Περιοχή αναγνώρισης
Κωδικός αναγνώρισης της ενότητας περιγραφής
Τίτλος
Χρονολογία(ες)
- 1882-1992 (Δημιουργία)
Επίπεδο περιγραφής
Αρχείο
Μέγεθος και υπόστρωμα της ενότητας περιγραφής (ποσότητα, όγκος ή διαστάσεις)
16 φάκελοι
Περιοχή πλαισίου παραγωγής
Όνομα του παραγωγού
Βιογραφικό σημείωμα
Χρονολόγιο
1864 (23 Αυγούστου) Γέννηση στις Μουρνιές Κυδωνίας
1887 Αποφοίτηση από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
1897 Πρόεδρος της Επαναστατικής Συνέλευσης των Κρητών
1898 Μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής των Κρητών
1899 Σύμβουλος (υπουργός) Δικαιοσύνης του ύπατου αρμοστή Κρήτης πρίγκιπα Γεωργίου
1901 Παραίτηση (απόλυση) από τη θέση του συμβούλου. Αρχηγός των αντιδρώντων στην αυταρχική πολιτική του Γεωργίου
1905 Αρχηγός της Επανάστασης του Θέρισου
1910 Πρόεδρος της Συντακτικής Συνέλευσης και πρωθυπουργός της Κρήτης. Πρωθυπουργός της Ελλάδας, υπουργός Στρατιωτικών και Ναυτικών
1912 Βασικός πρωτεργάτης της Βαλκανικής Συνεννόησης εναντίον της Τουρκίας
1913 Υπογράφει τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου και των Αθηνών
1916 Μέλος της Τριανδρίας της Εθνικής Άμυνας στη Θεσσαλονίκη
1917 Πρωθυπουργός και υπουργός Στρατιωτικών
1919 Μέλος της Ακαδημίας Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών της Γαλλίας. Υπογράφει τη Συνθήκη του Neuilly
1920 Υπογράφει τη Συνθήκη των Σεβρών
1923 Υπογράφει τη Συνθήκη της Λωζάννης
1924 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος) Πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης και πρωθυπουργός. Παραιτείται και αναχωρεί για το Παρίσι
1928 Πρωθυπουργός της Ελλάδας
1930 Υπογράφει στην Άγκυρα το Σύμφωνο ελληνοτουρκικής φιλίας
1932 (Μάιος) Παραίτηση της κυβέρνησης Βενιζέλου
1932 (Ιούνιος) Σχηματίζει νέα κυβέρνηση
1933 Σχηματίζει την τελευταία του κυβέρνηση
1936 (18 Μαρτίου) Θάνατος στο Παρίσι. Κηδεύεται στο Ακρωτήρι Χανίων
Φορέας διατήρησης του αρχείου
Ιστορικό της ενότητας περιγραφής
Το τμήμα του αρχείου Ελευθερίου Βενιζέλου που βρίσκεται στο Ε.Λ.Ι.Α., προέρχεται από το αρχείο του Ν. Αποστολόπουλου, γραμματέα στο πολιτικό γραφείο του Βενιζέλου την περίοδο 1917-1920. Από τον ίδιο διασώζονται επίσης τμήματα των αρχείων του κόμματος των Φιλελευθέρων και του πολιτικού γραφείου του Παύλου Κουντουριώτη, Προέδρου της Δημοκρατίας.
Διαδικασία πρόσκτησης
Το Ε.Λ.Ι.Α. αγόρασε το αρχείο του Ν. Αποστολόπουλου, στο οποίο είχε συγκεντρωθεί υλικό του αρχείου του Ε. Βενιζέλου, από κάποιο συγγενικό του πρόσωπο στο οποίο το είχε κληροδοτήσει με τη διαθήκη του ο Αποστολόπουλος.
