Αρχείο Θαλάσσιου Δικαστηρίου (περιόδου Αγώνα) -

Identity area

Reference code

GRGSA-CSA- PAA007.01

Title

Αρχείο Θαλάσσιου Δικαστηρίου (περιόδου Αγώνα)

Date(s)

1823 - 1828 (Creation)

Level of description

Fonds

Extent and medium

10 φάκελοι

Context area

Name of creator

Θαλάσσιο Δικαστήριο (περιόδου Αγώνα)

Administrative history

Με τις διακηρύξεις του αποκλεισμού των παραλίων της Ηπείρου, Θεσσαλίας, Εύβοιας, Πελοποννήσου, των νησιών του Αιγαίου, της Κρήτης και των λιμένων των Σποράδων από την Προσωρινή Διοίκηση στις 13 Μαρτίου 1822 και των παραλίων της Δυτικής Ελλάδος όσων «ευρίσκονται κατακρατούμενα από τους Οθωμανούς» από τη Γερουσία της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος στις 24 Απριλίου 1822 προβλέφθηκε η άσκηση νηοψίας από «δημόσια» αλλά και «ιδιωτικά» σκάφη εφοδιασμένα με την απαιτούμενη άδεια καταδρομής και ορίστηκε η δήμευση των «ύποπτων» πλοίων, εκείνων δηλαδή που εμπορεύονταν με τους αποκλεισμένους τόπους (δήμευση του φορτίου και του πλοίου).
Την εκδίκαση του σκάφους ή του φορτίου, το οποίο θεωρούσε ο «αποκλειστής» κατά τη νηοψία «ύποπτο», αναλάμβαναν λειοδικεία ή επιτροπές για την κρίση λειών, που λειτούργησαν στα πρώτα χρόνια του αγώνα στα σημαντικότερα λιμάνια όπου συγκροτήθηκαν και εξοπλίστηκαν ναυτικές μοίρες ή δίνονταν έγγραφα καταδρομής. Ενδεικτικά αναφέρουμε την περίπτωση του Μεσολογγίου όπου μετά τη λύση της πρώτης πολιορκίας και την κήρυξη του αποκλεισμού της Πάτρας στις 16 Φεβρουαρίου 1823 η εκδίκαση των λειών γινόταν από τριμελή επιτροπή της οποίας τα μέλη είχε επιλέξει ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος ανάμεσα στους πιο ειδήμονες. Μέλη επιτροπών - λειοδικείων υπήρξαν οι Γ. Λέλης, Γ. Ψημένος, Ν. Λουριώτης, Π. Παλαμάς, Σπ. Ραζής-Κότζικας, Σπ. Πεταλούδης και Π. Σιδέρης.
Με την ενίσχυση της κυβερνήσεως και την παράλληλη αύξηση του ελέγχου που απέκτησε για τη διεξαγωγή του Αγώνα τα λειοδικεία αυτά καταργήθηκαν για να παραχωρήσουν τη θέση τους στoΘαλάσσιο Δικαστήριο («Πενταμελής Επιτροπή, Τόπον Επέχουσα Θαλασσίου Κριτηρίου») που ιδρύθηκε δια του Διατάγματος 6677/24 Απριλίου 1825
στο Ναύπλιο. Η επιτροπή αυτή επιφορτίσθηκε να εξετάζει «μετ' ακριβείας τα ενταύθα παρά του στόλου διευθυνόμενα εμπορικά πλοία ξένης υπερασπίσεως, ως φέροντα ιδιοκτησίας εχθρικάς, να κάμη την κατά νόμους απόφασιν και να αναφέρη τας αποφάσεις της εις την Διοίκησιν δια του Υπουργείου του Δικαίου». Μέλη της Επιτροπής διορίστηκαν οι: Εμμανουήλ Ξένος, Διονύσιος Ορφανός, Νικόλαος Πρασακάκης, Δημήτριος Μάξιμος και Χαράλαμπος Στεκούλης και γενικός γραμματέας ο Γεώργιος Καλόγνωμος. Μέλη της Επιτροπής υπήρξαν, επίσης, οι Κάρολος Δρακόπουλος, Νικόλαος Γερακάρης, Διονύσιος Ορφανός, Νικόλαος Κρίτζος και Κυριάκος Τασίκας.
Η Αντικυβερνητική Επιτροπή δια του Διατάγματος 96/22 Ιουνίου 1827 προχώρησε στην ανασυγκρότηση της ανωτέρω επιτροπής στην οποία ανατέθηκε «να εξετάζη και κρίνη μετ’ ακριβείας τα συλλαμβανόμενα παρά πολεμικών και καταδρομικών πλοίων και διευθυνόμενα ενταύθα εμπορικά πλοία ξένης υπερασπίσεως ως φέροντα λαθρεμπορίαν του πολέμου ιδιοκτησίας εχθρικάς, να κάμη περί τούτων την κατά νόμους απόφασιν και να διευθύνη τας αποφάσεις της εις την Κυβέρνησιν». Μέλη της Επιτροπής διορίστηκαν οι Σπυρίδων Κυπαρίσσης, Σταμάτιος Μαυρογορδάτος, Εμμανουήλ Μελετόπουλος, Κωνσταντίνος Αξιώτης και Διονύσιος Κώπας και γενικός γραμματέας ο Ν. Φλογαΐτης.
Θαλάσσιο Δικαστήριο συστήθηκε τελικά επί Καποδίστρια δια του κυβερνητικού ψηφίσματος υπ. αριθμ. Κϛ ́/10 Απριλίου 1829 «περί Οργανισμού του Θαλασσίου Δικαστηρίου» με αρμοδιότητα «την κρίσην και την επίλυσην των εκ λειών διαφορών».

