Αρχείο GR-IAL MVA - Αρχείο Βαϊάνου, Μάριου

Περιοχή αναγνώρισης

Κωδικός αναγνώρισης της ενότητας περιγραφής

GR-IAL GR-IAL MVA

Τίτλος

Αρχείο Βαϊάνου, Μάριου

Χρονολογία(ες)

  • 1898-2009 (Δημιουργία)

Επίπεδο περιγραφής

Αρχείο

Μέγεθος και υπόστρωμα της ενότητας περιγραφής (ποσότητα, όγκος ή διαστάσεις)

5 φάκελοι (6 ντοσιέ και 5 λευκώματα με φωτογραφικό υλικό – 1032 τεκμήρια χωρίς το υλικό των λευκωμάτων)

Περιοχή πλαισίου παραγωγής

Όνομα του παραγωγού

Βιογραφικό σημείωμα

Ο Μάριος (πραγματικό όνομα Γεώργιος) Βαϊάνος (ή Βαγιάνος) γεννήθηκε στην Αίγυπτο το 1905 (ως χρονολογία γέννησής του αναφέρεται και το 1908). Ενώ ήταν ακόμα σε μικρή ηλικία, η οικογένειά του μετακινήθηκε στον τόπο καταγωγής του πατέρα, στα Καρδάμυλα της Χίου. Οι δικοί του τον έστειλαν κάτοπιν σε συγγενείς στον Πειραιά, όπου και ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του. Στη συνέχεια, γράφτηκε στο τμήμα Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, χωρίς όμως να ολοκληρώσει και να αποφοιτήσει. Σε νεαρή ηλικία δημοσίευσε ποιήματά του σε διάφορα περιοδικά.
Εξέδωσε τα βραχύβια περιοδικά Νέα Τέχνη (1924-1927), Ελληνικά Φύλλα (1935), Ορίζοντες (1942-1944 και στη διάρκεια της δεκαετίας του 1970), καθώς και το Πασχαλινό Λεύκωμα του 1931. Μεταπολεμικά ίδρυσε το «Πρακτορείο Πνευματικής Συνεργασίας»(το οποίο εμφανίζεται ως εκδότης του περιοδικού Ορίζοντες ήδη από το 1943), ένα ιδιόρρυθμο εντευκτήριο και εκθεσιακό χώρο, όπου συγκεντρώνονταν (γνωστοί, άσημοι ή και πρωτοεμφανιζόμενοι) λογοτέχνες, καλλιτέχνες και εικαστικοί. Υπήρξε ο άνθρωπος που ουσιαστικά σύστησε πρώτος τον Καβάφη και το ποιητικό του έργο στο ελληνικό κοινό (αφιερώνοντας μάλιστα σ’ εκείνον και ένα τεύχος της Νέας Τέχνης ήδη το 1924 και οργανώνοντας έκθεση ενθυμημάτων του το 1964), ενώ λειτούργησε και ως συνδετικός κρίκος ανάμεσα στους λογοτέχνες και καλλιτέχνες της Αθήνας και σ’ εκείνους της περιφέρειας αλλά και του εξωτερικού (διασπορά). Πέθανε στη Θεσσαλονίκη το 1975.

Φορέας διατήρησης του αρχείου

Ιστορικό της ενότητας περιγραφής

Το αρχείο Βαϊάνου αποκτήθηκε από τον Γεώργιο Δολιανίτη και αποτέλεσε διακριτό τμήμα της εκτενούς βιβλιοθήκης του. Η αρχική του επεξεργασία είναι πιθανό να έγινε από μέλη του προσωπικού των Σχολών Δολιανίτη.

Διαδικασία πρόσκτησης

Το αρχείο περιήλθε στην κυριότητα του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη ως τμήμα της δωρεάς Γεωργίου Δολιανίτη.

