Αρχείο 50/00 - Σαχτούρης, Γεώργιος

Περιοχή αναγνώρισης

Κωδικός αναγνώρισης της ενότητας περιγραφής

GR ELIA-MIET 50/00

Τίτλος

Σαχτούρης, Γεώργιος

Χρονολογία(ες)

  • 1828-1958 (Δημιουργία)

Επίπεδο περιγραφής

Αρχείο

Μέγεθος και υπόστρωμα της ενότητας περιγραφής (ποσότητα, όγκος ή διαστάσεις)

7 φάκελοι

Περιοχή πλαισίου παραγωγής

Όνομα του παραγωγού

(1775-1841)

Βιογραφικό σημείωμα

Ο Γεώργιος Σαχτούρης, γιος του Δημητρίου Πολύγκαιρου και της Μαρίας Νικολάου Γκίτζα, γεννήθηκε στην Ύδρα στις 13 Μαΐου 1785. Ο πατέρας του Δημήτριος ασχολιόταν με τη ναυπηγική τέχνη και υπηρέτησε για πολλά χρόνια στην οθωμανική ναυαρχίδα. Είχε κατασκευάσει, πρώτος στην Ύδρα, ένα σκαρί δίστηλο βάρους 800 κιλών, απομίμηση των ιστιοφόρων που χρησιμοποιούνταν στα ιταλικά παράλια και ονομάζονταν σαχτούρια. Λέγεται ότι από τότε μετονομάστηκε και κράτησε ως επώνυμο το Σαχτούρης.
Ο Γεώργιος από πολύ μικρός υπηρέτησε αρχικά στο πλοίο του θείου του Αντώνη Ηλία, στο λατινάδικο του Κανάκη, όπου του συνέβη ένα ατυχές περιστατικό: ο ναύκληρος του πλοίου τον έριξε στη θάλασσα και διασώθηκε μετά από πολύωρη πάλη με τα κύματα, όταν τον περισυνέλεξε ένα διερχόμενο πλοίο. Στη συνέχεια υπηρέτησε ως ναύτης σε διάφορα υδραίικα πλοία που ανήκαν στον θείο του Γεώργιο Βούλγαρη μέχρι το 1804, όταν ο καπετάν Φραγκίσκος Βούλγαρης (αδελφός του θείου του) αγόρασε ένα σπετσιώτικο πλοίο και τον πήρε για ναύκληρο. Το 1815 ο Γεώργιος Σαχτούρης ήταν πλέον αυτεξούσιος πλοίαρχος ενός καινούργιου τρίστηλου βρικίου που είχε κατασκευάσει ο Βούλγαρης στην Ύδρα. Το 1819 έγινε πλοίαρχος και συνιδιοκτήτης του βριγαντίνου “Αθηνά” που ναυπηγήθηκε μέσα σε 32 ημέρες στο Μανδράκι της Ύδρας.
Ως πλοίαρχος του “Αθηνά” πήρε μέρος στην υδραίικη μοίρα με αρχηγό τον Γιακουμάκη Τομπάζη, που με τη σπετσιώτικη και ψαριανή μοίρα εξέπλευσαν στις 22 Απριλίου του 1821 για να απελευθερώσουν τη Χίο και τη Σάμο. Τον Φεβρουάριο του 1822 πήρε μέρος στη ναυμαχία της Πάτρας, όπου ο ελληνικός στόλος ανασυγκροτημένος υπό την αρχηγία του ναυάρχου Ανδρέα Μιαούλη έδωσε πεντάωρη μάχη με τον τουρκικό και τον ανάγκασε να τραπεί σε φυγή. Την ίδια χρονιά με τους πλοιάρχους Μαστραντώνη, Κριεζή και Μπρούσκο και αρχηγό τον Δ. Παναγιώτου ανάγκασαν την τουρκική μοίρα που απέκλειε το Μεσολόγγι να καταφύγει στα Δαρδανέλλια. Το 1823 η μοίρα του Σαχτούρη έκανε διάφορες καταστρεπτικές για τον εχθρό αποβάσεις. Το 1824 είναι η χρονιά