Identity area
Reference code
Title
Date(s)
- 1898-2009 (Creation)
Level of description
Fonds
Extent and medium
5 φάκελοι (6 ντοσιέ και 5 λευκώματα με φωτογραφικό υλικό – 1032 τεκμήρια χωρίς το υλικό των λευκωμάτων)
Context area
Name of creator
Biographical history
Ο Μάριος (πραγματικό όνομα Γεώργιος) Βαϊάνος (ή Βαγιάνος) γεννήθηκε στην Αίγυπτο το 1905 (ως χρονολογία γέννησής του αναφέρεται και το 1908). Ενώ ήταν ακόμα σε μικρή ηλικία, η οικογένειά του μετακινήθηκε στον τόπο καταγωγής του πατέρα, στα Καρδάμυλα της Χίου. Οι δικοί του τον έστειλαν κάτοπιν σε συγγενείς στον Πειραιά, όπου και ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του. Στη συνέχεια, γράφτηκε στο τμήμα Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, χωρίς όμως να ολοκληρώσει και να αποφοιτήσει. Σε νεαρή ηλικία δημοσίευσε ποιήματά του σε διάφορα περιοδικά.
Εξέδωσε τα βραχύβια περιοδικά Νέα Τέχνη (1924-1927), Ελληνικά Φύλλα (1935), Ορίζοντες (1942-1944 και στη διάρκεια της δεκαετίας του 1970), καθώς και το Πασχαλινό Λεύκωμα του 1931. Μεταπολεμικά ίδρυσε το «Πρακτορείο Πνευματικής Συνεργασίας»(το οποίο εμφανίζεται ως εκδότης του περιοδικού Ορίζοντες ήδη από το 1943), ένα ιδιόρρυθμο εντευκτήριο και εκθεσιακό χώρο, όπου συγκεντρώνονταν (γνωστοί, άσημοι ή και πρωτοεμφανιζόμενοι) λογοτέχνες, καλλιτέχνες και εικαστικοί. Υπήρξε ο άνθρωπος που ουσιαστικά σύστησε πρώτος τον Καβάφη και το ποιητικό του έργο στο ελληνικό κοινό (αφιερώνοντας μάλιστα σ’ εκείνον και ένα τεύχος της Νέας Τέχνης ήδη το 1924 και οργανώνοντας έκθεση ενθυμημάτων του το 1964), ενώ λειτούργησε και ως συνδετικός κρίκος ανάμεσα στους λογοτέχνες και καλλιτέχνες της Αθήνας και σ’ εκείνους της περιφέρειας αλλά και του εξωτερικού (διασπορά). Πέθανε στη Θεσσαλονίκη το 1975.
Repository
Archival history
Το αρχείο Βαϊάνου αποκτήθηκε από τον Γεώργιο Δολιανίτη και αποτέλεσε διακριτό τμήμα της εκτενούς βιβλιοθήκης του. Η αρχική του επεξεργασία είναι πιθανό να έγινε από μέλη του προσωπικού των Σχολών Δολιανίτη.
Immediate source of acquisition or transfer
Το αρχείο περιήλθε στην κυριότητα του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη ως τμήμα της δωρεάς Γεωργίου Δολιανίτη.
Content and structure area
Scope and content
Το υλικό που απόκειται πλέον στο Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη δεν παρουσιάζει την αναμενόμενη πληρότητα, καθώς φαίνεται, σε κάποιον τουλάχιστον βαθμό, διασπασμένο και με ελλείψεις (έχει παρατηρηθεί, εξάλλου, ότι μέρος τουλάχιστον του αρχείου έχει ουσιαστικά διασπαρεί, καθώς έγγραφα τα οποία θα αναμενόταν να αποτελούν τμήμα του έχουν κατά καιρούς διατεθεί ακόμα και προς πώληση). Σημειώνεται, ως προς τα προηγούμενα, η απουσία προσωπικών εγγράφων και τεκμηρίων (με μόνη εξαίρεση το προσωπικό του ημερολόγιο), καθώς και η απουσία του συνόλου της αλληλογραφίας του με τον Κ. Π. Καβάφη (με την εξαίρεση μίας και μόνης επιστολής).
