ΕΝΟΤΗΤΑ Ι: Το έργο/Χειρόγραφα
--Φακ. 13-19, 23-23Α
--Φακ. 61-72: Ημερολόγια, δοκίμια, μυθιστορήματα

ΕΝΟΤΗΤΑ ΙΙ: Το έργο/Έντυπα
--Φακ. 3: Θέατρο
--Φακ. 18: Γαλλικά Άρθρα
--Φακ. 22-23: Δακτυλόγραφα
--Φακ. 24-27Β: Μεταφράσεις
--Φακ. 28: Πρώτα αντίτυπα
--Φακ. 29-32: Ελληνικά και ξένα δημοσιεύματα

ΕΝΟΤΗΤΑ ΙΙΙ: Θέατρο/Τηλεόραση
--Φακ. 13: Θεατρικά έργα σε βιβλία
--Φακ. 15-17, 23
--Φακ. 33-36: Παραστάσεις
--Φακ. 39: Θητείες Γ. Θεοτοκά στο Εθνικό
--Φακ. 73-81: Παραστάσεις-συνεντεύξεις-σενάρια
--Φακ. 88: Μελέτη Βαρβέρη για θεατρικά Γ.Θ.

ΕΝΟΤΗΤΑ ΙV: Αλληλογραφία
Φακ. 4-12

ΕΝΟΤΗΤΑ V: Δημοσιεύματα /Μελέτες
--Φακ. 40-44: Κριτικές
--Φακ. 58: Έντυπα
--Φακ. 82-93: Μελέτες (1979-σήμερα)
--Φακ. 92: Εκδηλώσεις

ΕΝΟΤΗΤΑ VI: Προσωπικά/Οικογενειακά/Επαγγελματικά
--Φακ. 1-3: Μαθητικά
--Φακ. 37-38: Συνέδρια
--Φακ. 45-48: Έντυπα προσωπικά και οικογενειακά
--Φακ. 59: Βιβλιοθήκη Γ. Θ.

ΕΝΟΤΗΤΑ VII: Ποικίλα
--Φακ. 49-57: Έντυπα ταξιδίων
--Φακ. 60: Υλικό Κατσίμπαλη

ΕΝΟΤΗΤΑ VIII: Μετά θάνατον δημοσιεύματα
--ΜΘ Φακ. 1-7

ΕΝΟΤΗΤΑ ΙΧ :Θεατρικά έργα σε κασέτες, βιντεοκασέτες και DVD

ENOTHTA Χ: Συνεντεύξεις

ΕΝΟΤΗΤΑ ΧΙ: Αφίσες

ΕΝΟΤΗΤΑ ΧΙΙ: Διατριβές και αυτοτελείς εργασίες

Το αρχείο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κοζάνης αποτελείται από 32 κουτιά και περίπου 52.695 τεκμήρια. Μέσα σε αυτά βρίσκουμε αλληλογραφία, καταστάσεις, κοινοποιήσεις, γνωστοποιήσεις, αποφάσεις, αιτήσεις, ερωτηματολόγια, στοιχεία δραστηριότητας Δημοτικής Βιβλιοθήκης, ενημερωτικά δελτία, έγγραφα αποστολής ή παραλαβής βιβλίων και περιοδικών, ευχαριστήριες επιστολές σχετικά με δωρεές στη βιβλιοθήκη, πρακτικά συνεδριάσεων δημοτικού συμβουλίου Κοζάνης και της
ειδικής Συμβουλευτικής Επιτροπής της Δημοτικής Βιβλιοθήκης, δελτία έρευνας βιβλιοθηκών, κατάλογοι δωρεάς βιβλίων, καταστάσεις βιβλίων για δέσιμο, κατάλογοι βιβλίων για προμήθεια, κατάλογος βιβλίων της Δημοτικής Βιβλιοθήκης που υπάρχουν σε πολλαπλά αντίτυπα και μπορούν να δωρηθούν και άλλα έγγραφα σχετικά με τη λειτουργία και την ανάπτυξη της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κοζάνης.

Περιέχει καταστατικό Αναγνωστηρίου Κοζάνης του 1916-1918, εσωτερικό κανονισμό του Αναγνωστηρίου, πρακτικό συνεδρίασης περί ιδρύσεως Αναγνωστηρίου, έγγραφα σχετικά με τη λειτουργία του Αναγνωστηρίου Κοζάνης, αιτήσεις για αποστολή βιβλίων, έγγραφα αγοράς βιβλίων, αλληλογραφία του Αναγνωστηρίου και έγγραφα σχετικά με την παράδοση της βιβλιοθήκης και της περιουσίας του Συλλόγου Αναγνωστηρίου Κοζάνης στον Δήμο. Έγγραφα σχετικά με την ίδρυση και λειτουργία του Γυμνασίου Τσοτυλίου. Αντίγραφα του κατάλογου των εξόδων της εν Τσοτυλίω Σχολής από 11 Μαρτίου 1872 και λογαριασμοί της Σχολής. Συλλογή χαρτών και έντυπα σχετικά με τους λογοτεχνικούς διαγωνισμός του Ινστιτούτου Βιβλίου και Ανάγνωσης (ΙΝ.Β.Α.)

Έγγραφα και δημοσιεύσεις του Κ. Βάρναλη στον Τύπο. Διαμαρτυρία από Άη Στράτη,1935. Απονομή μεταλλίου, 1966.

Το τμήμα αυτό περιλαμβάνει σε δακτυλόγραφη κυρίως μορφή έγγραφα που παρακολουθούν τη συγκρότηση, τη δραστηριότητα και κάποιες μεταβολές της Ομάδος των Δώδεκα και των βραβείων που απένειμε. Επίσης, διασώζει την αλληλογραφία της Ομάδας, κυρίως με τους αθλοθέτες και τα μέλη της. Βλ. αναλυτική περιγραφή.