Περιοχή περιεχομένου και διάρθρωσης
Παρουσίαση περιεχομένου
Αρχείο Ελευθερίου Βενιζέλου
Το αρχείο αποτελείται από δεκαέξι (16) φακέλους ξεκινώντας από την αλληλογραφία, επίσημη και μη, με Έλληνες και ξένους επιστολογράφους, τις επιστολές Βενιζέλου προς διαφόρους και τις επιστολές τρίτων (φάκελοι 1-4), τα υπουργεία Στρατιωτικών και Ναυτικών που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην προετοιμασία της χώρας για τους Βαλκανικούς πολέμους, τις επιχειρήσεις του πολέμου και τις σχέσεις των εμπλεκομένων χωρών (φάκελοι 5-6) και κατόπιν τα διοικητικά και πολιτικά των περιοχών που περιήλθαν στην Ελλάδα (φάκελος 7). Ακολουθούν τα πολιτικά και κυβερνητικά θέματα (φάκελος 8), τα ζητήματα των ελληνικών πληθυσμών που έπρεπε να επιλυθούν από τη συνδιάσκεψη της ειρήνης (φάκελος 9), οι λόγοι, ομιλίες και σημειώσεις του Βενιζέλου για τα περισσότερα από τα παραπάνω θέματα (φάκελος 10), τα εκλογικά-πολιτικά της εποχής του διχασμού (φάκελος 11), η σύσταση και λειτουργία του πολιτικού γραφείου του πρωθυπουργού (φάκελος 12), ποικίλα (φάκελος 13), οι εφημερίδες για το θάνατο και την κηδεία του Βενιζέλου (φάκελος 14), το τεκμηριωτικό υλικό και τα φωτοαντίγραφα διαφόρων εγγράφων, εφημερίδων και φωτογραφιών που χρησιμοποιήθηκαν στις εκθέσεις για τον Βενιζέλο (φάκελοι 15-16).
Το περιεχόμενο του αρχείου παρουσιάζει ιδιαίτερα ενδιαφέροντα στοιχεία για την εξωτερική πολιτική και τις διπλωματικές σχέσεις της Ελλάδος και του Βενιζέλου, την προετοιμασία του στρατού και του ναυτικού πριν τους Βαλκανικούς πολέμους, για την ίδια τη διεξαγωγή τους καθώς και τα αποτελέσματά τους, για το Ηπειρωτικό ζήτημα και για ορισμένα διοικητικά και πολιτικά θέματα των Νέων Χωρών. Σημαντικά είναι επίσης τα στατιστικά στοιχεία για τον ελληνισμό της Θράκης και της Μικράς Ασίας, καθώς και οι χειρόγραφες σημειώσεις (agenda) του Βενιζέλου που προσφέρουν στοιχεία για την προσωπικότητα και πολιτική του σκέψη.
Στο αρχείο περιλαμβάνονται επίσης αντίγραφα αρχειακών συλλογών για τον Βενιζέλο, την οικογένειά του και την επανάσταση του Θέρισου το 1905.
Επιλογές, εκκαθαρίσεις και τελική διατήρηση
Προσθήκες υλικού
Στο αρχείο Βενιζέλου του Ε.Λ.Ι.Α. κατατάξαμε και τρεις μικρές αρχειακές ενότητες, δωρεές και παρακαταθήκες με διαφορετική προέλευση η καθεμία που αποτελούνται από αλληλογραφία και δικαστικά έγγραφα: 1) την προσωπική αλληλογραφία Ε.Βενιζέλου με την Μαρία Ελευθερίου (1889-1890), 2) τη συλλογή επιστολών προς Ε.Βενιζέλο (Λονδίνο, Νοέμβριος 1917) προερχόμενη από το αρχείο του προσωπικού του φίλου Ι.Βασιλόπουλου, και 3) τη συλλογή πέντε δικογράφων από την εποχή που ο Βενιζέλος δικηγορούσε στα Χανιά (1887-1891). Παρουσιάζονται ξεχωριστά (Παράρτημα Α΄) μετά την περιγραφή των φακέλων του αρχείου Βενιζέλου, μιας και η διαφορετική προέλευσή τους δεν επιτρέπει την ενσωμάτωσή τους στο υπόλοιπο αρχειακό υλικό.
Σύστημα ταξινόμησης
Αρχείο Ελευθερίου Βενιζέλου
Το αρχείο ταξινομήθηκε και καταλογογραφήθηκε αρχικά από τη Βάσω Θεοδώρου (την περίοδο Δεκεμβρίου 1985-Μαρτίου 1986) σε έξι ενότητες: 1) αλληλογραφία, 2) αναφορές, 3) αυτοτελή θέματα, 4) πολιτικό γραφείο Βενιζέλου, 5) χειρόγραφα Βενιζέλου και 6) εικαστικό υλικό. Η σύνταξη του καταλόγου ήταν αρκετά αναλυτική, η δε περιγραφή της ενότητας της αλληλογραφίας είχε γίνει έγγραφο προς έγγραφο. Η ταξινόμηση ήταν βασισμένη περισσότερο στις κατηγορίες και το είδος του υλικού, όπως άλλωστε φαίνεται από τους τίτλους των ενοτήτων, παρά στη θεματολογία του. Επιπλέον, το αρχειακό υλικό χρησιμοποιήθηκε σε διάφορες εκθέσεις και εκδόσεις με αποτέλεσμα να διαταραχθεί η όποια αρχική τάξη του αρχείου.
