων καθώς και πλήθος αταύτιστων ποιημάτων και κειμένων. Ακόμη βιβλιογραφικά και εργογραφικά σημειώματα. Μαζί με το αρχείο παρέμειναν τεύχη περιοδικών, κυρίως της Ευθύνης, που περιέχουν δημοσιεύσεις της Καρέλλη, καθώς και ορισμένα βιβλία από τη βιβλιοθήκη της που περιέχουν ιδιόχειρες σημειώσεις.

Appraisal, destruction and scheduling

Εκκαθαρίστηκαν κενοί φάκελοι αλληλογραφίας

Accruals

Δεν αναμένονται προσθήκες

System of arrangement

Το αρχείο εισήχθη στο ΕΛΙΑ χωρίς κάποια αρχική τάξη. Πλήθος τεκμηρίων βρέθηκε μέσα σε φακέλους αλληλογραφίας ή κλασέρ τα οποία είτε δεν έφεραν ένδειξη ή έφεραν ενδείξεις που δεν ανταποκρίνονταν στο περιεχόμενό τους. Όπου διαπιστώθηκε ορισμένη τάξη διατηρήθηκε. Το αρχείο ταξινομήθηκε με βάση το έργο της Καρέλλη και στη συνέχεια θεματικά.

Διάγραμμα ταξινόμησης:

Φάκελος 1 ΠΟΙΗΣΗ (1951-1981)
Φάκελος 2 ΠΟΙΗΣΗ, ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ (χ.χ.)
Φάκελος 3 ΘΕΑΤΡΟ (χ.χ.)
Φάκελος 4 ΑΡΘΡΑ, ΚΕΙΜΕΝΑ (ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΕΝΑ) (1953-1994)
Φάκελος 5 ΑΤΑΥΤΙΣΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ, ΣΚΕΨΕΙΣ, ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Φάκελος 6 ΟΜΙΛΙΕΣ, ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ, ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ, ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ, ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΚΑ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ (1947-1990)
Φάκελος 7 ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΚΑΝΕ Η ΚΑΡΕΛΛΗ / ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΠΟΙΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΚΑΡΕΛΛΗ (1948-1995)
Φάκελος 8 ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΠΟΙΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΠΕΖΩΝ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ ΚΑΙ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ (1935-1981)
Φάκελος 9 ΠΡΟΧΕΙΡΑ ΚΕΙΜΕΝΑ, ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ (1932-1948)
Φάκελος 10 ΠΡΟΧΕΙΡΑ ΚΕΙΜΕΝΑ, ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ (χ.χ.)
Φάκελος 11 ΠΡΟΧΕΙΡΑ ΚΕΙΜΕΝΑ, ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ (χ.χ.)
Φάκελος 12 ΠΡΟΧΕΙΡΑ ΚΕΙΜΕΝΑ, ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ (χ.χ.)
Φάκελος 13 ΤΕΤΡΑΔΙΑ, ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑΡΙΑ, ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ (χ.χ.)
Φάκελος 14 ΤΕΤΡΑΔΙΑ, ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑΡΙΑ, ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ (χ.χ.)
Φάκελος 15 ΤΕΤΡΑΔΙΑ, ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑΡΙΑ, ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ (χ.χ.)
Φάκελος 16 ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΡΕΛΛΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ (1940-1981)
Φάκελος 17 ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΚΑΡΕΛΛΗ (1951-1997)
Φάκελος 18 ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ (1935-1998)
Φάκελος 19 ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ (1931-1997)
Φάκελος 20 ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ, ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΑ (1932-1998)
Φάκελος 21 ΠΟΙΗΜΑΤΑ, ΠΕΖΑ ΚΑΙ ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΡΙΤΩΝ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ, ΠΡΟΣΚΛΗΣΕΙΣ (1916-1997)
Φάκελος 22 ΠΟΙΗΜΑΤΑ, ΠΕΖΑ ΚΑΙ ΚΕΙΜΕΝΑ ΞΕΝΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ, ΑΝΥΠΟΓΡΑΦΑ, ΠΡΟΣΚΛΗΣΕΙΣ (1966-1997)
Φάκελος 23 ΑΠΟΚΟΜΜΑΤΑ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ, ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ, ΠΟΙΚΙΛΑ (1954-1997)

Conditions of access and use area

Conditions governing access

Δεν υπάρχουν περιορισμοί στην πρόσβαση.

Conditions governing reproduction

Σύμφωνα με τον κανονισμό αναπαραγωγής αρχειακού υλικού του ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Language of material

  • English
  • French
  • Greek
  • Italian

Script of material

Language and script notes

Physical characteristics and technical requirements

Finding aids

Αναλυτική περιγραφή φακέλου/υποφακέλου σε ηλεκτρονική κι έντυπη μορφή.

Allied materials area

Existence and location of originals

Existence and location of copies

Related units of description

Related descriptions

Notes area

Note

Μαζί με το αρχείο δωρήθηκε και η βιβλιοθήκη της Καρέλλη, η οποία καταγράφηκε στο σύνολο της πριν ενταχθεί στη συλλογή μας. Τα βιβλία που περιείχαν σημειώσεις της Καρέλλη καταλογογραφήθηκαν αλλά παρέμειναν μαζί με το αρχείο.

Alternative identifier(s)

Access points

Subject access points

Name access points

Genre access points

Description control area

Description identifier

Institution identifier

Rules and/or conventions used

ΔΙΠΑΠ (Γ) 2η έκδοση

Dates of creation revision deletion

Ιούλιος-Νοέμβριος 2015, Φεβρουάριος-Ιούλιος 2020.

Script(s)

Sources

Δελτίο περιγραφής Φορέα

Archivist's note

Γιώργος Κουμαρίδης
Επεξεργασία προσθήκης υλικού: Αντώνης Ατσικνούδας (στο πλαίσιο πρακτικής άσκησης του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Α.Π.Θ.)

Για τον εντοπισμό ποιημάτων και πεζών χρησιμοποιήθηκαν οι εργασίες: Μαριάννα Μάγγου, Η υποδοχή της Ζωής Καρέλλη από την κριτική, μεταπτυχιακή εργασία, ΑΠΘ, 1998 και Αθανασία Κατσαλήρου, Ζωή Καρέλλη, Μια αιρετική γυναικεία φωνή, Η στάση της κριτικής, μεταπτυχιακή εργασία, ΑΠΘ 1999.

Accession area

Related people and organizations

Related genres