Το αρχείο αποτελείται από 3 ενότητες, κάθε μία αφιερωμένη στα τρία συγγενικά πρόσωπα της Ιωάννας Τσάτσου. Η Ενότητα Ι αφορά τον πατέρα της, Στυλιανό Σεφεριάδη (1873-1951), διαπρεπή νομικό, καθηγητή της Νομικής Σχολής με διεθνή καριέρα, αλλά και με εκτενές λογοτεχνικό έργο. Η Ενότητα ΙΙ αφορά το μεγάλο αδελφό της, Γιώργο Σεφέρη (1900-1971), διπλωμάτη και νομπελίστα ποιητή, ενώ η Ενότητα ΙΙΙ, το μικρό της αδελφό, Άγγελο Σεφεριάδη (1905-1950). Όλες οι ενότητες περιλαμβάνουν προσωπικά έγγραφα (σχολικά τεκμήρια, διαβατήρια κλπ), αλληλογραφία, χειρόγραφα κείμενα και αποκόμματα τύπου. Η Ενότητα Ι έχει διαιρεθεί στις εξής 5 υποενότητες ανάλογα με τις δραστηριότητες του Στ. Σεφεριάδη: Υποενότητα Ι.1: Προσωπικά και οικογενειακά έγγραφα, Υποενότητα Ι.2: Ο λογοτέχνης Στ. Σεφεριάδης, Υποενότητα Ι.3: Ο νομικός και πανεπιστημιακός Στ. Σεφεριάδης, Υποενότητα Ι.4: Τιμητικές διακρίσεις (τα παράσημά του), Υποενότητα Ι.5: Αλληλογραφία (οικογενειακή και επαγγελματική). Η Ενότητα ΙΙ (Γιώργος Σεφέρης) έρχεται να συμπληρώσει το αρχείο του ποιητή που φυλάσσεται από χρόνια στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα σχολικά τεκμήρια του Σεφέρη και η εκτενής αλληλογραφία του με την αδελφή του. Στην ενότητα περιλαμβάνονται και κάποια έργα του ποιητή, ανάμεσα στα οποία ένα δακτυλόγραφο αντίτυπο της ποιητικής του συλλογής Στέρνα με χειρόγραφες σημειώσεις και διορθώσεις (1931-1932). Υπάρχουν επίσης αποκόμματα τύπου και δευτερογενές υλικό σχετικά με τον ποιητή που συνέλεγε η ΙΤ και η Δ. Μυλωνά. Στην Ενότητα ΙΙΙ εκτός από τα προσωπικά και υπηρεσιακά έγγραφα υπάρχουν τεκμήρια σχετικά με το θάνατο του Άγγελου στην Αμερική (διευθέτηση κληρονομικών και άλλων ζητημάτων). Από το λογοτεχνικό έργο του Ά. Σεφεριάδη ξεχωρίζουν τα ποιήματά του και η μετάφραση του έργου του Shakespeare, Η τραγωδία του Αμλέτου πρίγκηπα της Δανίας (δακτυλόγραφο). Το μεγαλύτερο μέρος της αλληλογραφίας του καταλαμβάνουν οι επιστολές της αδελφής του, ΙΤ.

Το αρχείο περιλαμβάνει χειρόγραφα του Γ.Σ., προσχέδια των κειμένων του, αλληλογραφία (επιστολές που έλαβε αλλά και αντίγραφα επιστολών του), προσωπικά και επαγγελματικά έγγραφα (π.χ. ημερολόγια, διαβατήρια, διπλώματα κ.ά.), αποκόμματα, κριτικές του έργου του, κείμενα άλλων, δημοσιευμένο και αδημοσίευτο υλικό. Αν και το μεγαλύτερο μέρος του αρχείου του Γ.Σ. βρίσκεται στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, ο μελετητής θα πρέπει να έχει υπόψη του ότι σχετικό υλικό βρίσκεται και σε άλλα ιδρύματα (π.χ. Μουσείο Μπενάκη, Αρχείο ΥΠΕΞ, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη κ.ά.) ή αρχεία (π.χ. αρχείο Κ. & Ι. Τσάτσου, τώρα στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη).
Μετά το θάνατο του Γ.Σ. η Μαρώ Σεφέρη συνέχισε να μαζεύει αποκόμματα και να διατηρεί αλληλογραφία σχετικά με τον ποιητή και το έργο του για αυτό τα χρονολογικά όρια του Αρχείου εκτείνονται μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980. Δευτερογενές υλικό, δηλ. υλικό σχετικό με το Γ.Σ. που δημιουργήθηκε μετά το θάνατό του, όπως για παράδειγμα υλικό από εκθέσεις για τον Γ.Σ., φυλάσσεται σε ξεχωριστό φάκελο. Ο όγκος του αρχείου είναι 11 γραμμικά μέτρα και τα χρονολογικά του όρια είναι από το 1900 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980.