που ξεκινά το ημερολόγιο του πολεμικού βριγαντίνου “Αθηνά”, όπου καταγράφονται λεπτομερώς και σχολιάζονται τα ναυτικά γεγονότα, οι καιρικές συνθήκες, οι ναυμαχίες και τα πρόσωπα. Σύμφωνα με το ημερολόγιο, ο Σαχτούρης έλαβε μέρος στην εκστρατεία της Κάσου (Ιούνιος 1824), των Ψαρών -ως αντεκδίκηση για την καταστροφή τους από τους Τούρκους- (Ιούνιος-Ιούλιος 1824), της Σάμου και στην εκστρατεία κατά των ενωμένων εχθρικών στόλων (στις ναυμαχίες στον πορθμό της Κω, μεταξύ Χίου και Μυτιλήνης, στην Κρήτη). Το 1825 συμμετείχε στην εκστρατεία υπέρ του Μεσολογγίου, το 1826 στη ναυμαχία της Σάμου και της Μυτιλήνης, ενώ το 1827 συμμετείχε στην εκστρατεία του Κόχραν στην Αλεξάνδρεια, η οποία όμως δεν πέτυχε την πυρπόληση του αιγυπτιακού στόλου, και στη συνέχεια, πάντα με τον Κόχραν, στις επιχειρήσεις κατά του Βασιλαδίου, έξω από το Μεσολόγγι.
Όταν έφθασε στην Ελλάδα ο Ι. Καποδίστριας, ο ναυτικός αγώνας των Ελλήνων είχε ολοκληρωθεί με την καταστροφή του τουρκοαιγυπτιακού στόλου στο Ναυαρίνο, από τις ευρωπαϊκές ναυτικές δυνάμεις της Γαλλίας, Αγγλίας και της Ρωσίας. Στις αρχές του 1828 ο Γεώργιος Σαχτούρης διορίστηκε από την κυβέρνηση, με σύσταση του αρχηγού των ναυτικών ευρωπαϊκών δυνάμεων λόρδου Κόδρινγκτων, αρχηγός πολεμικής ναυτικής μοίρας, με στόχο τον αποκλεισμό των δυτικών παραλίων της Πελοποννήσου και την παρεμπόδιση κάθε εχθρικού πλοίου που θα ανεφοδίαζε με τροφές και πολεμοφόδια τα στρατεύματα του Ιμπραήμ πασά, που είχαν καταλάβει τα φρούρια της Μεθώνης, Κορώνης και Νεοκάστρου στην Πελοπόννησο, ούτως ώστε να τον εξαναγκάσουν να εγκαταλείψει την Ελλάδα και να επιστρέψει στην Αίγυπτο.
Ο Σαχτούρης διετέλεσε μέλος της Ναυτικής Υπηρεσίας το 1830, μέλος, μαζί με τον Γ. Ανδρούτζο και τον Α. Ν. Αποστόλη, της Επιτροπής των Ναυτικών Καταλόγων το 1833, και μετά την άφιξη του Όθωνα ενταγμένος στο βασιλικό ναυτικό με το βαθμό του πλοιάρχου Α΄τάξεως, υπηρέτησε ως διευθυντής του Ναυστάθμου στον Πόρο μέχρι τον θάνατό του.
Είχε παντρευτεί την Πανούργια Δημ. Γκιώνη με την οποία απέκτησαν επτά παιδιά: την Μαρία (σύζυγο α΄Λαζάρου Νέγκα, β΄Ανάργυρου Λεμπέση), τον Δημήτριο (σύζυγο Μαριγώς Αλεξ. Κριεζή), τον Σταμάτιο (σύζυγο Ελένης Αλεξ. Ραφαήλ Σουσάνα), τον Νικόλαο (σύζυγο Λασκαρίνας Κοσκορόλη), τον Μιλτιάδη (σύζυγο Ελένης Ιωακείμ Δημητριάδη), τον Κωνσταντίνο και τον Θεμιστοκλή.
Πέθανε στην Ύδρα, στις 30 Ιανουαρίου 1841 και ετάφη στον ναό της Υπαπαντής.

