Πρόσφυγες, Μικρασιάτες

Ταξονομία

Κώδικας

Σημείωση περιεχομένου

Σημείωση(εις) πηγής

Display note(s)

Ιεραρχημένοι όροι

Πρόσφυγες, Μικρασιάτες

Equivalent terms

Πρόσφυγες, Μικρασιάτες

Σχετικοί όροι

Πρόσφυγες, Μικρασιάτες

4 Αρχειακή περιγραφή results for Πρόσφυγες, Μικρασιάτες

4 results directly related Exclude narrower terms

Αρχείο Άθω Ρωμάνου

  • Αρ.Εισ. 443
  • Αρχείο
  • 1884-1940

Υπουργείο Εξωτερικών
Ατομικός φάκελος Άθω Ρωμάνου: έγγραφα διορισμού, προαγωγών, μεταθέσεων, αποσπάσεων κ.ά. κατά τη μακρά θητεία του στο Υπουργείο Εξωτερικών (1884-1924).
Πρεσβεία Κωνσταντινούπολης (1898-1901): διαπραγματεύσεις προξενικής σύμβασης (1898)· προξενικό νομοσχέδιο και προξενικός νόμος (1900)· επερωτήσεις Β΄ συνόδου (1900). Έγγραφα γενικού περιεχομένου (1900-1901): αναφορές των ελληνικών πρεσβειών προς το Υπουργείο Εξωτερικών· διαιτητική απόφαση (1901)· ελληνοβελγική συνθήκη για την αμοιβαία έκδοση εγκληματιών (1901)· βουλγαρικός νόμος περί σχολείων· περί Αγίου Όρους· Μακεδονικό κομιτάτο· έκθεση προϋπολογισμού του Υπουργείου Εξωτερικών (1902-1903)· συζήτηση στη Βουλή επί του προξενικού νομοσχεδίου και του νομοσχεδίου του Υπουργείου Εξωτερικών κατά τον Ιούνιο του 1903· συνθήκη εμπορίου και ναυτιλίας (1903).
Μακεδονικό ζήτημα (1904): σημειώσεις του Άθω Ρωμάνου «Βουλγαρικαί συμμορίαι», «Ελληνικά σώματα, σώματα στη Μακεδονία», «Δολοφονίαι υπό Βουλγάρων».
Αλληλογραφία σχετικά με την παραγγελία χαρτών για τη Μακεδονία· ρουμανική προπαγάνδα στη Μακεδονία· στατιστικοί πίνακες των ελληνικών σχολείων στα βιλαέτια Θεσσαλονίκης και Βιτωλίων (1894-1895)· εθνογραφικοί χάρτες της Μακεδονίας (1904)· αποκόμματα εφημερίδων σχετικά με το Μακεδονικό ζήτημα· βουλγαροτουρκικές διαπραγματεύσεις (1904)· τηλεγραφήματα ανάμεσα στις διάφορες πρεσβείες.
Αλληλογραφία για το αλβανικό ζήτημα (1900-1904).
Προτάσεις για τον καταρτισμό του ελληνικού κτηματολογίου (1904). Ζήτημα διορισμού Έλληνα δικαστή στην Αίγυπτο. Φόρος επιτηδεύματος. Διαπραγματεύσεις για τη συνομολόγηση ελληνοβουλγαρικής συνθήκης (1904). Αιτιολογική έκθεση για τη συνομολόγηση εμπορικής ελληνοϊσπανικής συνθήκης (1904). Καταγγελία της ελληνοϊταλικής εμπορικής σύμβασης του 1899 εκ μέρους της Ελλάδας (1904). Προσωρινή σύναψη εμπορικής σύμβασης μεταξύ Ελλάδας-Ελβετίας (1904). Συνθήκη Ελλάδας Αυστροουγγαρίας για την έκδοση εγκληματιών.