Το υλικό έχει ταξινομηθεί σε επτά ενότητες, πέντε από τις οποίες υποδιαιρούνται σε περαιτέρω υποενότητες. Πρέπει να σημειωθεί εδώ πώς ο Σεφέρης διατηρούσε επιμελώς, με τη βοήθεια της Μαρώς Σεφέρη, το προσωπικό του αρχείο και συνεπώς η δική του ταξινομική πρακτική υπήρξε δεσμευτική για την οργάνωση και την καταλογογράφηση του υλικού. Έτσι οι ενότητες και οι υποενότητες δεν είναι στεγανά χωρισμένες· υλικό που ανήκει σε μια συχνά βρίσκεται σε άλλη. Δύο-τρία παραδείγματα αρκούν: στην Υποενότητα Ι.Α (Ποίηση) μαζί με το υλικό του Ημερολογίου Καταστρώματος Β΄ (Φάκ. 2, υποφ. 5), υπάρχουν δύο επιστολές του Τίμου Μαλάνου που αναφέρονται στην πρώτη έκδοση της συλλογής καθώς και το τεύχος του περιοδικού Τετράδιο (Δεκ. 1945) με το ποίημα “Τελευταίος Σταθμός” και άρθρο του Τ. Μαλάνου με τίτλο «Ο ποιητής Σεφέρης». Κανονικά, οι μεν επιστολές του Μαλάνου θα έπρεπε να βρίσκονται στο φάκελο της αλληλογραφίας του (Υποενότητα ΙΙ.Α, Φάκ. 39, υποφ. 2), το δε άρθρο στην Υποενότητα VI.Α (Κείμενα τρίτων. Υλικό για τον Σεφέρη και το έργο του). Γενικότερα, αλληλογραφία ακόμη και με τακτικούς αλληλογράφους δεν πρέπει να αναζητηθεί μόνο στην Ενότητα ΙΙ (Αλληλογραφία) αφού ο Σεφέρης συχνά τοποθετούσε επιστολές μαζί με το αρχειακό υλικό του θέματος το οποίο πραγματευόταν. Έτσι, για παράδειγμα, στην Υποενότητα Ι.Α (Φάκ. 3, υποφ. 5 και 6) είχε καταχωρήσει επιστολές του Νάνου Βαλαωρίτη, του Walter Kaiser, του Yves Bonnefoy, του Lorand Gaspar κ.ά. καθώς και αντίγραφα δικών του επιστολών. Στους ίδιους υποφακέλους υπήρχαν και μεταφράσεις της συλλογής Τρία Κρυφά Ποίηματα που κανονικά θα έπρεπε να είχαν ενταχθεί στην Υποενότητα Ι.Δ (Μεταφράσεις έργων του). Ακολουθεί αναλυτικότερη περιγραφή της ταξινόμησης του υλικού:

Ενότητα Ι: ΤΟ ΕΡΓΟ
Η Ενότητα αυτή αφορά στο έργο του Γ.Σ. και υποδιαιρείται σε έξι υποενότητες. Η Υποενότητα Ι.Α (Ποίηση) και η Υποενότητα Ι.Β (Πεζογραφία) περιλαμβάνουν υλικό σχετικό με την ποίηση και τα πεζά του Γ.Σ.: χειρόγραφα, σχεδιάσματα, δακτυλόγραφα, πρωτόλεια, σημειώσεις, διάφορες μορφές των ποιημάτων και των πεζών κειμένων του, ημερολόγια, τυπογραφικά δοκίμια, ανάτυπα, αλλά και αλληλογραφία, λογαριασμούς εξόδων έκδοσης, αποκόμματα. Η Υποενότητα Ι.Γ (Μεταφράσεις) περιλαμβάνει υλικό σχετικά με μεταφράσεις που έκανε ο Γ.Σ.: σημειώσεις, χειρόγραφα, δακτυλόγραφα, μεταφραστικές δοκιμές, μεταγραφές από αρχαία κείμενα, αλληλογραφία και αποκόμματα. Η Υποενότητα Ι.Δ (Μεταφράσεις έργων του) περιλαμβάνει μεταφράσεις του έργου του Γ.Σ., τόσο του ποιητικού όσο και του πεζογραφικού, σε διάφορες γλώσσες. Υπάρχουν χειρόγραφα και δακτυλόγραφα των μεταφραστών, συχνά με διορθώσεις του Γ.Σ., ανάτυπα, αλληλογραφία με μεταφραστές/μελετητές και έντυπα των εκδοτικών οίκων με αναγγελία των εκδόσεων. Η Υποενότητα Ι.Ε (Ποικίλα) περιλαμβάνει ποικίλο υλικό, όπως βιβλιογραφικές παραπομπές, διάφορα κείμενα, σημειώσεις από διαβάσματα, αδημοσίευτα πεζά, υλικό σχετικό με τυπογραφικά θέματα, αλληλογραφία, αποκόμματα, προσχέδια και σημειώματα. Ακόμα υπάρχουν δύο υποφάκελοι σχετικοί με τη δήλωση Σεφέρη επί Χούντας. Τέλος η Υποενότητα Ι.Στ (Σκίτσα) περιλαμβάνει εννέα σκίτσα του Γ.Σ. Ας σημειωθεί εδώ πως πολλά ακόμη σκίτσα βρίσκονται σκόρπια στα χειρόγραφά του.

Ενότητα ΙΙ: ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ
Η ενότητα της αλληλογραφίας είναι χωρισμένη σε πέντε υποενότητες. Υποενότητα ΙΙ.Α (ελληνόγλωσση και ξενόγλωσση), ΙΙ.Β (Οικογενειακή), ΙΙ.Γ (Αλληλογραφία με εκδότες, οργανισμούς, πανεπιστήμια κλπ.), ΙΙ.Δ (Αλληλογραφία και άλλο υλικό σχετικό με Νόμπελ) και ΙΙ.Ε (Σχέδια και αντίγραφα επιστολών του Γ.Σ.). Όπως αναφέρθηκε ήδη, αλληλογραφία υπάρχει επίσης ενταγμένη σε διάφορες θεματικές ενότητες μέσα στο Αρχείο. Η υποενότητα ΙΙ.Α είναι ταξινομημένη αλφαβητικά εκτός από κάποιους υποφακέλους που είναι οργανωμένοι χρονολογικά ή θεματικά (π.χ. αλληλογραφία σχετικά με το χτίσιμο του σπιτιού στην Άγρας). Στην Οικογενειακή Αλληλογραφία (ΙΙ.Β) υπάρχει και ένας υποφάκελος (Φακ. 53, υποφ. 2) που καλύπτει τη χρονική περίοδο 1920-1939 και περιέχει γράμματα όχι μόνο συγγενών αλλά και φίλων. Η Υποενότητα ΙΙ.Γ είναι οργανωμένη βάσει της γλώσσας στην οποία έχει μεταφραστεί το έργο του Γ.Σ. και περιλαμβάνει, εκτός από την αλληλογραφία και συμβόλαια, εκκαθαριστικά και άλλα σημειώματα, αποδείξεις, κλπ. Ακολουθεί ένας φάκελος με αλληλογραφία με εκδότες, οργανισμούς κλπ οργανωμένος χρονολογικά. Η Υποενότητα ΙΙ.Δ είναι θεματική και περιλαμβάνει υλικό σχετικά με το βραβείο Νόμπελ, τόσο αλληλογραφία (με εκδοτικούς οίκους και πανεπιστήμια, συγχαρητήριες επιστολές, τηλεγραφήματα, δελτάρια, ευχαριστήρια Γ.Σ.) όσο και υλικό σχετικά με την τελετή (προσκλητήρια, λόγοι της Στοκχόλμης, βιογραφικό σημείωμα κλπ) και διάφορα έντυπα. Η Υποενότητα ΙΙ.Ε περιλαμβάνει σχέδια και αντίγραφα επιστολών του Γ.Σ. ταξινομημένα σε χρονολογική σειρά βάσει της πρακτικής του Γ.Σ.