Όνομα του παραγωγού

Βιογραφικό σημείωμα

Όνομα του παραγωγού

Βιογραφικό σημείωμα

Μέλη της οικογένειας
Σαχτούρης, Γεώργιος (1775-1841)
Σαχτούρης, Δημήτριος
Σαχτούρης, Σταμάτης
Σαχτούρης, Θεμιστοκλής
Σαχτούρης, Αλέξανδρος Δημητ.
Σαχτούρης, Δημήτριος Αλεξ.

Ιστορικό της ενότητας περιγραφής

Το αρχείο φυλάχτηκε από τον γιο του Γεωργίου, Δημήτριο και στη συνέχεια από τον εγγονό, Αλέξανδρο, και τον δισέγγονο, Δημήτριο Αλεξάνδρου Σαχτούρη. Όταν ο τελευταίος πέθανε περιήλθε στα χέρια της ανηψιάς του Ζωής Βαλετοπούλου.

Διαδικασία πρόσκτησης

Το αρχείο Σαχτούρη αγοράστηκε τον Οκτώβριο του 2000. Προέρχεται από την ίδια την οικογένεια και ήταν στην κατοχή του δισέγγονου του αντιναυάρχου, αξιωματικού του στρατού Δημητρίου Αλεξάνδρου Σαχτούρη, από όπου περιήλθε στα χέρια της ανηψιάς του Ζωής Βαλετοπούλου.