Διώξεις του ελληνισμού της Βουλγαρίας από τη βουλγαρική κυβέρνηση (1906). Το ζήτημα της Αγχιάλου· αλληλογραφία με Σ. Ζαλοκώστα, Σ. Αντωνιάδη για τον ελληνισμό της Αγχιάλου· σημειώσεις και εκθέσεις του Άθω Ρωμάνου για τη δράση των βουλγαρικών συμμορφιών· μελέτη του ίδιου για τις διώξεις. Ελληνοαιγυπτιακή συνθήκη εμπορίου και ναυτιλίας (1906).
Κρητικό ζήτημα (1909-1910) και έγγραφα του 1901· αλληλογραφία μεταξύ Άθω Ρωμάνου και Γεωργίου Μπαλτατζή για το κρητικό ζήτημα· δηλώσεις προστάτιδων Δυνάμεων για την εκκένωση της Κρήτης τον Ιούλιο του 1909.
Έγγραφα πρεσβείας Παρισίων (1910): εμπιστευτικές επιστολές του Άθω Ρωμάνου προς τον Υπουργό Εξωτερικών Ιωάννη Γρυπάρη (1911)· αναφορές για την επαναστατική δράση των Βουλγάρων στη Μακεδονία (1911)· διορισμός καδήδων στην Κρήτη· γαλλογερμανικές συζητήσεις για το Μαρόκο.
Έγγραφα πρεσβείας Παρισίων (1912-1913)· επιστολές των: Νικολάου Πολίτη (πρεσβευτή), Διοικητή Τραπέζης Ελλάδος, Λάμπρου Κορομηλά κ.ά. προς τον έλληνα πρεσβευτή στο Παρίσι και απαντητικές επιστολές· τηλεγράφημα του βασιλιά Γεωργίου Α΄ προς τον Άθω Ρωμάνο για τις επιτυχίες του ελληνικού στρατού και την κατάληψη των Ιωαννίνων (1913)· οριοθετική γραμμή της νοτίου Αλβανίας από τη Διεθνή Επιτροπή στη Φλωρεντία (1913).
Έγγραφα πρεσβείας Παρισίων (1914): σχέδια για την κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής Πειραιά-συνόρων-Μοναστηρίου.
Επιστολές και τηλεγραφήματα σχετικά με την παραίτηση της κυβέρνησης Βενιζέλου (7 Μαρτίου 1915)· εμπιστευτικές επιστολές και εκθέσεις αναφερόμενες στη συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο.
Έγγραφα πρεσβείας Παρισίων ποικίλου περιεχομένου (1916)· επισκέψεις του Άθω Ρωμάνου στο στρατόπεδο Verdun.
Έγγραφα πρεσβείας Παρισίων (1917): εκθέσεις σχετικά με την είσοδο και τη θέση της Ελλάδας στον πόλεμο· διαπραγματεύσεις για την κατάληψη της Θεσσαλίας.
Δυναστικό ζήτημα: αναχώρηση του βασιλιά Κωνσταντίνου· άνοδος στο θρόνο του πρίγκιπα Αλέξανδρου· ανάληψη της αρχής από τον Ελευθέριο Βενιζέλο.
Υπομνήματα και αντίγραφα τηλεγραφημάτων σχετικά με τη στρατιωτική προπαρασκευή και οικονομική βοήθεια (1917). Συνέδριο ελληνικών παροικιών (Φεβρουάριος 1917). μακεδονικό μέτωπο και γαλλική αποστολή Jonnart.
Υπόθεση Αλέξανδρου Βασιλείου. Εφοδιασμός του ελληνικού στρατού· η τροπή του πολέμου. Έγγραφα σχετικά με την οργάνωση του γραφείου τύπου.