Ενότητα ΙΙΙ: ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Η Ενότητα αυτή είναι χωρισμένη σε τέσσερις υποενότητες. Η Υποενότητα ΙΙΙ.Α (Σπουδές) περιλαμβάνει υλικό σχετικά με τα μαθητικά και φοιτητικά χρόνια του Γ.Σ. στην Αθήνα και το Παρίσι αντίστοιχα (τετράδια, βιβλία, σημειωματάρια, έλεγχοι προόδου, βεβαιώσεις, επιστολές, φοιτητικές ταυτότητες κλπ). Η Υποενότητα ΙΙΙ.Β (Πιστοποιητικά) περιλαμβάνει διάφορα επίσημα έγγραφα όπως βιβλιάρια, διαβατήρια, ταυτότητες, στρατολογικά έντυπα, άδειες οδήγησης και έντυπα σχετικά με το αυτοκίνητο. Ακόμα υπάρχουν φάκελοι με ιατρικές εξετάσεις του Γ.Σ. και οι ταινίες από τα στεφάνια της κηδείας του. Στην Υποενότητα ΙΙΙ.Γ (Τιμητικές διακρίσεις) ανήκουν διπλώματα παρασήμων, το επίτιμο διδακτορικό δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο του Cambridge καθώς και όλο το σχετικό υλικό (αλληλογραφία, φωτογραφίες, σημειώσεις του Γ.Σ., αποκόμματα, διάφορα έντυπα), διάφορα τιμητικά διπλώματα συμπεριλαμβανομένων των διπλώματων των πανεπιστημίων Θεσ/νίκης, Princeton και Οξφόρδης. Η Υποενότητα ΙΙΙ.Δ (Ημερολόγια τσέπης, «memos») περιλαμβάνει ημερολόγια ταξινομημένα χρονολογικά, ατζέντες και σημειωματάρια.

Ενότητα ΙV: ΥΛΙΚΟ ΠΟΥ ΤΟΝ ΕΝΔΙΕΦΕΡΕ
Η Ενότητα ΙV περιλαμβάνει υλικό που ενδιέφερε το Γ.Σ., κυρίως αποκόμματα, ανάτυπα και διάφορα έντυπα. Χωρίζεται στις εξής υποενότητες: Υποενότητα ΙV.Α (Αποκόμματα τύπου κατά αλφαβητική σειρά, κυρίως υλικό σχετικά με ανθρώπους του πνεύματος, αλλά και για την Κύπρο ή τη γλώσσα. Συμπεριλαμβάνονται αποκόμματα ξένου τύπου), Υποενότητα ΙV.Β (Αποκόμματα τύπου σε χρονολογική σειρά, κυρίως υλικό πολιτικό και λογοτεχνικό. Συμπεριλαμβάνονται αποκόμματα ξένου τύπου και σπάνια ντοκουμέντα του προδεκεμβριανού τύπου), Υποενότητα ΙV.Γ (Εκδόσεις, χειρόγραφα, ανάτυπα, τεύχη περιοδικών κλπ.) και Υποενότητα ΙV.Δ (Ποικίλα, όπως εικαστικό υλικό, προγράμματα, φυλλάδια κτλ.).

Ενότητα V: ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
Το υλικό της ενότητας αυτής αφορά δραστηριότητες του Γ.Σ. που έχουν σχέση με την επαγγελματική ιδιότητά του ως διπλωμάτη και δημοσίου προσώπου, για παράδειγμα ποικίλο υλικό που αφορά την επίσκεψη του Herriot στην Ελλάδα (1929), την περίοδο 1957-9 στο Λονδίνο, την ανάμιξη του Γ.Σ. στο Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας και την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών, τη μετακομιδή των οστών του Κάλβου.

Ενότητα VΙ: ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΡΙΤΩΝ
Η Ενότητα αυτή είναι χωρισμένη σε δύο υποενότητες, την Υποενότητα VΙ.Α (Υλικό
για τον Σεφέρη και το έργο του) και την Υποενότητα VΙ.Β (Κείμενα προς τον Σεφέρη). Η Υποενότητα VΙ.Α περιλαμβάνει κυρίως ανάτυπα, αφιερώματα περιοδικών, έντυπα, αποκόμματα που αφορούν το Γ.Σ. και το έργο του. Τα αποκόμματα είναι ταξινομημένα κατά κύριο λόγο χρονολογικά, αλλά και θεματικά, π.χ. η υπόθεση του επάθλου Παλαμά (1947). Αποκόμματα ξένου τύπου είναι ταξινομημένα χωριστά και μεγάλος όγκος τους αφορά στην απονομή του βραβείου Νόμπελ. Στην ίδια Υποενότητα έχει ταξινομηθεί και αλληλογραφία σχετική με το θάνατο του Γ.Σ., τόσο επιστολές του 1971 όταν ήταν άρρωστος όσο και τα συλληπητήρια τηλεγραφήματα και επιστολές μετά το θάνατό του. Η Υποενότητα VΙ.Β περιλαμβάνει κείμενα άλλων προς το Γ.Σ., Ελλήνων και ξένων.