Για τους παραπάνω λόγους και με γνώμονα τη λειτουργικότητα του ευρετηρίου και την ευκολότερη αναζήτηση των τεκμηρίων του αρχείου, κρίναμε σκόπιμη την αναταξινόμησή του.
Με τη διάταξη που δώσαμε στο αρχείο προσπαθήσαμε να παρακολουθήσουμε τον Βενιζέλο και τα ιστορικά γεγονότα στα οποία πρωταγωνίστησε κυρίως την περίοδο 1910-1920, στην οποία εντάσσεται και η πλειοψηφία των εγγράφων του αρχείου.
ΑΡΧΕΙΟ Ε.ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ (1881-1992)
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗΣ
Αλληλογραφία - Έλληνες και ξένοι επιστολογράφοι
Φάκελος 1 Εκθέσεις, επιστολές, τηλεγραφήματα πρεσβευτών και προξένων (1910-1919, 1924).
Φάκελος 2 Επιστολές διαφόρων προς Βενιζέλο - Επιστολές τρίτων (1902-1924).
Φάκελος 3 Επιστολές Βενιζέλου προς διαφόρους (1912-1936).
Φάκελος 4 Επιστολές ξένων πρεσβευτών και επιστολογράφων (1910-1919).
Φάκελος 5 Υπουργεία Στρατιωτικών και Ναυτικών (1911-1919).
Φάκελος 6 Βαλκανικοί πόλεμοι (1912-1914).
Φάκελος 7 Πολιτικά και διοικητικά Ηπείρου, Μακεδονίας, Κρήτης, Νήσων Αιγαίου (1905-1919).
Φάκελος 8 Πολιτικά και κυβερνητικά θέματα (1914-1924).
Φάκελος 9 Συνδιάσκεψη Ειρήνης - Θράκη, Μ.Ασία - Διάφορα υπομνήματα (1912-1919).
Φάκελος 10 Λόγοι, ομιλίες και σημειώσεις Βενιζέλου (1906-1936).
Φάκελος 11 Εκλογικά - Πολιτικά - Διθυραμβικά (1910-1935).
Φάκελος 12 Πολιτικό Γραφείο (1916-1920).
Φάκελος 13 Ποικίλα (1881-1986).
Φάκελος 14 Εφημερίδες - Θάνατος Βενιζέλου (1936).
Φάκελοι 15-16 Εκθέσεις Βενιζέλου (1986-1992).
Παράρτημα Α΄
Ι. Συλλογή προσωπικών επιστολών Βενιζέλου (Ε.Λ.Ι.Α).
ΙΙ. Συλλογή επιστολών προς Βενιζέλο (απο το αρχείο Ιωάννη Βασιλόπουλου), (Ε.Λ.Ι.Α.).
ΙΙΙ. Δικόγραφα Βενιζέλου (Ε.Λ.Ι.Α.).
Παράρτημα Β΄
Αρχειακές συλλογές περί Βενιζέλου στην Κρήτη
1) Συλλογή Μοάτσου (Πανεπιστήμιο Κρήτης)
2) Αρχείον θερίσου (Συλλογή Ιστορικού Αρχείο Κρήτης)
3) Αρχείο Παύλου Γύπαρη (Συλλογή Ιστορικού Αρχείου Κρήτης)
Περιοχή όρων πρόσβασης και χρήσης
Όροι πρόσβασης
Δεν υπάρχουν περιορισμοί στην πρόσβαση.
Όροι αναπαραγωγής
Σύμφωνα με τον κανονισμό του Αναγνωστηρίου.