Repository

Γενικά Αρχεία του Κράτους - Κεντρική Υπηρεσία

Content and structure area

Scope and content

Περιλαμβάνει αλληλογραφία της Αντί Θαλασσίου Κριτηρίου Πενταμελούς Επιτροπής με τα Υπουργεία των Ναυτικών και του Δικαίου (προσκλήσεις προς την Αντί Θαλασσίου Κριτηρίου Πενταμελή Επιτροπή να εξετάσει τις διάφορες υποθέσεις πλοίων που κατασχέθηκαν), αντίγραφα αποφάσεων της Αντί Θαλασσίου Κριτηρίου Πενταμελούς Επιτροπής και γνωμοδοτήσεις των Δημόσιων Συνηγόρων Αναστασίου Κατζαΐτη, Στεφάνου Κ. Γαλάτη και του Δημητρίου Γουζέλη προς την Πενταμελή Επιτροπή του Θαλασσίου Κριτηρίου σχετικά με τις υποθέσεις των πλοίων που κατασχέθηκαν ως «ύποπτα» κ.ά.

Περιέχονται, επίσης, έγγραφα των πλοίων που κατασχέθηκαν, όπως διαβατήρια, ναυλοσύμφωνα, έγγραφα εθνικότητας ή πιστοποιητικά εθνικότητας (Registro di Nazionalità), καταστάσεις πληρώματος (Ruolo dell' Equipaggio), πιστοποιητικά υγειονομικού ελέγχου (Fede di Sanità), μανιφέστα του φορτίου, λογαριασμοί εξόδων του φορτίου, έντυπες φορτωτικές (polizze di carico), συναλλαγματικές, ναυτικό δάνειο (prestito a titolo di Cambio Maritimo), ημερολόγια του πλοίων, αποδεικτικά ναύλωσης του πλοίου, ανακρίσεις και καταθέσεις των κυβερνητών και των μελών του πληρώματος, αναφορές-διαμαρτυρίες (διαμαρτυρήσεις ή protesti) των κυβερνητών προς την Πενταμελή Επιτροπή Τόπον Επέχουσα Θαλασσίου Κριτηρίου σχετικά με την υπόθεση κατάσχεσης του πλοίου τους, αποδεικτικά παραλαβής των εγγράφων του πλοίου υπογεγραμμένα από τον κυβερνήτη κ.ά.

Εντοπίζονται, τέλος, ειδοποιήσεις της αποστολής εμπορευμάτων (lettere d'avviso, conoscimenti κ.ά.), μεταφράσεις επιστολών και εγγράφων από τα οθωμανικά στα ελληνικά από τον Μεχμέτ Δερβίς Εφέντη, καταστάσεις των χρημάτων και των εμπορευμάτων που βρέθηκαν στα πλοία (ινβεντόρια), αναφορές των καταδρομέων που συνέλαβαν τα πλοία προς την Πενταμελή Επιτροπή του Θαλασσίου Κριτηρίου ή προς το Υπουργείο των Ναυτικών με τις οποίες ζητούν την επίσπευση της θεώρησης της υπόθεσης κ.ά.

Conditions of access and use area

Language and script notes

ελληνικά, ιταλικά, γαλλικά, ισπανικά, σουηδικά, οθωμανικά, αγγλικά

Finding aids

Βιβλιοθήκη ΓΑΚ, τ. 11, σ. 231-232

Allied materials area

Existence and location of copies

Το αρχείο είναι ψηφιοποιημένο και τα ψηφιακά αντίγραφα διαθέσιμα στον Αρχειομνήμονα: http://arxeiomnimon.gak.gr/browse/resource.html?tab=01&id=1900

Notes area

Note

Στο πλαίσιο του προγράμματος "Ψηφιακό Αρχείο 1821" του Κέντρου Έρευνας για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες (Κ.Ε.Α.Ε.), πραγματοποιήθηκε η περιγραφή του αρχείου σε επίπεδο φακέλου.