Identity area
Reference code
Title
Date(s)
- 1929–2008 (Creation)
Level of description
Fonds
Extent and medium
67 αρχειακά κουτιά και 2 κιβώτια (χαρτώο υλικό, φωτογραφίες, κασέτες ήχου, αντικείμενα, χειροτεχνήματα)
Context area
Name of creator
Biographical history
Η Έλλη–Ελένη Παππά, κόρη του Ευάγγελου Παππά και της Μαριάνθης Παππαδοπούλου, γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1920. Ήταν η μικρότερη από τα πέντε παιδιά της οικογένειας, τέσσερα κορίτσια (Ηρώ, Δέσποινα, Διδώ, Έλλη) και ένα αγόρι (Γιώργος). Αδελφή της είναι η συγγραφέας Διδώ Σωτηρίου. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή η οικογένειά της εγκαταστάθηκε στον Πειραιά. Φοίτησε στη φιλοσοφική και στη νομική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές της λόγω της Κατοχής. Παράλληλα εργάστηκε ως δημοσιογράφος. Στη διάρκεια της Κατοχής εργάστηκε στον παράνομο τύπο και σε μαθήματα μαρξισμού και, προς το τέλος, ώς τα γεγονότα του Δεκέμβρη στη σύνταξη του Ριζοσπάστη. Από τη συμφωνία της Βάρκιζας ώς την έναρξη του Εμφυλίου ήταν μέλος της Επιτροπής Διαφώτισης της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ και της συντακτικής επιτροπής της Κομμουνιστικής Επιθεώρησης. Τότε της ανατέθηκε η λειτουργία του «Κομματικού Φροντιστηρίου» μαζί με τον Κώστα Αξελό, η λειτουργία των πρώτων Κομματικών Σχολών εκείνης της περιόδου (με μαθήματα Πολιτικής Οικονομίας και Φιλοσοφίας -κυρίως Διαλεκτικού και Ιστορικού Υλισμού), και αργότερα η οργάνωση και διεύθυνση της Κομματικής Σχολής της Αθήνας στο όνομα της Ηλέκτρας Αποστόλου, με ολοήμερα μαθήματα και φροντιστηριακή επεξεργασία. Στον Εμφύλιο, δούλεψε στην έκδοση του Ριζοσπάστη σε παράνομο τυπογραφείο ώς το 1949, οπότε άρχισε η στενή συνεργασία της με τον Νίκο Πλουμπίδη και από τον Ιούνιο του 1950 με τον Νίκο Μπελογιάννη που έγινε ο σύντροφός της. Συνελήφθησαν τον Δεκέμβριο του 1950 και κρατήθηκαν σε πλήρη απομόνωση στη Γενική Ασφάλεια ώς την πρώτη δίκη τους, τον Νοέμβριο του 1951. Σε αυτές τις συνθήκες γεννήθηκε ο γιος τους, Νίκος, τον Αύγουστο του 1951. Η δεύτερη δίκη τους έγινε τον Φεβρουάριο του 1952. Και στις δύο καταδικάστηκαν σε θάνατο, αλλά η Έλλη ως μητέρα βρέφους δεν εκτελέστηκε. Αποφυλακίστηκε την πρωτοχρονιά του 1964 και εργάστηκε στην ΕΔΑ και στην εφημερίδα Δημοκρατική Αλλαγή. Από το 1965 ήταν αρθρογράφος και μέλος της συντακτικής επιτροπής της εφημερίδας. Στις 21 Απριλίου 1967 συνελήφθη από τη δικτατορία και εξορίστηκε στη Γυάρο από όπου αποφυλακίστηκε τον Ιούλιο του 1968, λόγω σοβαρής ασθένειάς της. Εργάστηκε στην Εγκυκλοπαίδεια Χάρη Πάτση, από το 1972 στην εφημερίδα Μακεδονία με αναλύσεις διεθνών θεμάτων υιοθετώντας το ψευδώνυμο Νότιος του προηγούμενου συντάκτη Σπύρου Μονδάνου, και στο περιοδικό Γυναίκα του Β. Τερζόπουλου. Στη συνέχεια εργάστηκε στην εφημερίδα Εξπρές και με την έκδοση της εφημερίδας Έθνος ανέλαβε το ρεπορτάζ για θέματα εκπαίδευσης και νεολαίας. Ανέπτυξε πολιτική δράση στην ΕΔΑ της μεταπολίτευσης, στο ΚΚΕ τη δεκαετία του 1980. Συμμετείχε στο Κέντρο Μαρξιστικών Ερευνών, στο Κέντρο Πολιτισμού «Δημήτρης Γληνός», και σε επιτροπές και εκδηλώσεις για την ειρήνη, τον πολιτισμό και το γυναικείο κίνημα.