Ενότητα VΙΙ: ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Στην Ενότητα αυτή έχει ενταχθεί οπτικοακουστικό υλικό, στίχοι Γ.Σ. και υλικό σχετικό με μελοποίηση ποιημάτων του από τον Α. Κουνάδη, αλλά και μαγνητοταινίες με τη φωνή του Γ.Σ., ταινία πορτραίτο του ποιητή και φωτογραφίες. Στην Ενότητα αυτή έχει ενταχθεί και το φωτογραφικό υλικό από την έκθεση Greek Month στο Λονδίνο (1975).

Εκτός Ενοτήτων, σε ξεχωριστό φάκελο φυλάσσεται δευτερογενές υλικό που δημιουργήθηκε μετά το θάνατο του Γ.Σ.

Στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη φυλάσσεται ακόμα και μπρούντζινο εκμαγείο δεξιού χεριού Γ.Σ.

Το αρχείο Άγγελου Τερζάκη δωρήθηκε στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη από το γιο του Δημήτρη στις 6 Σεπτεμβρίου 2001 και κατά την παραλαβή του αποτελείτο από πέντε κούτες υλικού. Η ταξινόμησή του ξεκίνησε τον Οκτώβριο 2003 και ολοκληρώθηκε στις αρχές του 2004. Το Μάιο του 2005 έφθασε στη Γεννάδειο δεύτερη παραλαβή του αρχείου, με όγκο μεγαλύτερο από εκείνον της πρώτης παραλαβής. Η ταξινόμησή του και η ενσωμάτωσή του στον κατάλογο διήρκησε μέχρι τις αρχές του 2007.

Το αρχείο περιλαμβάνει χειρόγραφα και δακτυλόγραφα έργων του Τερζάκη, επιστολές, προσωπικά έγγραφα, δημοσιεύματα και άλλα κείμενα, αποκόμματα από τον τύπο, υλικό από τις παραστάσεις θεατρικών του έργων καθώς και υλικό από τις διάφορες επαγγελματικές του δραστηριότητες (π.χ. διδασκαλία στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου).
Ο όγκος του αρχείου είναι 4.215 γραμμικά μέτρα και τα χρονολογικά του όρια από το 1927 έως το 1980. Το υλικό έχει ταξινομηθεί στις ακόλουθες 14 ενότητες με φακέλους και υποφακέλους:

Ενότητα Ι: ΘΕΑΤΡΙΚΑ-ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΑ
Η Ενότητα αυτή υποδιαιρείται σε δύο υποενότητες, την Υποενότητα Ι.1 (Θεατρικά-Κουκλοθέατρο) και την Υποενότητα Ι.2 (Κινηματογραφικά), που περιλαμβάνουν κατά κύριο λόγο χειρόγραφα και δακτυλόγραφα κείμενα θεατρικών έργων, έργων για κουκλοθέατρο και κινηματογραφικών σεναρίων αντιστοίχως. Κάποια από τα έργα συνοδεύονται από ιδιόχειρες σημειώσεις του συγγραφέα, σημειώματα με σκέψεις και πρώτες μορφές των έργων, αποκόμματα εφημερίδων, ενίοτε προσκλήσεις, φωτογραφίες και προγράμματα παραστάσεων. Ξεχωρίζουν δύο ‘εργαστήρια’ θεατρικών έργων, ένα για το έργο Απόψε ή την Αυγή και το άλλο για τη Μαρία Αντουανέττα και τη Γαλλική Επανάσταση. Στους φακέλους περιλαμβάνεται περιστασιακά και αλληλογραφία σχετικά με τις θεατρικές παραστάσεις των έργων. Στην Υποενότητα Ι.1 (Θεατρικά) έχει ενταχθεί και υλικό σχετικά με τα θεατρικά ενδιαφέροντα του Τερζάκη υπό τον τίτλο ‘Διάφορα’ που προέρχεται κυρίως από τα ταξίδια του στην Γερμανία, τη Ρωσία (με έμφαση στον Τσέχωφ) και τη Ρουμανία.

Ενότητα ΙΙ: ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ
Η Ενότητα αυτή περιλαμβάνει χειρόγραφα και δακτυλόγραφα κείμενα σε διάφορες μορφές, σημειώσεις και τυπογραφικά δοκίμια. Μεταξύ των κειμένων υπάρχουν και μυθιστορήματα του Τερζάκη που δημοσιεύτηκαν σε συνέχειες στον τύπο και έχουν συγκεντρωθεί σε λευκώματα. Συγκεκριμένα οι συνέχειες του έργου Το Λυκόφως των Ανθρώπων έχουν φωτογραφηθεί και ο υποφάκελος περιλαμβάνει τόσο τις φωτογραφίες όσο και τα αρνητικά τους.

Ενότητα ΙΙI: ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ
Η Ενότητα αυτή περιλαμβάνει χειρόγραφα κείμενα σε διάφορες μορφές, ένα τυπογραφικό δοκίμιο, αποκόμματα τύπου και αλληλογραφία.

Ενότητα ΙV: ΔΟΚΙΜΙΑ-ΜΕΛΕΤΕΣ
Η Ενότητα αυτή περιλαμβάνει χειρόγραφα και δακτυλόγραφα κείμενα σε διάφορες μορφές με σημειώσεις και διορθώσεις, σημειώματα και σχεδιάσματα, αποκόμματα τύπου και αλληλογραφία. Ακόμα υπάρχει και υλικό σχετικά με τα θέματα που δούλευε και τον ενδιέφεραν, όπως βιβλιογραφία και αποκόμματα.