Έγγραφα πρεσβείας Παρισίων των ετών 1919-1921 ποικίλου περιεχομένου: εκθέσεις του στρατηγού Νίδερ για την εκστρατεία στη Μεσημβρινή Ρωσία (1919)· ελληνική απόβαση στη Σμύρνη· στρατιωτικές επιχειρήσεις Μικράς Ασίας. Συνέδριο ειρήνης (1919).
Συνθήκη Σεβρών (1920)· σχέδιο τριμερούς συμφωνίας μεταξύ Γαλλίας, Βρετανίας, Ιταλίας (1920)· ιταλική κατοχή Δωδεκανήσων. Έγγραφα σχετικά με τη χάραξη των ελληνοαλβανικών συνόρων (1921). Σημειώσεις για τον οικονομικό ρόλο του ελληνισμού της Μικράς Ασίας. Έγγραφα σχετικά με τη Μικρασιατική άμυνα.
Έγγραφα πρεσβείας Παρισίων (1923): Διάσκεψη Λωζάννης· πρόσφυγες Μικράς Ασίας και Θράκης. Αναφορές σχετικά με την έκπτωση της Δυναστείας. Διακανονισμός για τη δωρεά της βιβλιοθήκης Ψυχάρη στη Μπενάκειο Βιβλιοθήκη (1924).
Βουλευτική ιδιότητα: συμμετοχή του στις εκλογές του 1895, 1906, 1932 και εκλογή του ως βουλευτή Κεφαλονιάς.
Βαλλιάνειο κληροδότημα: διαθήκη Παναγή Βαλλιάνου (1900)· ιδρυτικός νόμος (1911)· αλληλογραφία Διαχειριστικής Επιτροπής (1905-1939)· πρακτικά, απολογισμοί, ισολογισμοί (1904-1938). Επαγγελματική σχολή Ληξουρίου (1908). Γεωργική σχολή Παναγή Βαλλιάνου. Ίδρυμα Singer-Polignac (1932).
Επιστημονικά ενδιαφέροντα και συμμετοχές σε συλλόγους: αρχαιολογικές έρευνες, ανασκαφές Βάρης και Ελευσίνας· αλληλογραφία με τους: Α. Σβορώνο, Κωνσταντίνο Κουρουνιώτη, Κ. Ασκούνη (1902-1939)· τροποποιήσεις του αρχαιολογικού νόμου και νομοσχέδια για τη λειτουργία των Μουσείων.
Αλληλογραφία γενικού περιεχομένου: επιστολές διαφόρων προς τον Άθω Ρωμάνο, ταξινομημένες αλφαβητικά, και σχέδια απαντήσεων του ίδιου· ενδεικτικά αναφέρουμε τους: Ελευθέριο Βενιζέλο, Ιωάννη Βαλαωρίτη, βασιλείς Γεώργιο Α΄, Γεώργιο Β΄, Ίωνα Δραγούμη, Γεώργιο Θεοτόκη, Νικόλαο Μαυροκορδάτο, Νικόλαο Πολίτη, Ζαχαρία Παπαντωνίου, Ιωάννη Ψυχάρη, Jules Cambon, George Clemenceau, Gabriel Fauré, Pierre de Coubertin κ.ά.
Οικογενειακή αλληλογραφία: επιστολές Αιμιλίας Ρωμάνου, Έκτορα Ρωμάνου, Μαίρης Ρωμάνου-Covacich, Άσπας Ρωμάνου-Bourril προς τον Άθω Ρωμάνο.
Άρθρα και ιστορικές μελέτες του Άθω Ρωμάνου· αντίγραφα εκθέσεων των προβλεπτών της Βενετίας την Κεφαλονιά, πιθανόν για μελέτη που προετοίμαζε (1528-1632, 1635, 1766).
Οικογενειακά κτηματικά έγγραφα: καταγραφή της ακίνητης περιουσίας στην Κεφαλονιά· συμβόλαια της οικίας στην Τεργέστη (1905-1936). Βιβλία λογαριασμών Έκτορα Ρωμάνου (1890-1936). Αποκόμματα τύπου για το θάνατό του (1940).