Το μεγαλύτερο μέρος του αρχείου αποτελεί η (εισερχόμενη, κυρίως) αλληλογραφία του Μάριου Βαϊάνου (1 φάκελος με 4 υποφακέλους και συνολικά 930 τεκμήρια). Στους αποστολείς συγκαταλέγονται γνωστά ονόματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας και τέχνης (Βάρναλης, Βενέζης, Σικελιανός, Λαπαθιώτης, Άγρας, Χριστιανόπουλος, Ουράνης, Μπουζιάνης κ.ά), άνθρωποι με τους οποίους ο Βαϊάνος είχε επαγγελματικές, προσωπικές και κάποτε έντονες σχέσεις. Το συγκεκριμένο τμήμα του υλικού αποδίδει ικανοποιητική εικόνα της επαγγελματικής δραστηριότητας του Βαϊάνου, σχεδόν σε ολόκληρη τη χρονική της έκταση. Το αρχείο περιλαμβάνει επίσης (συνήθως σύντομα ή αποσπασματικά) κείμενα τρίτων (φάκελος 2, με συνολικά 55 τεκμήρια, κάποια από τα οποία ο Βαϊάνος φαίνεται ότι δημοσίευσε στα περιοδικά που εξέδιδε), ποικίλο έντυπο υλικό, στο οποίο συμπεριλαμβάνονται και αποκόμματα Τύπου σχετικά με την επαγγελματική του δραστηριότητα (φάκελος 3, με συνολικά 56 τεκμήρια), καθώς και το προσωπικό ημερολόγιο του Βαϊάνου που καλύπτει την περίοδο 1941-1945 (φάκελος 4). Μέρος του αρχείου αποτελούν επίσης πέντε μεγάλων διαστάσεων λευκώματα με φωτογραφίες και σκαριφήματα ή σκίτσα που εικονίζουν λογοτέχνες, καλλιτέχνες, πολιτικούς κ.ά. (φάκελος 5). Τα χρονολογημένα τεκμήρια του τελευταίου αυτού φακέλου καλύπτουν την περίοδο 1906-1963, περιλαμβάνουν, ωστόσο, και μικρό αριθμό φωτογραφιών του 19ου αιώνα. Πρόκειται για υλικό που χρησιμοποιήθηκε για την εικονογράφηση των περιοδικών που κατά καιρούς εξέδιδε ο Βαϊάνος, αλλά, πιθανότατα, και για τους σκοπούς του «Πρακτορείου» του.
Appraisal, destruction and scheduling
Δεν έγινε καμμία εκκαθάριση.
Accruals
Δεν αναμένονται προσθήκες.
System of arrangement
Καταβλήθηκε προσπάθεια να διατηρηθεί, σε γενικές γραμμές και στον βαθμό που αυτό ήταν δυνατό, η αρχική τάξη του αρχείου, όπως αυτό παραδόθηκε στο Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη. Αναπόφευκτες υπήρξαν, ωστόσο, οι μετακινήσεις παρατοποθετημένων τεκμηρίων, οι συνακόλουθες μεταβολές στο περιεχόμενων των φακέλων και υποφακέλων, καθώς και οι αναδιατάξεις αυτών.
Όσον αφορά στην αλληλογραφία, διατηρήθηκε, γενικά, ο προϋπάρχων διαχωρισμός των αποστολέων σε φυσικά και νομικά πρόσωπα. Οι υποφάκελοι ταξινομήθηκαν αλφαβητικά κατά αποστολέα και χρονολογικά εσωτερικά σε κάθε έναν από αυτούς. Κατά τον ίδιο τρόπο ταξινομήθηκε και ο φάκελος με τα έργα και τα κείμενα τρίτων. Οι φάκελοι 3 και 4 έχουν ταξινομηθεί σύμφωνα με τις χρονολογικές ενδείξεις των τεκμηρίων. Τα τεκμήρια του φακέλου 5 (φωτογραφίες και σκίτσα) θα περιγραφούν αναλυτικά και σε επίπεδο τεκμηρίου σε βάση δεδομένων, στην οποία θα ενταχθεί όλο το φωτογραφικό υλικό του Ιδρύματος.
Έχει συνταχθεί ευρετήριο του αρχείου σε επίπεδο υποφακέλου. Αναλυτικότερα, το ταξινομικό διάγραμμα του αρχείου διαμορφώθηκε ως ακολούθως:
Φάκελος 1 Εισερχόμενη αλληλογραφία
Υποφάκελος 1 Φυσικά πρόσωπα Α-Κ
Υποφάκελος 2 Φυσικά πρόσωπα Λ-
Σιδ.