Περιοχή περιεχομένου και διάρθρωσης

Παρουσίαση περιεχομένου

Το υλικό που απόκειται πλέον στο Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη δεν παρουσιάζει την αναμενόμενη πληρότητα, καθώς φαίνεται, σε κάποιον τουλάχιστον βαθμό, διασπασμένο και με ελλείψεις (έχει παρατηρηθεί, εξάλλου, ότι μέρος τουλάχιστον του αρχείου έχει ουσιαστικά διασπαρεί, καθώς έγγραφα τα οποία θα αναμενόταν να αποτελούν τμήμα του έχουν κατά καιρούς διατεθεί ακόμα και προς πώληση). Σημειώνεται, ως προς τα προηγούμενα, η απουσία προσωπικών εγγράφων και τεκμηρίων (με μόνη εξαίρεση το προσωπικό του ημερολόγιο), καθώς και η απουσία του συνόλου της αλληλογραφίας του με τον Κ. Π. Καβάφη (με την εξαίρεση μίας και μόνης επιστολής).
Το μεγαλύτερο μέρος του αρχείου αποτελεί η (εισερχόμενη, κυρίως) αλληλογραφία του Μάριου Βαϊάνου (1 φάκελος με 4 υποφακέλους και συνολικά 930 τεκμήρια). Στους αποστολείς συγκαταλέγονται γνωστά ονόματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας και τέχνης (Βάρναλης, Βενέζης, Σικελιανός, Λαπαθιώτης, Άγρας, Χριστιανόπουλος, Ουράνης, Μπουζιάνης κ.ά), άνθρωποι με τους οποίους ο Βαϊάνος είχε επαγγελματικές, προσωπικές και κάποτε έντονες σχέσεις. Το συγκεκριμένο τμήμα του υλικού αποδίδει ικανοποιητική εικόνα της επαγγελματικής δραστηριότητας του Βαϊάνου, σχεδόν σε ολόκληρη τη χρονική της έκταση. Το αρχείο περιλαμβάνει επίσης (συνήθως σύντομα ή αποσπασματικά) κείμενα τρίτων (φάκελος 2, με συνολικά 55 τεκμήρια, κάποια από τα οποία ο Βαϊάνος φαίνεται ότι δημοσίευσε στα περιοδικά που εξέδιδε), ποικίλο έντυπο υλικό, στο οποίο συμπεριλαμβάνονται και αποκόμματα Τύπου σχετικά με την επαγγελματική του δραστηριότητα (φάκελος 3, με συνολικά 56 τεκμήρια), καθώς και το προσωπικό ημερολόγιο του Βαϊάνου που καλύπτει την περίοδο 1941-1945 (φάκελος 4). Μέρος του αρχείου αποτελούν επίσης πέντε μεγάλων διαστάσεων λευκώματα με φωτογραφίες και σκαριφήματα ή σκίτσα που εικονίζουν λογοτέχνες, καλλιτέχνες, πολιτικούς κ.ά. (φάκελος 5). Τα χρονολογημένα τεκμήρια του τελευταίου αυτού φακέλου καλύπτουν την περίοδο 1906-1963, περιλαμβάνουν, ωστόσο, και μικρό αριθμό φωτογραφιών του 19ου αιώνα. Πρόκειται για υλικό που χρησιμοποιήθηκε για την εικονογράφηση των περιοδικών που κατά καιρούς εξέδιδε ο Βαϊάνος, αλλά, πιθανότατα, και για τους σκοπούς του «Πρακτορείου» του.

Επιλογές, εκκαθαρίσεις και τελική διατήρηση

Δεν έγινε καμμία εκκαθάριση.

Προσθήκες υλικού

Δεν αναμένονται προσθήκες.

Σύστημα ταξινόμησης

Καταβλήθηκε προσπάθεια να διατηρηθεί, σε γενικές γραμμές και στον βαθμό που αυτό ήταν δυνατό, η αρχική τάξη του αρχείου, όπως αυτό παραδόθηκε στο Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη. Αναπόφευκτες υπήρξαν, ωστόσο, οι μετακινήσεις παρατοποθετημένων τεκμηρίων, οι συνακόλουθες μεταβολές στο περιεχόμενων των φακέλων και υποφακέλων, καθώς και οι αναδιατάξεις αυτών.
Όσον αφορά στην αλληλογραφία, διατηρήθηκε, γενικά, ο προϋπάρχων διαχωρισμός των αποστολέων σε φυσικά και νομικά πρόσωπα. Οι υποφάκελοι ταξινομήθηκαν αλφαβητικά κατά αποστολέα και χρονολογικά εσωτερικά σε κάθε έναν από αυτούς. Κατά τον ίδιο τρόπο ταξινομήθηκε και ο φάκελος με τα έργα και τα κείμενα τρίτων. Οι φάκελοι 3 και 4 έχουν ταξινομηθεί σύμφωνα με τις χρονολογικές ενδείξεις των τεκμηρίων. Τα τεκμήρια του φακέλου 5 (φωτογραφίες και σκίτσα) θα περιγραφούν αναλυτικά και σε επίπεδο τεκμηρίου σε βάση δεδομένων, στην οποία θα ενταχθεί όλο το φωτογραφικό υλικό του Ιδρύματος.
Έχει συνταχθεί ευρετήριο του αρχείου σε επίπεδο υποφακέλου. Αναλυτικότερα, το ταξινομικό διάγραμμα του αρχείου διαμορφώθηκε ως ακολούθως:

Φάκελος 1 Εισερχόμενη αλληλογραφία
Υποφάκελος 1 Φυσικά πρόσωπα Α-Κ
Υποφάκελος 2 Φυσικά πρόσωπα Λ-
Σιδ.
Υποφάκελος 3 Φυσικά πρόσωπα
Σικ.-Ψ
Υποφάκελος 4 Νομικά πρόσωπα
Επιστολές τρίτων
Αταυτοποίητα

