Ο εκπαιδευτικός, λογοτέχνης και κριτικός Θεόδωρος Ξύδης, γιος του Κωνσταντίνου Ξύδη και της Βασιλικής Παπαθεοδώρου, γεννήθηκε το 1908 στον Πύργο Ηλείας. Είχε έναν αδελφό, τον Γεώργιο, και δύο αδελφές τη Μαριγούλα και την Ευγενία, που πέθαναν πολύ νέες. Παντρεύτηκε την Πιπίνα Ζαντέ. Εργάστηκε ως δάσκαλος και στη συνέχεια ως διευθυντής στην δημόσια εκπαίδευση. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1930 άρχισε να δημοσιεύει ποίηση, εξέδωσε ποιητικές συλλογές και την συγκεντρωτική έκδοση Τα ποιήματα του Θεόδωρου Ξύδη 1932-1982. Από το 1947 ασχολήθηκε συστηματικά με την βυζαντινή υμνογραφία και δημοσίευσε περισσότερα από 40 σχετικά μελετήματα και άρθρα, που συγκεντρώνονται στον τόμο Βυζαντινή Υμνογραφία (1978). Δημοσίευσε πλήθος μελετημάτων και κριτικών για την αρχαία και, κυρίως, τη νεοελληνική γραμματεία. Τα μελετήματά του για τον Σικελιανό και τον Παλαμά δημοσιεύτηκαν και σε αυτοτελείς τόμους, όπως και τα άρθρα του για την ιστορία και μυθολογία της πατρίδας του, Ηλείας. Συνεργάστηκε με επιστημονικά (κυρίως εκπαιδευτικά) και λογοτεχνικά περιοδικά (κυρίως με τη Νέα Εστία). Ήταν μέλος της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας, της Λαογραφικής Εταιρείας, της εν Αθήναις επιστημονικής εταιρείας, της Εταιρείας Βυζαντινών σπουδών, της Ελληνικής Μορφωτικής Εταιρείας, του φιλολογικού συλλόγου «Παρνασσός», της Εταιρείας Ηλειακών μελετών, της Εταιρείας Πελοποννησιακών σπουδών, του συλλόγου προς διάδοσιν Ωφελίμων βιβλίων.

Τιμητικές διακρίσεις και βραβεία: χρυσούς σταυρός οικουμενικού Πατριαρχείου για τις μελέτες του στη βυζαντινή υμνογραφία (1963), αργυρούς σταυρός του Φοίνικος (1964), βραβείο ποίησης της ομάδας των Δώδεκα (1966), βραβείο Ακαδημίας Αθηνών 1971 για την ποίησή του, Α΄ κρατικό βραβείο κριτικής-δοκιμίου 1974 για το έργο του Άγγελος Σικελιανός.

Αυτοτελείς εκδόσεις: Αδελφή ψυχή, χ.τ., 1931. Ώρες γαλήνης, Αθήνα 1934. Ανάγλυφα, Αθήνα, έκδοση «Φιλολογικών χρονικών», 1946. Ποιήματα, Αθήνα, Ίκαρος, 1965. Ποιήματα 1966-1968, Αθήνα, Ιωλκός, 1968. Ποιήματα 1969-1970, Αθήνα, Ιωλκός, 1970. Ποιήματα 1971-1974, Αθήνα, Ίκαρος, 1974. Τα ποιήματα του Θεόδωρου Ξύδη 1932-1982, Αθήνα, Οι εκδόσεις των φίλων, 1982. Βυζαντινή υμνογραφία, Αθήνα, εκδόσεις Νικόδημος, 1978. Άγγελος Σικελιανός, Αθήνα, Ίκαρος, 1973. Παλαμάς, Αθήνα, Σύλλογος προς διάδοσιν ωφελίμων βιβλίων, 1983. Ηλειακά, Αθήνα, Σύλλογος προς διάδοσιν ωφελίμων βιβλίων, 1981.

[Πηγές σύνταξης βιογραφικού: Βιογραφικά σημειώματα του ίδιου, τεκμήρια του αρχείου.]