Υποφάκελος 3 Φυσικά πρόσωπα
Σικ.-Ψ
Υποφάκελος 4 Νομικά πρόσωπα
Επιστολές τρίτων
Αταυτοποίητα
Φάκελος 2 Κείμενα και έργα τρίτων
Φάκελος 3 Ποικίλα
Υποφάκελος 1 Διάφορα έγγραφα
και έντυπα
Υποφάκελος 2 Αποκόμματα Τύπου
Φάκελος 4 Προσωπικά έγγραφα (ημερολόγιο)
Φάκελος 5 Φωτογραφίες
Υποφάκελος 1 Λεύκωμα 1
Υποφάκελος 2 Λεύκωμα 2
Υποφάκελος 3 Λεύκωμα 3
Υποφάκελος 4 Λεύκωμα 4
Υποφάκελος 5 Λεύκωμα 5
Conditions of access and use area
Conditions governing access
Δεν υπάρχουν περιορισμοί στην πρόσβαση.
Conditions governing reproduction
Language of material
- English
- French
- Greek
Script of material
Language and script notes
Physical characteristics and technical requirements
Το υλικό του αρχείου αποτελείται από λυτά χειρόγραφα, έντυπα και αποκόμματα εφημερίδων, φωτογραφίες. Παρατηρείται εκτενής χρήση απλού χαρτιού, εντοπίζονται ωστόσο και επιστολόχαρτα με ποικίλης φύσης λογότυπα.
Η κατάσταση διατήρησης του αρχείου είναι, σε γενικές γραμμές, πολύ καλή. Πραγματοπιήθηκε προληπτική συντήρηση του υλικού (αφαιρέθηκαν και αντικαταστάθηκαν οι μεταλλικοί συνδετήρες) και, στον βαθμό που κατέστη δυνατό, τα έγγραφα τοποθετήθηκαν ανοιχτά.
Finding aids
Συντάχθηκε αναλυτικό ευρετήριο σε επίπεδο υποφακέλου.
Allied materials area
Existence and location of originals
Existence and location of copies
Μέρος του αρχείου (περισσότερα από 300 τεκμήρια) έχει σαρωθεί ηλεκτρονικά από το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη. Τμήμα της δωρεάς Δολιανίτη αποτέλεσαν και οι εκτυπώσεις ψηφιακών αντιγράφων του συνόλου, σχεδόν, του αρχείου (συμπεριλαμβανομένου και του φωτογραφικού υλικού), οι οποίες διατηρήθηακν και φυλάσσονται ως μέρος του.
Related units of description
Publication note
Η ενδεικτική βιβλιογραφία που ακολουθεί αναφέρεται στη ζωή και το έργο του Μάριου Βαϊάνου, ενώ φωτίζει και όψεις του αρχείου του.
- Βαϊάνος, Μ., 2005. Αναμνήσεις από τη λογοτεχνική του ζωή και την γνωριμία του με τον Καβάφη (επιμ. Ευάγγελος Ρόζος, Τάσος Πρινέας). Δρυμός, Αθήνα.
- Δάβος, Β., 1976. 25 χρόνια κοντά στον Μάριο Βαϊάνο. Αθήνα.
- Μόσχος, Ε. Ν. (επιμ.), 1979. Κ. Π. Καβάφη επιστολές στον Μάριο Βαϊάνο. Εστία, Αθήνα.
- Χατζηδημητρίου, Ι., 1993. Μάριος Βαϊάνος – Αναμνήσεις. Ιωλκός, Αθήνα.
Notes area
Alternative identifier(s)
Access points
Subject access points
Place access points
Name access points
- Άγρας, Τέλλος (Subject)
- Βάρναλης, Κώστας (Subject)
- Βενέζης, Ηλίας (Subject)
- Δραγούμης, Φίλιππος Στ. (Subject)
- Καρέλλη, Ζωή (Subject)
- Κόντογλου, Φώτης (Subject)
- Λαπαθιώτης, Ναπολέων (Subject)
- Μαλακάσης, Μιλτιάδης (Subject)
- Μελισσάνθη (Subject)
- Μπουζιάνης, Γιώργος (Subject)
- Παλαμάς, Κωστής (Subject)
- Παναγιωτόπουλος, Ι. Μ. (Subject)
- Παπουτσάκης, Γεώργιος (Subject)
- Σικελιανός, Άγγελος (Subject)
- Χορν, Παντελής (Subject)
- Χριστιανόπουλος, Ντίνος (Subject)
Genre access points
Description control area
Description identifier
Institution identifier
Rules and/or conventions used
ΔΙΠΑΠ (Γ) 2η έκδοση
Dates of creation revision deletion
Script(s)
Sources
Δελτίο περιγραφής Φορέα
Archivist's note
Νίκος Π. Κουτσουμπός