Ενότητα V: ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ
Ενότητα που περιέχει χειρόγραφα και δακτυλόγραφα κείμενα επιφυλλίδων (Υποενότητα V.1), πολλά από τα οποία ήταν προς δημοσίευση στην εφημερίδα Το Βήμα. Δημοσιευμένες επιφυλλίδες στην εφημερίδα Το Βήμα περιλαμβάνονται και στην Ενότητα ΧΙΙ: Κριτική για το έργο του – Αποκόμματα. Επιφυλλίδες του Τερζάκη δημοσιεύτηκαν αργότερα στον τόμο Ο Άνθρωπος σε αδιέξοδο, Εκδόσεις των Φίλων 1981 και στον τόμο Ένας μεταβαλλόμενος κόσμος, Εκδόσεις των Φίλων 1983. Τα κείμενα έχουν ταξινομηθεί αλφαβητικά. Η Υποενότητα V.2 περιλαμβάνει θεατρικές κριτικές του Α.Τ. δημοσιευμένες στην εφημερίδα Το Βήμα και ταξινομημένες χρονολογικά (αποκόμματα 1949-1965).
Σημείωση: Στο ΦΑΚ. 15 αυτό φυλάσσονται τα πρωτότυπα των αποκομμάτων του τύπου που έχουν φωτοτυπηθεί σε αντιόξινο χαρτί και βρίσκονται ενταγμένα στις διάφορες ενότητες.

Ενότητα VΙ: ΚΕΙΜΕΝΑ ΟΜΙΛΙΩΝ
Στην ενότητα αυτή εντάσσονται χειρόγραφα και δακτυλόγραφα κείμενα ομιλιών του
Τερζάκη με διάφορα θέματα, σημειώσεις, αλληλογραφία και αποκόμματα τύπου. Τα κείμενα υπάρχουν σε διάφορες μορφές, οι πρώτες με διορθώσεις και συμπληρώσεις. Ορισμένα κείμενα υπάρχουν και σε μετάφραση, π.χ. στα Αγγλικά. Μεταξύ των λόγων υπάρχουν και ορισμένοι επικήδειοι λόγοι που εκφώνησε ο Τερζάκης για ανθρώπους του θεάτρου. Ξεχωρίζουν οι διαλέξεις του στο μορφωτικό σύλλογο Αθήναιον.

Ενότητα VΙΙ: ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ
Στην Υποενότητα VIΙ.1: Μεταφράσεις του ίδιου περιλαμβάνονται χειρόγραφα και δακτυλόγραφα κείμενα μεταφράσεων που έκανε ο Τερζάκης, τόσο ξενόγλωσσων όσο και αρχαίων ελληνικών έργων. Επίσης περιέχονται σημειώσεις του Τερζάκη, αποκόμματα από τη Νέα Εστία καθώς και ένα φύλλο της εφημερίδας La Gazette des Lettres (20/9/47).
Στην Υποενότητα VII.2: Μεταφράσεις έργων του Τερζάκη περιλαμβάνονται μεταφράσεις έργων του στα Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά και Σουηδικά. Πρόκειται για δακτυλόγραφα κείμενα, ορισμένα με χειρόγραφες διορθώσεις. Συμπεριλαμβάνονται και αυτόγραφα κείμενα του Τερζάκη με διορθώσεις και παρατηρήσεις στο κείμενο της μετάφρασης για την καλύτερη απόδοση του ελληνικού κειμένου στην ξένη γλώσσα. Στις περισσότερες περιπτώσεις αναφέρεται το όνομα του μεταφραστή. Στην υποενότητα αυτή υπάρχει και αλληλογραφία με τους διάφορους μεταφραστές, καθώς και διάφορα σημείωματα του Τερζάκη. Ιδιαίτερη μνεία χρειάζεται για το υλικό της μετάφρασης της Πριγκηπέσσας Ιζαμπώ στα Γαλλικά όπου περιλαμβάνεται λεύκωμα με επικολλημένα αποκόμματα από την πρώτη δημοσίευση του έργου σε συνέχειες στην εφημερίδα Η Καθημερινή (1937-38), με ιδιόχειρες διορθώσεις και σημειώσεις στο περιθώριο, προφανώς από το ‘ξαναδούλεμα’ του έργου από τον Τερζάκη για την έκδοση του μυθιστορήματος μετά τον πόλεμο.

Ενότητα VIΙΙ: ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Στην ενότητα αυτή περιλαμβάνεται υλικό από τις επαγγελματικές δραστηριότητες του Τερζάκη που διαφοροποιούνται από τη συγγραφική του δράση, για παράδειγμα η διδασκαλία του στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών, όπως και η συμμετοχή του στην Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών. Περιλαμβάνονται υπηρεσιακά έγγραφα, αλληλογραφία, πρακτικά συνεδριάσεων (χειρόγραφα και δακτυλόγραφα), αποδείξεις, προγράμματα εξετάσεων και βαθμολογικοί πίνακες σπουδαστών, αυτόγραφα σημειώματα του Τερζάκη, αποκόμματα και ορισμένα φύλλα της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως. Η ταξινόμηση έγινε χρονολογικά. Τα μαθήματα δραματολογίας του Α.Τ. χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1930 και εκτείνονται μέχρι τουλάχιστον το 1957. Περιλαμβάνουν πλούσιο υλικό, σημειώσεις, διαρθρώσεις μαθημάτων, βιβλιογραφικές παραπομπές. Εκτός από τους σκοπούς της διδασκαλίας φαίνεται ότι ο Α.Τ. ετοίμαζε και κάποια σχετική έκδοση (εγχειρίδιο δραματολογίας;).