Περιοχή περιεχομένου και διάρθρωσης

Παρουσίαση περιεχομένου

Το αρχείο φυλάσσεται σε επτά αρχειακούς φακέλους που αφορούν κατά κύριο λόγο τον Γεώργιο Σαχτούρη. Από αυτούς ένας φάκελος αφορά τον γιο του Δημήτριο και ένας διάφορα άλλα μέλη της οικογένειας Σαχτούρη.
Ο πρώτος (1) φάκελος περιλαμβάνει επίσημα έγγραφα (1822-1831) προερχόμενα από τον κυβερνήτη Καποδίστρια, τον γραμματέα Επικρατείας Σπ. Τρικούπη, τις εκάστοτε αρμόδιες κυβερνητικές αρχές για το Ναυτικό (υπουργείο Ναυτικών, Επιτροπή Ναυτικών, Γραμματεία επί των Ναυτικών, Γενικό Φροντιστήριο) που συνίστανται κυρίως σε διαταγές και οδηγίες προς τη ναυτική μοίρα που διοικούσε ο Σαχτούρης. Περιλαμβάνει επίσης σπάνια ανέκδοτα έγγραφα προερχόμενα από τη Βουλή των Ψαρών και τους παραστάτες της, Αναγνώστη Μοναρχίδη και Χατζή Ανδρέα Αργύρη (1822), έγγραφα των προκρίτων της Ύδρας και των Σπετσών προς τους ναυάρχους, αντιναυάρχους, καπετάνιους και συντροφοναύτες των νησιών καθώς και έγγραφα που προέρχονται και αφορούν τη διοίκηση νησιών του Αιγαίου -κυρίως τη Σάμο- και την Πελοπόννησο (1825-1828).
Ο δεύτερος (2) φάκελος περιέχει κυρίως έγγραφα σχετικά με τον αποκλεισμό του Μεσσηνιακού κόλπου, τα οικονομικά και την τροφοδοσία των πλοίων, τον καταμερισμό των λειών (κατασχέσεων χρημάτων και εμπορευμάτων).
Στον τρίτο (3) φάκελο έχουν συγκεντρωθεί τα έγγραφα, τα σχετικά με τη Ναυτική Υπηρεσία, το Ναυτικό Διευθυντήριο και τις εργασίες της Επιτροπής των Ναυτικών Καταλόγων, που περιλαμβάνουν εκατοντάδες ονομάτων ναυτικών, με λεπτομερή στοιχεία για τη δράση του καθένα στη διάρκεια του Αγώνα.
Οι φάκελοι τέσσερα και πέντε (4-5) περιέχουν την αλληλογραφία του Γ. Σαχτούρη και καλύπτουν την περίοδο 1825-1840. Σαφώς εκτενέστερη είναι η αλληλογραφία του 1828 ενώ δεν είναι αμελητέα για τα έτη 1825-1831. Μεταξύ των επιστολογράφων συναντώνται οι περισσότεροι -γνωστοί ή λιγότερο γνωστοί- ιδιοκτήτες πλοίων, καπετάνιοι και πυρπολητές της Επανάστασης. Συχνή αλληλογραφία έχει ο Σαχτούρης με τους Φραγκίσκο Βούλγαρη, Λάζαρο Κουντουριώτη, Λάζαρο Τσαμαδό, με τον Ανδρέα Μιαούλη, τον Κωνσταντίνο Κανάρη, τον Αντώνη Κριεζή, τον πλοίαρχο του “Τιμολέοντος” Αναγνώστη Γεωργίου, τον πλοίαρχο της “Ελευθερίας” Δημήτριο Γουδή, τον πλοίαρχο του “Αντιζήλου” Κωνσταντίνο Κοτζιά, τον πλοίαρχο της “Ασπασίας” Αδριανό Σωτήρου, τον Γεώργιο Ανδρούτζο, τον αδελφό του Δημήτριο, τον γαμπρό του Λάζαρο Νέγκα, τον γραμματέα της μοίρας Ιωάννη Λάτρι, τον γραμματικό του Νικόλαο Τσικλητήρα, τον Αναγνώστη Οικονόμου, τον Λάζαρο Πινότση και τον Ιωσήφ Πιττακό. Την αλληλογραφία αυτή συμπληρώνει ένας περιορισμένος αριθμός επιστολών ξένων φιλελλήνων αξιωματικών και διπλωματών, μερικά σχέδια επιστολών του ίδιου του Σαχτούρη, επιστολές τρίτων και λιγοστές οικογενειακές επιστολές.
Ο φάκελος έξι (6) αναφέρεται στο γιο του αντιναυάρχου, Δημήτριο Γ.Σαχτούρη, πλοίαρχο, κυβερνήτη της βασιλικής θαλαμηγού “Αμφιτρίτης” και υπασπιστή του Γεωργίου Α΄ και περιλαμβάνει υπηρεσιακά και ναυτικά έγγραφα, ημερολόγια πλοίων, ιστορικές σημειώσεις και χειρόγραφα, επιστολές κ.ά.
Ο φάκελος επτά (7) περιέχει τα κατάλοιπα μελών της δεύτερης και τρίτης γενιάς της οικογένειας Σαχτούρη. Περιλαμβάνει έγγραφα που αφορούν τη ναυτική υπηρεσία του αξιωματικού του Ναυτικού Σταμάτη Γ.Σαχτούρη, τις μεταλλευτικές δραστηριότητες του αξιωματικού του Μηχανικού Θεμιστοκλή Γ.Σαχτούρη, και τα δύο αδέλφια του Δημητρίου Γ.Σαχτούρη. Επίσης περιλαμβάνει ορισμένα έγγραφα που αφορούν το γιο του τελευταίου, τον υποναύαρχο Αλέξανδρο Δημ.Σαχτούρη (1851-1926) και τον εγγονό του στρατιωτικό Δημήτριο Αλεξάνδρου Σαχτούρη (1889-1960).

Επιλογές, εκκαθαρίσεις και τελική διατήρηση

Δεν έγινε καμμία εκκαθάριση.

Προσθήκες υλικού

Σύστημα ταξινόμησης

Η ταξινόμηση του αρχείου έγινε εξ αρχής -με άξονες τη θεματική και χρονολογία των τεκμηρίων- δεδομένου ότι τα αρχειακά τεκμήρια ήταν σε απόλυτη αταξία. Φαίνεται ότι τα έγγραφα είχαν φυλαχτεί στο παρελθόν σε ρολά και πολλά από αυτά ισιώθηκαν και τοποθετήθηκαν σε ζελατίνες από τους κληρονόμους, με τη βοήθεια συντηρητή.
Το αρχείο φυλάσσεται σήμερα σε επτά αρχειακούς φακέλους που αφορούν κατά κύριο λόγο τον Γεώργιο Σαχτούρη. Από αυτούς ένας φάκελος αφορά τον γιο του Δημήτριο και ένας διάφορα άλλα μέλη της οικογένειας Σαχτούρη.