Από πολύ νωρίς εξοικειώθηκε με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία και στη φυλακή συνέλαβαν με τον Νίκο Μπελογιάννη την ιδέα της συγγραφής μίας Ιστορίας της ελληνικής σκέψης. Στην προσπάθεια αυτή εντάσσονται οι μελέτες της: Ο Πλάτωνας στην Εποχή μας (1981, 1998), Οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς στο Κεφάλαιο του Μαρξ (1983, 1984), Σπουδή στο θέμα της Ελευθερίας – Η έννοια της ελευθερίας στον προσωκρατικό υλισμό (1985). Διερευνώντας την κατάρρευση του «υπαρκτού» σοσιαλισμού εξέδωσε τις μελέτες: Μύθος και ιδεολογία στη Ρωσική Επανάσταση–Οδοιπορικό από το ρωσικό αγροτικό λαϊκισμό στο λαϊκισμό του Στάλιν (1990), Ο Λένιν χωρίς λογοκρισία και εκτός μαυσωλείου (1991), Κομμούνα του 1871: Επανάσταση του 21ου αιώνα; (1992). Λογοτεχνικά έργα της από την περίοδο της φυλάκισής της είναι: Το ημερολόγιο ενός φυλακισμένου (Μυθιστόρημα, Βουκουρέστι 1961), Δουλειά της φυλακής (Διηγήματα και ποιήματα, 1979). Άλλες μελέτες και έργα της είναι τα: Βίος και έργα της γάτας της Σοφής (1984), Σελίδες από τον τύπο της Αντίστασης (1985), Νίκος Κιτσίκης–Ο επιστήμονας, ο άνθρωπος, ο πολιτικός (1986).
[Πηγές σύνταξης βιογραφικού: Βιογραφικά σημειώματα της ίδιας, υλικό του αρχείου.]
Archival history
Λόγω της δράσης και των διώξεων της Έλλης Παππά κατά την περίοδο της Κατοχής, του Εμφυλίου, της παρανομίας και της πολυετούς φυλάκισής της, το μεγαλύτερο μέρος του αρχείου αυτής της περιόδου δεν σώζεται. Από την περίοδο της φυλάκισης της Έλλης Παππά σώζεται εξαιρετικού ενδιαφέροντος οικογενειακή και φιλική αλληλογραφία, κείμενα και ενθυμήματα από τη φυλακή, πολλά από τα οποία φυλάχθηκαν από το γιο της Νίκο και τη Διδώ Σωτηρίου.
Η οικογενειακή αλληλογραφία είχε ταξινομηθεί σε πρώτη φάση από τον Νίκο Πηγαδιώτη.
Immediate source of acquisition or transfer
Δωρεά της ίδιας, Μάρτιος 2002
Content and structure area
Scope and content
Περιλαμβάνονται τεκμήρια από το λογοτεχνικό και δοκιμιακό έργο, την πολιτική και δημοσιογραφική δραστηριότητα της Έλλης Παππά, αλληλογραφία και άλλα τεκμήρια από την περίοδο της φυλάκισής της, κείμενα του Νίκου Μπελογιάννη, φωτογραφίες από τις δίκες τους και δημοσιεύματα που τους αφορούν.
Appraisal, destruction and scheduling
Έγινε εκκαθάριση πολλαπλών εκτυπώσεων από υπολογιστή, εφόσον επρόκειτο για την ίδια ακριβώς εκδοχή του κειμένου.
Accruals
Είναι πιθανό να υπάρξουν προσθήκες υλικού.