Ενότητα ΙX: ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ
Σημείωση: Aλληλογραφία υπάρχει και στις εξής ενότητες: Ι.1, ΙΙΙ, ΙV, VI, VII.2, ΙΧ, Χ, ΧΙΙ, ΧΙΙΙ.
Αλληλογραφία βρέθηκε ενταγμένη από τον ίδιο τον Τερζάκη σε διάφορες θεματικές ενότητες και διατηρήθηκε μαζί με το υλικό που συνόδευε. Π.χ. στην Ενότητα ΧΙΙ: Κριτική για το έργο του-Αποκόμματα, ο μελετητής θα βρει επιστολές που αναφέρονται σε συγκεκριμένα έργα του Τερζάκη μαζί με σχετικά αποκόμματα από τον Τύπο. Στην Ενότητα VIII ταξινομήθηκε αλφαβητικά αλληλογραφία ανένταχτη (επιστολές, τηλεγραφήματα, επισκεπτήρια), επαγγελματική και προσωπική-οικογενειακή. Για έναν αριθμό επιστολών οι αποστολείς παραμένουν αταύτιστοι. Η ταξινόμηση έγινε με αλφαβητική σειρά. Ο ΦΑΚ. 30, υποφάκελος 4 με τα αντίγραφα επιστολών του Α.Τ. περιλαμβάνει και πρωτότυπα επιστολών από την εισερχόμενη αλληλογραφία, τα οποία διατηρήθηκαν μαζί με τα αντίγραφα από τον ίδιο τον Τερζάκη.

Ενότητα X: ΒΡΑΒΕΙΑ-ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ
Αλληλογραφία (επιστολές και συγχαρητήρια τηλεγραφήματα) σχετικά με το Μέγα Βραβείο Υψηλής Διακρίσεως της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος που απονεμήθηκε στον Τερζάκη το 1971.

Ενότητα XΙ: ΔΙΑΦΟΡΑ-ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
Στην ενότητα αυτή έχει ενταχθεί ποικίλο υλικό τόσο για τη ζωή και το έργο του Τερζάκη, όπως για παράδειγμα βιογραφικό σημείωμα του Τερζάκη (Ελληνικά, Γερμανικά), εργογραφία, φωτοτυπία λήμματος για τον Τερζάκη από εγκυκλοπαίδεια, όσο και υλικό που δεν μπορεί να ενταχθεί θεματολογικά στις υπόλοιπες ενότητες, όπως σχέδια, πρόχειρα αυτόγραφα σημειώματα, δύο φωτογραφίες, κείμενο με απαντήσεις του Τερζάκη μάλλον από κάποια συνέντευξη, κείμενο με δήλωση-τοποθέτηση του Τερζάκη σχετικά με τον πόλεμο στο Βιετνάμ. Ανάμεσα στα προσωπικά του έγγραφα υπάρχουν βιβλιάρια ενσήμων ΙΚΑ, αποδείξεις και λογαριασμοί. Επίσης υπάρχουν και φωτογραφίες τόσο οικογενειακές όσο και από θεατρικές παραστάσεις.

Ενότητα XΙΙ: ΚΡΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ-ΑΠΟΚΟΜΜΑΤΑ
Στην ενότητα αυτή περιλαμβάνονται αποκόμματα από εφημερίδες και περιοδικά καθώς και επιστολές με κριτική και σχόλια για συγκεκριμένα έργα του, όπως τα είχε ταξινομήσει ο ίδιος. Για την υπόλοιπη αλληλογραφία του, βλ. Ενότητες Ι.1, ΙΙΙ, ΙV, VI, VII.2, ΙΧ, Χ, ΧΙΙ, ΧΙΙΙ. Υπάρχουν επίσης αποκόμματα με συνεντεύξεις του Τερζάκη, με επιφυλλίδες και άρθρα του καθώς και με διάφορα θέματα που τον ενδιέφεραν, όπως για παράδειγμα θέματα σχετικά με το έργο του γιου του Δημήτρη.

Ενότητα XΙΙI: ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΛΛΩΝ
Στην ενότητα αυτή περιέχονται κείμενα άλλων, ποιήματα και πεζά, χειρόγραφα και δακτυλόγραφα.

Ενότητα XIV: ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΕΣ ΥΛΙΚΟ
Η ενότητα αυτή αποτελείται από υλικό που συγκεντρώθηκε μετά το θάνατο του Α.Τ. Εκτός από συλληπητήριες επιστολές προς τη γυναίκα του και το γιο του υπάρχουν αποκόμματα σχετικά με το θάνατο και την κηδεία του και αποκόμματα για τον Α.Τ. και το έργο του δημοσιευμένα μετά το θάνατό του. Στο αρχείο βρέθηκαν και ορισμένα κείμενα του Α.Τ. σε εκτύπωση από υπολογιστή, δουλειά που έγινε μετά το θάνατό του πιθανώς κατά την προετοιμασία της έκδοσης των έργων του.

Σημείωση: Τα έργα του Τερζάκη μέσα στις ενότητες είναι ταξινομημένα αλφαβητικά.

Το μεγαλύτερο ποσοτικά μέρος του Αρχείου αποτελεί η Αλληλογραφία, συμποσούμενη σε 25 αρχειακούς φακέλους. Οι τίτλοι που εμφανίζονται στους φακέλους και υποφακέλους, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, έχουν δοθεί από τον ίδιο τον δημιουργό του Αρχείου και ως εκ τούτου διατηρήθηκαν στην παρούσα ταξινόμηση. Αρχικά, ένα σημαντικό τμήμα της Αλληλογραφίας, που περιλαμβάνει επιστολές κορυφαίων Ελλήνων και ξένων ανθρώπων του πνεύματος, όπως και αποκόμματα τύπου που αφορούν τον ποιητή και την βράβευσή του, είχαν δοθεί από τον Οδυσσέα Ελύτη στο Σπουδαστήριο Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, από όπου όμως, στη συνέχεια, ο ίδιος τα απέσυρε ενσωματώνοντάς τα στο αρχειακό υλικό που είχε από το 1975 παραχωρηθεί στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη. Έτσι σήμερα έχει αποκατασταθεί πλήρως η ενότητα Αλληλογραφία παρέχοντας πολύτιμο τεκμηριακό υλικό για τον ελληνικό και τον ευρωπαϊκό πνευματικό βίο από το 1945 και εξής μέχρι σήμερα. Στον κατάλογο καταγράφονται ονομαστικά όλοι οι επιστολογράφοι, θεματικά και χρονολογικά καθώς επίσης ο αριθμός και το είδος των επιστολών. Επιμέρους υποενότητα αποτελεί η συγχαρητήρια αλληλογραφία του ποιητή καθώς παρουσιάζει ξεχωριστό ενδιαφέρον λόγω της απονομής του βραβείου Nobel Λογοτεχνίας το 1979 στον Οδυσσέα Ελύτη.