Περιοχή όρων πρόσβασης και χρήσης

Όροι πρόσβασης

Κοινοποιήσιμο στους ερευνητές.

Όροι αναπαραγωγής

Γλώσσα(ες) των τεκμηρίων

Αλφάβητο(α) των τεκμηρίων

Σημειώσεις για τη γλώσσα και γραφή των τεκμηρίων

Ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά (αρχείο Γεωργίου Σαχτούρη) και κάποια αλληλογραφία στα γερμανικά (αρχείο Δημητρίου Γ.Σαχτούρη).

Φυσικά χαρακτηριστικά και τεχνικές προϋποθέσεις

Οι διαταγές και οδηγίες του κυβερνήτη Ι.Καποδίστρια ημερ. 5 και 6 Μαρτίου 1828 χρειάζονται συντήρηση (φακ. 1.1)

Εργαλεία έρευνας

Βάρδα, Χριστίνα (επιμ.), Αρχείο Γεωργίου Σαχτούρη. Ευρετήριο, Ε.Λ.Ι.Α. 2000
Διαθέσιμο στο: www.elia.org.gr

Περιοχή συμπληρωματικών πηγών

Εντοπισμός πρωτοτύπων

Εντοπισμός αντιγράφων

Συμπληρωματικές πηγές / σχετικές ενότητες περιγραφής

Στο Μουσείο Μπενάκη έχει κατατεθεί ένα πολύ μικρό τμήμα του (46 έγγραφα) των ετών 1804-1874 καθώς και ορισμένα αντικείμενα που του ανήκαν όπως δύο λυόμενα μπαστούνια, το τσιμπούκι του, ένα τηλεσκόπιο και μία πυξίδα.
Στο Ιστορικό Αρχείο-Μουσείο Ύδρας και στην Ιστορική Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος εναπόκεινται τμήματα των αρχείων Ανδρέα Μιαούλη, Αντώνη Κριεζή, Αναστασίου Τσαμαδού, Λάζαρου Πινότση και άλλων συναγωνιστών του Σαχτούρη στο ναυτικό αγώνα της Επανάστασης, αλλά όχι του ίδιου του Σαχτούρη. Στο Μουσείο της Ύδρας ωστόσο, φυλάσσονται και εκτίθενται αντικείμενα που ανήκαν στον υδραίο αντιναύαρχο, όπως το τρομπόνι και το σπαθί του καθώς και δύο ναυτικά βαρόμετρα.
Το αρχείο Σαχτούρη εμπλουτίζει τις συλλογές του Ε.Λ.Ι.Α., όσον αφορά τα προσωπικά αρχεία Υδραίων, όπως είναι τα αρχεία των Μανώλη και Ιάκωβου Τομπάζη, της οικογένειας Μπουντούρη, των Ιωάννη και Παύλου Κουντουριώτη, καθώς και θεματικά, από το ίδιο το περιεχόμενό του, επαυξάνει τα αρχεία που σχετίζονται με την Ελληνική Επανάσταση.

Σχετιζόμενες περιγραφές

Περιοχή παρατηρήσεων

Εναλλακτικός(οί) κωδικός(οί) αναγνώρισης

Σημεία πρόσβασης

Είδη

Περιοχή ελέγχου της περιγραφής

Κωδικός αναγνώρισης περιγραφής

Κωδικός αναγνώρισης του φορέα καθιέρωσης της εγγραφής

Κανόνες και/ή συμβάσεις

Ημερομηνίες δημιουργίας, αναθεώρησης ή κατάργησης της περιγραφής

6/3/2001

Αλφάβητο(α)

Πηγές

Δελτίο περιγραφής Φορέα, www.elia.org.gr

Παρατηρήσεις και Όνομα Αρχειονόμου

Βάρδα, Χριστίνα

Περιοχή εισαγωγών