Αρχείο με παρτιτούρες
Το αρχείο αποτελείται από κατάστιχα, βιβλία και παρτιτούρες της Φιλαρμονικής Ερμουπόλεως. Η ταξινόμηση του μουσικού αρχείου της Σύρου, έγινε τις περιόδους 2-14/8/2004, 3-14/8/2005 και 2-11/8/2007. Στο σύνολο του, το αρχείο δεν μπορεί να χρονολογηθεί, όμως συναντάμε διάσπαρτες ημερομηνίες, γραμμένες από τους μουσικούς που χρησιμοποιούσαν τις παρτιτούρες. Ενδεικτικά, οι πιο παλιές χρονολογίες που συναντάμε είναι τις δύο τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα ενώ οι πιο πρόσφατες είναι το 1972.
Για τις ανάγκες της ταξινόμησης το αρχείο χωρίστηκε σε δύο ενότητες, την Α και την Β. Η ενότητα Α αποτελείται, κατά κύριο λόγο, από σειρές καταστίχων, χειρόγραφες παρτιτούρες και τετράδια μουσικής. Η σειρά Β περιλαμβάνει έντυπες παρτιτούρες, βιβλία μουσικής και εκκλησιαστικούς ύμνους και ακολουθίες.
Πιο αναλυτικά, η ενότητα Α περιέχει 9 σειρές καταστίχων. Κάθε κατάστιχο έχει τα ίδια κομμάτια με τα υπόλοιπα της σειράς του, μόνο που αναφέρεται σε διαφορετικό μουσικό όργανο. Για να διευκολυνθεί η ταξινόμηση του υλικού φτιάχτηκαν κατάλογοι για κάθε σειρά, που αναγράφουν τα κομμάτια που περιέχει και στα δελτία γίνεται παραπομπή στους καταλόγους. Οι σειρές είναι οι εξής:
I. Σειρά Α, δελτία : Α/1κ - Α/24κ και Α/160
II. Σειρά Γ, δελτία : Α/25κ - Α/44κ
III. Σειρά 1, δελτία : Α/45κ - Α/64κ
IV. Σειρά [2], δελτία : Α/65κ - Α/ 76κ
V. Σειρά [3], δελτία : Α/88κ - Α/92κ, Α/96κ και Α/143κ
VI. Σειρά [4], δελτία : Α/93κ - Α/95κ, Α/95κ, Α/97κ, Α/99κ, Α/101κ, Α/105κ, Α/107κ, Α/109κ, Α/111κ, Α/114κ, Α/119κ
VII. Σειρά Β [5], δελτία : Α/98κ, Α/100κ, Α/102κ, Α/104κ, Α/106κ, Α/108κ, Α/110κ, Α/112κ, Α/138κ, Α/161κ, Α/164κ
VIII. Σειρά Γ [6], δελτία : Α/120κ - Α/132κ και Α/157κ
IX. Σειρά [7], δελτία : Α/318κ - Α/344κ
Επιπλέον, τα δελτία Α/188κ – Α/197κ, είναι μια σειρά μελωδικών ασκήσεων για τα μουσικά όργανα και πιθανόν τα δελτία Α/99κ – Α/203κ, να αποτελούν μια χωριστή σειρά, χωρίς όμως αυτό να επιβεβαιώνεται. Στα δελτία Α/208 – Α/278, Α/283, Α/285 – Α/307 και Α/309, παρατηρούμε πως το μοτίβο αλλάζει και βρίσκουμε καρτέλες σε πολλά αντίτυπα που έχουν το ίδιο κομμάτι για όλα τα όργανα της φιλαρμονικής. Αυτές οι καρτέλες, χρησιμοποιούνταν κυρίως όταν οι μουσικοί ήταν σε κίνηση και τα στερέωναν πάνω στο μουσικό τους όργανο. Έτσι ερμηνεύεται και το ρεπερτόριο τους, γιατί ενώ στις σειρές καταστίχων, οι πλειοψηφία των κομματιών είναι όπερες, πόλκες, μαζούρκες και γενικότερα κομμάτια ψυχαγωγικών εκδηλώσεων, στις καρτέλες το ρεπερτόριο μεταβάλλεται σε εμβατήρια, επετιακά κομμάτια και θρησκευτικού περιεχομένου. Τα υπόλοιπα δελτία έχουν παρτιτούρες και ποικίλου περιεχομένου και κάποια αναφέρονται σε παρτιτούρες του μαέστρου.
Στην ενότητα Β συγκεντρώνεται το έντυπο υλικό. Στα δελτία Β/1, Β/9-Β/14, Β/26-Β/28, Β/39-Β/63, Β/65 και Β/67 συναντάμε όπερες, οι οποίες είναι κυρίως για φωνή και πιάνο. Στα δελτία Β/2, Β/3, Β/5, Β/7, Β/19, Β/20-Β/22 και Β/64 υπάρχουν έργα που προορίζονται για ένα μουσικό το κάθε ένα. Επίσης συναντάμε ορισμένα βιβλία θεωρίας της μουσικής και σολφέζ, στα οποία αναφέρονται τα δελτία Β/16 και Β/17 α, β, γ. Τα δελτία Β/18 και Β/38 περιλαμβάνουν κάποια διοικητικά έγγραφα και τυπωμένα προγράμματα εκδηλώσεων για τις χρονιές 1954-1959. Επιπλέον στα δελτία Β/4, Β/6, Β/23 και Β/66 υπάρχουν διάσπαρτες παρτιτούρες, εκ των οποίων αυτές του δελτίου Β/66 είναι πιο σύγχρονες. Μια τελευταία κατηγορία συνιστούν τα δελτία Β/24, Β/25, Β-29, Β/30 και Β/30- Β/37, που περιέχουν βυζαντινή μουσική. Από αυτά, τα δελτία Β/31 – Β/37, περιέχουν όλα την Αναστάσιμο ακολουθία , το καθένα για διαφορετικό Ήχο της βυζαντινής μουσικής.
Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα χειρόγραφα σημειώματα που συναντάμε πάνω στο υλικό. Πέραν των ονομάτων που αναφέρουν, μας βοηθάνε να σχηματίσουμε και μια γενική εντύπωση για το χρονικό πλαίσιο μέσα στο οποίο χρησιμοποιήθηκε το υλικό, π.χ., στο δελτίο Α/42κ συναντάμε τις εξής σημειώσεις: «Γεώργιος Trondalo…1889 », «Ι. Κωνστσντινίδης 15/10/1924»και σελίδα ημερολογίου, με την ημερομηνία «Τετάρτη 22/2/1961». Αυτό μας αφήνει να καταλάβουμε πως το ίδιο τετράδιο δεν το χρησιμοποιούσε μόνο ένας μαθητής και ούτε του άνηκε, αλλά μόλις τελείωνε τη μαθητεία του, πέρναγε στον επόμενο, γεγονός που το επιβεβαιώνει και η παρακάτω σημείωση, που συναντάμε στο δελτίο Α/7κ : « Σου εύχομαι καλή πρόοδο, να αγαπάς το δασκαλο αυτός που θα παραλάβει το βιβλίο να τοχης καθαρό ο Μαθητής Λαχανιδάς και Γεώργιος κορονετίστες [1κ2] », έτσι ο χρόνος ζωής των τετραδίων είναι απεριόριστος.
Άλλο ένα θέμα που πρέπει να εξεταστεί, είναι το ρεπερτόριο της φιλαρμονικής της Σύρου, όπως αυτό συναντάται μέσα στο αρχείο που σώζεται και πως αυτό συνδέεται με το ρόλο που διαδραμάτιζε στην κοινωνία της εποχής. Όταν ο ρόλος του μεγαλύτερου μέρους των φιλαρμονικών στην υπόλοιπη Ελλάδα είναι να συνοδεύει στρατιωτικές εκδηλώσεις, εκκλησιαστικές λιτανείες και εθνικές επετείους, στη Σύρο η φιλαρμονική επωμίζεται και ένα μεγάλο κομμάτι της ψυχαγωγίας των κατοίκων του νησιού. Παίζει συχνά μπροστά από δημαρχείο της Ερμούπολης και ο κόσμος μαζεύεται για να διασκεδάσει. Έτσι, συναντάμε πλήθος από όπερες οπερέτες, χορευτικά κομμάτια, πόλκες, μαζούρκες, ταγκός και κομμάτια κλασσικής μουσικής. Παράλληλα,εμφανής είναι η επιρροή του εμπορίου και του λιμανιού στην κουλτούρα του νησιού, δεδομένου ότι όλο το ψυχαγωγικό κομμάτι του αρχείου, έχει δυτικές επιρροές. τα κομμάτια ελληνικής παραδοσιακής μουσικής είναι μηδαμινά.
Επιπλέον αξίζει να προσέξουμε τις σφραγίδες που συναντάμε πάνω στο υλικό. Οι τρεις σφραγίδες που κυριαρχούν στο υλικό είναι οι εξής: «ΣΧΟΛΗ ΑΠ ΠΑΙΔΩΝ ΕΡΜ», «ΦΙΛΟΜΟΥΣΟΙ ΣΥΡΟΥ» και «ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΡΜΟΥΠΟΛΕΩΣ 1834». Όπως μας πληροφορεί ένα πρόσφατο έντυπο του Συλλόγου Φίλων Φιλαρμονικής Σύρου, η μπάντα ιδρύθηκε το 1869, αλλά ο χρόνος ζωής της ήταν μόλις τρία χρόνια. Το1880 επανασυστάθηκε με κάποιο μουσικό τμήμα στη Σχολή απόρων παίδων και το 1894 ιδρύθηκε ο σύλλογος «ΦΙΛΟΜΟΥΣΟΙ ΣΥΡΟΥ», με σκοπό τη διδασκαλία μουσικής και την ίδρυση της φιλαρμονικής.
Αν και το υλικό είναι αποσπασματικό και χωρίς ιδιαίτερη χρονική ακολουθία, είναι αρκετά διαφωτιστικό για τη μουσική που άκουγαν οι Συριανοί το πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Ωστόσο αρκετά προβληματικό είναι το γεγονός, ότι τα διοικητικά έγγραφα είναι μηδαμινά και έτσι δεν μπορούμε να κατανοήσουμε την εσωτερική λειτουργία της φιλαρμονικής. υπάρχουν κάτι ενδείξεις για αποσπάσεις μουσικών από άλλα μέρη της Ελλάδας, αλλά δεν μπορούν να βγουν ασφαλή συμπεράσματα.
«