Ρωμάνος, Άθως

Αρχείο Έρσης Μαντζουλίνου - Richards

  • GRGSA-CYC PRI013.02
  • Αρχείο
  • 1829-1977

4 έγγραφα (1829-1844), Απόκομμα εφημερίδας που απεικονίζει Μικρασιάτες πρόσφυγες στην πλατεία (ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ:21/9/1977)
Έντυπο του Δήμου Ερμουπόλεως:"Η μέρα των ανοικτών θυρών, 16 Μαΐου 1971* Πώς γεννήθηκε η πόλις μας"

Μαντζουλίνου-Richards, Έρση

Αρχείο Πολιτικού Γραφείου Πρωθυπουργού

  • GRGSA-CSA- ADM014
  • Αρχείο
  • 1917-1928

Στις αρμοδιότητες του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού εντασσόταν κυρίως η διευκόλυνση της επικοινωνίας των πολιτών με τους φορείς της δημόσιας διοίκησης και η προώθηση των υποθέσεών τους. Κατά συνέπεια ο κύριος όγκος του υλικού αποτελείται από αιτήσεις πολιτών, συλλόγων, σωματείων, ενώσεων, κοινοτήτων κ.λπ. οι οποίες διεκπεραιώνονταν από το Πολιτικό Γραφείο στα αρμόδια υπουργεία και στις υπηρεσίες, που με τη σειρά τους έστελναν τις σχετικές απαντήσεις στα αιτήματα και στις καταγγελίες αυτές. Τα αιτήματα αφορούσαν κυρίως διορισμούς, μεταθέσεις και προαγωγές δημοσίων υπαλλήλων και στρατιωτικών, πληρωμή αποζημιώσεων, διευκολύνσεις σε εμπόρους, εταιρείες και ιδιώτες, ενώ συχνές ήταν οι καταγγελίες για υπερβασίες εκπροσώπων των αρχών. Ανάλογος ήταν και ο ρόλος του Γραφείου στις σχέσεις κεντρικής και τοπικής εξουσίας. Πρόεδροι κοινοτήτων, νομάρχες και γενικοί διοικητές απευθύνονταν στο Πολιτικό Γραφείο ώστε να ασκήσουν πιέσεις στα διάφορα υπουργεία για τη λύση των προβλημάτων των περιοχών δικαιοδοσίας τους.

Βέβαια, το Πολιτικό Γραφείο αποτελούσε και τμήμα του κομματικού μηχανισμού της πολιτικής παράταξης που κάθε φορά βρισκόταν στην εξουσία, προωθώντας τις υποθέσεις των «ημετέρων» ή φροντίζοντας για την εκκαθάριση των αντιφρονούντων από τη δημόσια διοίκηση και το στράτευμα. Άλλωστε, το Πολιτικό Γραφείο ιδρύθηκε σε μια περίοδο που ο Εθνικός Διχασμός βρισκόταν στο απόγειό του. Το Σεπτέμβριο του 1917, οπότε και ψηφίστηκε ο ιδρυτικός νόμος της υπηρεσίας, ο Βενιζέλος μόλις είχε εγκατασταθεί στην Αθήνα από τη Θεσσαλονίκη επιτυγχάνοντας –με την απαραίτητη βοήθεια των συμμαχικών στρατευμάτων– την ενοποίηση του ελληνικού κράτους. Οι οπαδοί των Φιλελευθέρων ζητούσαν πλέον εκδίκηση και αποκατάσταση για τις διώξεις που υπέστησαν κατά τα Νοεμβριανά ή από τις φιλοβασιλικές οργανώσεις των Επιστράτων. Με τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920 και την ήττα του Βενιζέλου οι ρόλοι του θύτη και του θύματος αντιστράφηκαν. Οι φάκελοι του αρχείου απεικονίζουν πλήρως το κλίμα του Εθνικού Διχασμού στη χώρα, περιέχοντας πληθώρα υποθέσεων με διώξεις και απελάσεις «αντιδραστικών» πολιτών, υπαλλήλων και στρατιωτικών.

Παράλληλα, το Πολιτικό Γραφείο λειτουργούσε και ως ένα είδος προπαγανδιστικού μηχανισμού στήριξης της εκάστοτε κυβέρνησης. Στο πλαίσιο αυτό πολίτες, σύλλογοι και σωματεία έστελναν τηλεγραφήματα και ψηφίσματα με τα οποία εξέφραζαν την επιδοκιμασία τους σε ενέργειες της κυβέρνησης, τη στήριξή τους στο πρόσωπο του πρωθυπουργού και του εκάστοτε καθεστώτος και την αποδοκιμασία τους σε ενέργειες πολιτικών αντιπάλων. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις των φακέλων του αρχείου με τα τηλεγραφήματα καταδίκης της απόπειρας δολοφονίας του Ε. Βενιζέλου στο Παρίσι ή με τα τηλεγραφήματα στήριξης του καθεστώτος του Θ. Πάγκαλου.

Επιπλέον, το Πολιτικό Γραφείο λειτουργώντας επικουρικά στο έργο του πρωθυπουργού διεκπεραίωνε και υποθέσεις που σχετίζονταν με την εξωτερική πολιτική του ελληνικού κράτους. Έτσι, στο αρχείο έχουν διασωθεί σημαντικά έγγραφα που σκιαγραφούν τις ενέργειες της ελληνικής διπλωματίας, ιδιαίτερα της περιόδου 1917-1923. Υπενθυμίζεται ότι κατά την παραπάνω περίοδο σημειώθηκαν γεγονότα-ορόσημα για τη σύγχρονη ιστορία του ελληνικού κράτους: η συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η εδαφική επέκταση στη Θράκη και τη Μικρά Ασία, η υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, η στρατιωτική ήττα στο Μικρασιατικό Μέτωπο, ο ξεριζωμός του ελληνικού πληθυσμού και η υπογραφή της Σύμβασης ανταλλαγής των πληθυσμών και της Συνθήκης Ειρήνης στη Λωζάννη. Το Πολιτικό Γραφείο ήταν επίσης μέρος του προπαγανδιστικού μηχανισμού στήριξης των διεκδικήσεων της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται φάκελοι του αρχείου, όπως για παράδειγμα, εκείνοι που συγκεντρώνουν τηλεγραφήματα διαμαρτυρίας για το βομβαρδισμό της Κέρκυρας από τους Ιταλούς ή την απέλαση του Οικουμενικού Πατριάρχη από την τουρκική κυβέρνηση.