Γλώσσα(ες) των τεκμηρίων
Αλφάβητο(α) των τεκμηρίων
Σημειώσεις για τη γλώσσα και γραφή των τεκμηρίων
Ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά
Φυσικά χαρακτηριστικά και τεχνικές προϋποθέσεις
Εργαλεία έρευνας
Βάρδα, Χριστίνα (επιμ.). Αρχεία Ελευθέριου Βενιζέλου και Νικόλαου Αποστολόπουλου. Ευρετήρια, Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο 1998.
Περιοχή συμπληρωματικών πηγών
Εντοπισμός πρωτοτύπων
Αντίγραφα συλλογών αρχειακού υλικού για τον Βενιζέλο, την οικογένειά του και την επανάσταση του Θέρισου το 1905, που βρίσκονται κατατεθειμένες στη Βιβλιοθήκη της Φιλοσοφικής Σχολής Κρήτης στο Ρέθυμνο (Συλλογή Ερρίκου Μοάτσου) και στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης στο Ηράκλειο.
Εντοπισμός αντιγράφων
Συμπληρωματικές πηγές / σχετικές ενότητες περιγραφής
Περιοχή παρατηρήσεων
Σημείωση
Αρχείο Ελευθερίου Βενιζέλου
Στο αρχείο Βενιζέλου του Ε.Λ.Ι.Α. κατατάξαμε και τρεις μικρές αρχειακές ενότητες, δωρεές και παρακαταθήκες με διαφορετική προέλευση η καθεμία που αποτελούνται από αλληλογραφία και δικαστικά έγγραφα: 1) την προσωπική αλληλογραφία Ε.Βενιζέλου με την Μαρία Ελευθερίου (1889-1890), 2) τη συλλογή επιστολών προς Ε.Βενιζέλο (Λονδίνο, Νοέμβριος 1917) προερχόμενη από το αρχείο του προσωπικού του φίλου Ι.Βασιλόπουλου, και 3) τη συλλογή πέντε δικογράφων από την εποχή που ο Βενιζέλος δικηγορούσε στα Χανιά (1887-1891). Παρουσιάζονται ξεχωριστά (Παράρτημα Α΄ του ευρετηρίου)
Αναφέρονται επίσης (Παράρτημα Β΄του ευρετηρίου) οι συλλογές αρχειακού υλικού για τον Βενιζέλο, την οικογένειά του και την επανάσταση του Θέρισου το 1905, που βρίσκονται κατατεθειμένες στη Βιβλιοθήκη της Φιλοσοφικής Σχολής Κρήτης στο Ρέθυμνο (Συλλογή Ερρίκου Μοάτσου) και στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης στο Ηράκλειο.1 Στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης βρίσκεται επίσης το αρχείο του πιστού του φίλου Παύλου Γύπαρη.
Αρχείο Νικόλαου Αποστολόπουλου
Το αρχείο αποτελείται σήμερα από επτά φακέλους που εντάσσονται, ουσιαστικά, σε δύο ενότητες, την αλληλογραφία και τα πολιτικά-ιστορικά, και καλύπτει κυρίως την περίοδο 1919-1940. Η αλληλογραφία αποτελείται από τρεις φακέλους εκ των οποίων οι δύο είναι ταξινομημένοι αλφαβητικά (με τη λογική των επωνύμων επιστολογράφων) και ο τρίτος χρονολογικά (περιλαμβάνει επιστολές διαφόρων επιστολογράφων). Οι υπόλοιποι τέσσερις φάκελοι αναφέρονται σε θέματα πολιτικά-ιστορικά και πιο συγκεκριμένα σε θέματα του κόμματος των Φιλελευθέρων, της Προεδρίας της Δημοκρατίας, των πολιτικών, επαγγελματικών, ιστοριοδιφικών δραστηριοτήτων του Ν.Αποστολόπουλου.
Εναλλακτικός(οί) κωδικός(οί) αναγνώρισης
Σημεία πρόσβασης
Τόποι
Ονόματα
- Αποστολόπουλος, Νικόλαος (Συγκέντρωση)
Είδη
Περιοχή ελέγχου της περιγραφής
Κωδικός αναγνώρισης περιγραφής
Κωδικός αναγνώρισης του φορέα καθιέρωσης της εγγραφής
Κανόνες και/ή συμβάσεις
Ημερομηνίες δημιουργίας, αναθεώρησης ή κατάργησης της περιγραφής
Αλφάβητο(α)
Πηγές
Ευρετήριο Φορέα
Παρατηρήσεις και Όνομα Αρχειονόμου
Βάρδα, Χριστίνα