System of arrangement
Έγινε θεματική και όπου ήταν δυνατό και χρονολογική ταξινόμηση. Το εύρος των πολιτικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων της Έλλης Παππά αντανακλάται προφανώς στο υλικό του αρχείου. Μεγάλη δυσκολία λόγω της θεματολογικής ποικιλίας και της απουσίας αρχικής τάξης παρουσίασε η ενότητα του υλικού που συγκέντρωνε για την τεκμηρίωση των δημοσιογραφικών ερευνών της.
Ι. Έργο
Φάκελος 1 ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΛΑΚΗΣ – ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (– 1963)
Φάκελος 2 ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΛΑΚΗΣ (– 1968)
Φάκελοι 3, 3β, 4 ΜΕΛΕΤΕΣ (1981–1994)
Φάκελος 5 ΑΡΘΡΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΡΙΣΤΕΡΟ ΚΙΝΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1964–1990)
Φάκελος 6 ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ (ΑΡΘΡΑ ΜΕ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ, ΙΔΕΟΛΟΓΙΑΣ, ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ, ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ) ΣΕ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ (1983–2002)
Φάκελος 7 «ΠΡΟΕΚΔΟΣΕΙΣ» (ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ Η/Υ ΜΕ ΤΗ ΜΟΡΦΗ ΑΤΥΠΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)
Φάκελος 8 ΑΛΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Φάκελος 9 ΣΧΕΔΙΑ, ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ, ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΕΙΣ
Φάκελοι 10-10β ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑΡΙΑ
ΙΙ. Επαγγελματική δραστηριότητα – Φιλοσοφικό Λεξικό
Φάκελοι 11–12 ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΧΑΡΗ ΠΑΤΣΗ (1968–1969;)
ΙΙΙ. Επαγγελματική δραστηριότητα – Δημοσιογραφία
Φάκελοι 13–14 ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ (1972–1980)
Φάκελος 15 ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΥΝΑΙΚΑ (1972–1985)
Φάκελος 16 ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΘΝΟΣ (1981–1991)
Φάκελοι 17-17β ΑΡΘΡΑ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ, ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ (c. 1972–1999)
Φάκελος 18 ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ: ΑΠΟΣΤΟΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ κ.ά.
Φάκελος 19 ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΕΡΕΥΝΑ, ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ (1974–1987)
Φάκελος 20 ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΜΝΗΜΕΙΑ, ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ, ΕΝΕΡΓΕΙΑ (1974–1980)
Φάκελος 21 ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ, ΕΝΕΡΓΕΙΑ (1975–1986)
Φάκελος 22 ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ: ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΔΑ 1981, ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΘΕΜΑΤΑ (1975–1981)
Φάκελος 23 ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ: ΘΕΜΑΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΝΕΟΛΑΙΑΣ (1974–1988)
Φάκελος 24 ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ: ΠΟΙΚΙΛΑ ΘΕΜΑΤΑ (1931–1988)
Φάκελος 25 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΠΟΣΤΟΛΕΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΕΣ
IV. Πολιτική δράση
Φάκελοι 26–27 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ: ΕΔΑ (1975–1976)
Φάκελος 28 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ: ΚΚΕ, ΚΕΝΤΡΟ ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ (ΚΜΕ) (1981–1990)
Φάκελος 29 ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ «Δ. ΓΛΗΝΟΣ» (1983–1990)
Φάκελος 30 ΚΝΕ: ΦΕΣΤΙΒΑΛ, ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΗΓΗΜΑΤΟΣ, ΣΥΝΕΔΡΙΑ (1983–1989)
Φάκελος 31 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΟΤΕ ΝΟΜΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ. ΠΟΙΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ (1985)
Φάκελος 32 ΣΥΜΠΟΣΙΟ ’90 (1990–1991)
Φάκελος 33 ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ΚΑΙ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ (1978–1992)
Φάκελος 34 ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ. ΟΜΙΛΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ (1943–2000)
V. Κασέτες ήχου από τη δημοσιογραφική και την πολιτική δράση της Έλλης Παππά
Φάκελος 35 ΚΑΣΕΤΕΣ ΗΧΟΥ: ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΕΛΛΗΣ ΠΑΠΠΑ
Φάκελος 36 ΚΑΣΕΤΕΣ ΗΧΟΥ: ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΛΛΗ ΠΑΠΠΑ, ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΗ ΕΚΠΟΜΠΗ ΤΗΣ «ΤΑ ΓΙΑΤΙ ΚΑΙ ΤΑ ΔΙΟΤΙ»
Φάκελος 37 ΚΑΣΕΤΕΣ ΗΧΟΥ: ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ (ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΘΕΜΑΤΩΝ ΚΥΡΙΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ, ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΚΙΤΣΙΚΗ)
Φάκελος 38 ΚΑΣΕΤΕΣ ΗΧΟΥ: ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ ΤΡΙΤΩΝ, ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ
VI. Αλληλογραφία
Φάκελοι 39-39β ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ (1951–1968)
Φάκελος 40 ΚΑΡΤΕΣ ΜΕ ΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΕΣ ΖΩΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΦΥΛΑΚΗ (1952–1968)
Φάκελοι 41–43β ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ (1951–1998 και χ.χ.)