Ιδιαίτερο βάρος έχει η ενότητα Χειρόγραφα, η οποία περιλαμβάνει τα σημαντικότερα από τα έργα του ποιητή σε χειρόγραφη μορφή με σχόλια και διορθώσεις από τον ίδιο κι αυτό εξαιτίας του γεγονότος ότι ο Ελύτης συνήθιζε να μην διατηρεί τις πρώτες μορφές των έργων του και τα χειρόγραφά του. Στην ίδια ενότητα ενσωματώθηκαν και οι μεταφράσεις του έργου του σε διάφορες γλώσσες.

Η τρίτη ενότητα Κριτική και Εκδόσεις περιλαμβάνει, σε χρονολογική σειρά, αποκόμματα τύπου, εφημερίδες και περιοδικά με αναφορές στο έργο του Οδυσσέα Ελύτη, κριτικές και παρουσιάσεις των εκδόσεών του. Στους 5 τελευταίους φακέλους της ενότητας αυτής βρίσκονται οι εκδόσεις των έργων του Οδυσσέα Ελύτη, πολλές από τις οποίες είναι αρκετά σπάνιες λόγω της παλαιότητάς τους, του ιδιαίτερου τυπογραφικού και καλλιτεχνικού τους ενδιαφέροντος καθώς και του περιορισμένου αριθμού αντιτύπων που είχαν εκδοθεί.

Στην τέταρτη ενότητα του Αρχείου Εικαστικά Έργα ενσωματώθηκαν έργα Ελλήνων καλλιτεχνών, όπως του Τσαρούχη, του Μόραλη και του Φασιανού, αφιερωμένα από τους δημιουργούς τους στον ποιητή, κυρίως για την εικονογράφηση των ποιητικών του έργων. Παράλληλα, στην ενότητα αυτή τοποθετήθηκαν και τα εικαστικά έργα του ίδιου του ποιητή, κυρίως κολλάζ (Συνεικόνες) και τέμπερες, καθώς επίσης και τα λευκώματα με το φωτογραφικό υλικό από όλες τις περιόδους της ζωής του Οδυσσέα Ελύτη, προσφέροντας ένα πανόραμα του βίου και της δράσης του που σε συνδυασμό με το εκτενές βιογραφικό σημείωμα του ποιητή, συνταγμένο από τον ίδιο, διαμορφώνουν μια πλήρη εικόνα για το πρόσωπο και τη δημιουργία του Οδυσσέα Ελύτη. Την ενότητα συμπληρώνουν ακουστικό υλικό (δίσκοι με μελοποιημένα έργα του ποιητή, κασέτες με συνεντεύξεις κ.ά.) και βραβεία που απονεμήθηκαν στον ποιητή συμπεριλαμβανομένων τιμητικών διπλωμάτων, μεταλλίων και άλλων διακρίσεων. Στη συλλογή υπάρχει και το επίχρυσο αντίγραφο του βραβείου Νόμπελ.

Η πέμπτη ενότητα Μελέτες για το έργο του Ο. Ελύτη περιλαμβάνει τόσο ελληνικές όσο και ξενόγλωσσες μελέτες και διατριβές.

Τέλος, στην έκτη ενότητα Προσωπική Βιβλιοθήκη Ο. Ελύτη καταγράφονται τα βιβλία και τα περιοδικά που ο ίδιος ο ποιητής δώρισε στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη. Πρόκειται για μεταφράσεις έργων του αλλά και έργα άλλων που αποτελούν μια σημαντική πηγή πληροφοριών και ολοκληρώνουν την εικόνα του ποιητή καθώς φωτίζουν τις σχέσεις του με τον πνευματικό κόσμο της Ελλάδας και της Ευρώπης της εποχής. Πολλές εκδόσεις έχουν ιδιόχειρες αφιερώσεις των λογοτεχνών ή καλλιτεχνών δημιουργών τους, ανάμεσα στους οποίους ξεχωρίζουν εκείνες των P. Eluard, P-J. Jouve, G. Ungaretti, H. Matisse, P. Picasso, Α. Εμπειρίκου, Ν. Εγγονόπουλου, Δ. Καπετανάκη, Ν. Γκάτσου και Δ. Αντωνίου.

Βιβλίο πρακτικών της Επιτροπή Βραβεύσεως Λογοτεχνικών Έργων (1938-1941), του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. Οκτώ συνεδρίες, 1938-1941. Περιλαμβάνεται και μία χειρόγραφη επιστολή του Κ. Αυγέρη στη συνεδρία της 26/3/1940 (λυτό έγγραφο). Πρόεδρος της Επιτροπής ήταν ο Κ. Μπαστιάς και μέλη Π. Πρεβελάκης, Γρ. Ξενόπουλος, Μ. Μαλακάσης, Θ. Συνανδινός, Π. Χορν κ.ά.
Επίσης περιέχεται φωτοαντίγραφο του άρθρου του Νικητέα που εκδίδει μεταγραμμένα τα πρακτικά.