Η υπηρεσία του Πολιτικού Γραφείου συγκέντρωνε ακόμη και πληροφορίες που αφορούσαν τις επιχειρήσεις και την οργάνωση του ελληνικού στρατεύματος, αλλά και την εσωτερική ασφάλεια της χώρας. Έτσι, υπάρχουν φάκελοι με πληροφορίες για τις επιχειρήσεις των ελληνικών δυνάμεων στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη Μικρασιατική Εκστρατεία με χάρτες διάταξης των ελληνικών, συμμαχικών και εχθρικών στρατευμάτων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι φάκελοι εκείνοι που συγκεντρώνουν πληροφορίες για τη δράση κομμουνιστικών ομάδων, αντιφρονούντων, μειονοτικών ομάδων και κάθε είδους προπαγάνδας στο εσωτερικό της χώρας. Άλλωστε, στο πλαίσιο του Πολιτικού Γραφείου λειτουργούσαν υπηρεσίες που αποτελούσαν στην ουσία τους προδρόμους της ΕΥΠ, όπως η Υπηρεσία Πληροφοριών του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού και η Υπηρεσία Γενικής Ασφάλειας του Κράτους.

Η ενασχόληση με ζητήματα εσωτερικής ασφάλειας και η αντικομμουνιστική υστερία της περιόδου διασώζουν στα έγγραφα του αρχείου σημαντικά στοιχεία για τη δράση και την πολιτική σοσιαλιστικών και κομμουνιστικών ομάδων, εργατικών ενώσεων και συνδικάτων, ενώ δίνουν μια εικόνα για το εργατικό κίνημα στην Ελλάδα και για την πολιτική των ελληνικών κυβερνήσεων απέναντι στην εργατική τάξη και την πολιτική της εκπροσώπηση. Στο αρχείο λοιπόν φυλάσσονται σοσιαλιστικά και κομμουνιστικά έντυπα, προκηρύξεις του ΚΚΕ, ψηφίσματα και υπομνήματα της ΓΣΕΕ, Εργατικών Κέντρων, συνδικάτων, σωματείων και άλλο παρόμοιο υλικό.
Σημαντικά στοιχεία μπορούν να αντληθούν, επίσης, από το υλικό του αρχείου για την κοινωνική ιστορία της χώρας. Για παράδειγμα, η αποκατάσταση των προσφύγων μετά το 1922, ο πόνος του χαμού συγγενών τους και η εχθρική διάθεση των ντόπιων απέναντί τους είναι ζητήματα που διαπερνούν το υλικό του αρχείου. Υπάρχουν λοιπόν φάκελοι της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων και της Ανώτατης Διεύθυνσης Προσφύγων, πληθώρα υπομνημάτων προσφυγικών οργανώσεων, ενώ ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στους φακέλους με αιτήσεις συγγενών ελλήνων στρατιωτών και προσφύγων με τις οποίες ζητούσαν πληροφορίες για την τύχη των δικών τους που δεν είχαν επιστρέψει από τη Μικρά Ασία.

Το αρχείο του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού καλύπτει ακόμη ζητήματα οικονομικής και τοπικής ιστορίας, της καλλιτεχνικής ζωής του τόπου, ενώ παρέχει κάποιες πληροφορίες για τις ελληνικές κοινότητες του εξωτερικού. Εκτός από τα έγγραφα, οι παραπάνω πληροφορίες μπορούν να αντληθούν από διάφορα έντυπα, φυλλάδια, περιοδικά, εφημερίδες και φωτογραφικό υλικό.

Πολιτικό Γραφείο Πρωθυπουργού (1917-1928)