VII. Προσωπικά
Φάκελος 44 ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ (1929–2000)
Φάκελος 45 ΒΙΒΛΙΑ ΦΤΙΑΓΜΕΝΑ ΣΤΗ ΦΥΛΑΚΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΙΟ ΤΗΣ ΝΙΚΟ, ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΗ ΤΕΚΜΗΡΙΑ (1956–1963)
Φάκελος 46 ΕΝΘΥΜΗΜΑΤΑ ΦΥΛΑΚΗΣ: ΧΕΙΡΟΤΕΧΝΗΜΑΤΑ, ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ κ.ά.
Φάκελος 47 ΕΝΘΥΜΗΜΑΤΑ: ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ
VIII. Νίκος Μπελογιάννης
Φάκελος 48 Ν. ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΣ, ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ (1951–1952)
Φάκελος 49 Ν. ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΣ – ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΤΟΥ, ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΙ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗ (1932–1997)
IX. Φωτογραφίες
Φάκελος 50 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΙΚΕΣ ΤΩΝ Ν. ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΣ ΠΑΠΠΑ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥ Ν. ΠΛΟΥΜΠΙΔΗ
Φάκελος 51 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ Ν. ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗ, ΕΛΛΗΣ ΠΑΠΠΑ, ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ, ΦΙΛΩΝ
Φάκελος 52 ΠΑΙΔΙΚΕΣ (ΚΥΡΙΩΣ) ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΝΙΚΟΥ Ν. ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗ
Conditions of access and use area
Conditions governing access
Δεν υπάρχουν περιορισμοί στην πρόσβαση.
Conditions governing reproduction
Language of material
Script of material
Language and script notes
Ελληνικά, γαλλικά, αγγλικά, ρωσικά
Physical characteristics and technical requirements
Finding aids
Αναλυτική περιγραφή φακέλου/υποφακέλου σε ηλεκτρονική μορφή.
Allied materials area
Existence and location of originals
Existence and location of copies
Related units of description
Publication note
Notes area
Note
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα χειροποίητα παιδικά βιβλία και οι κάρτες με ζωγραφιές που γράφτηκαν και φιλοτεχνήθηκαν στη φυλακή (φάκελοι 40, 45, 46).
Κατά την ένταξη μεγάλης προσθήκης υλικού, προκειμένου να μην διαταραχθεί η συνολική αρίθμηση του αρχείου, προστέθηκαν θεματικά ομοειδείς φάκελοι με ένδειξη Β (3β, 10β, 17β, 39β, 43β, 55β). Προστέθηκαν επίσης ο φάκελος 61 και τα κιβώτια 62 και 63, ενώ το υπόλοιπο υλικό εντάχθηκε στην προϋπάρχουσα δομή.
Note
Alternative identifier(s)
Access points
Place access points
Name access points
- Κοµµουνιστικό Κόµµα Ελλάδας (Subject)
- Πλουμπίδης, Νίκος (Subject)
- Μπελογιάννης, Νίκος (Subject)
- Ενιαία Δηµοκρατική Αριστερά (Ε.Δ.Α.) (Subject)
Genre access points
Description control area
Description identifier
Institution identifier
Rules and/or conventions used
ΔΙΠΑΠ (Γ) 2η έκδοση
Dates of creation revision deletion
Απρίλιος 2003, ταξινόμηση και ένταξη προσθήκης Μάρτιος 2009
Script(s)
Sources
Δελτίο περιγραφής Φορέα.
Archivist's note
Σοφία Μπόρα