Φάκελος 2 Κείμενα και έργα τρίτων

Φάκελος 3 Ποικίλα
Υποφάκελος 1 Διάφορα έγγραφα
και έντυπα
Υποφάκελος 2 Αποκόμματα Τύπου

Φάκελος 4 Προσωπικά έγγραφα (ημερολόγιο)

Φάκελος 5 Φωτογραφίες
Υποφάκελος 1 Λεύκωμα 1
Υποφάκελος 2 Λεύκωμα 2
Υποφάκελος 3 Λεύκωμα 3
Υποφάκελος 4 Λεύκωμα 4
Υποφάκελος 5 Λεύκωμα 5

Περιοχή όρων πρόσβασης και χρήσης

Όροι πρόσβασης

Δεν υπάρχουν περιορισμοί στην πρόσβαση.

Όροι αναπαραγωγής

Γλώσσα(ες) των τεκμηρίων

  • Αγγλικά
  • Γαλλικά
  • Ελληνικά

Αλφάβητο(α) των τεκμηρίων

Σημειώσεις για τη γλώσσα και γραφή των τεκμηρίων

Φυσικά χαρακτηριστικά και τεχνικές προϋποθέσεις

Το υλικό του αρχείου αποτελείται από λυτά χειρόγραφα, έντυπα και αποκόμματα εφημερίδων, φωτογραφίες. Παρατηρείται εκτενής χρήση απλού χαρτιού, εντοπίζονται ωστόσο και επιστολόχαρτα με ποικίλης φύσης λογότυπα.
Η κατάσταση διατήρησης του αρχείου είναι, σε γενικές γραμμές, πολύ καλή. Πραγματοπιήθηκε προληπτική συντήρηση του υλικού (αφαιρέθηκαν και αντικαταστάθηκαν οι μεταλλικοί συνδετήρες) και, στον βαθμό που κατέστη δυνατό, τα έγγραφα τοποθετήθηκαν ανοιχτά.

Εργαλεία έρευνας

Συντάχθηκε αναλυτικό ευρετήριο σε επίπεδο υποφακέλου.

Περιοχή συμπληρωματικών πηγών

Εντοπισμός πρωτοτύπων

Εντοπισμός αντιγράφων

Μέρος του αρχείου (περισσότερα από 300 τεκμήρια) έχει σαρωθεί ηλεκτρονικά από το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη. Τμήμα της δωρεάς Δολιανίτη αποτέλεσαν και οι εκτυπώσεις ψηφιακών αντιγράφων του συνόλου, σχεδόν, του αρχείου (συμπεριλαμβανομένου και του φωτογραφικού υλικού), οι οποίες διατηρήθηακν και φυλάσσονται ως μέρος του.

Συμπληρωματικές πηγές / σχετικές ενότητες περιγραφής

Ίδρυμα Ωνάση
Αρχείο Καβάφη

Σχετιζόμενες περιγραφές

Σημείωση δημοσίευσης

Η ενδεικτική βιβλιογραφία που ακολουθεί αναφέρεται στη ζωή και το έργο του Μάριου Βαϊάνου, ενώ φωτίζει και όψεις του αρχείου του.

  • Βαϊάνος, Μ., 2005. Αναμνήσεις από τη λογοτεχνική του ζωή και την γνωριμία του με τον Καβάφη (επιμ. Ευάγγελος Ρόζος, Τάσος Πρινέας). Δρυμός, Αθήνα.
  • Δάβος, Β., 1976. 25 χρόνια κοντά στον Μάριο Βαϊάνο. Αθήνα.
  • Μόσχος, Ε. Ν. (επιμ.), 1979. Κ. Π. Καβάφη επιστολές στον Μάριο Βαϊάνο. Εστία, Αθήνα.
  • Χατζηδημητρίου, Ι., 1993. Μάριος Βαϊάνος – Αναμνήσεις. Ιωλκός, Αθήνα.

Περιοχή παρατηρήσεων

Εναλλακτικός(οί) κωδικός(οί) αναγνώρισης

Σημεία πρόσβασης

Τόποι

Είδη

Περιοχή ελέγχου της περιγραφής

Κωδικός αναγνώρισης περιγραφής

Κωδικός αναγνώρισης του φορέα καθιέρωσης της εγγραφής

Κανόνες και/ή συμβάσεις

ΔΙΠΑΠ (Γ) 2η έκδοση

Ημερομηνίες δημιουργίας, αναθεώρησης ή κατάργησης της περιγραφής

Αλφάβητο(α)

Πηγές

Δελτίο περιγραφής Φορέα

Παρατηρήσεις και Όνομα Αρχειονόμου

Νίκος Π. Κουτσουμπός

Περιοχή εισαγωγών